بازدید گردشگران از این اثر تاریخی امکان پذیر خواهد شد، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، به تازگی گزارشی درباره وضعیت نامناسب کتیبه داریوش یکم هخامنشی در تخت جمشید در خبرگزاری ایسنا منتشر شد. که از فرسایش این کتیبه که به عنوان نخستین فرمان داریوش بزرگ و بزرگترین کتیبه تخت جمشید شناخته می‌شود، به دلیل عوامل جوی و عدم محافظت کافی، خبر میداد. این گزارش، نگرانی‌ها درباره حفظ این اثر ارزشمند را در میان دوست داران میراث فرهنگی ایجاد داده است. در واکنش به این گزارش‌ها، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اعلام کرده که پروژه حفاظت و مرمت این کتیبه را بزودی آغاز خواهد کرد . برای روشن شدن ابعاد این مسئله و اطلاع از جزئیات برنامه‌های مرمتی به همراه تیم خبری شهر مردم راهی تخت جمشید شدیم و با شهرام رهبر، مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفت و گو با فارس اگاه گفت: کتیبه داریوش یکم هخامنشی که در ضلع جنوبی تختگاه تخت جمشید قرار دارد به دلیل حرکت جزئی دیواره ورودی در صدها سال پیش، دچار ترک‌هایی شده است.

شهرام رهبر ضمن رد هرگونه تخریب جدید، بر روی کتیبه داریوش یکم هخامنشی اظهار داشت: تصاویر منتشر شده در فضای مجازی(خبرگزاری ایسنا) ، ریختگی‌ها و فرسایش‌های کتیبه را نشان می‌دهند که مربوط به بیش از صد سال قبل است و هیچ کارشناسی نمی‌تواند ریختگی‌های کتیبه داریوش را مربوط به کمتر از صد سال گذشته بداند. تنها تغییر ایجاد شده در چند سال اخیر، برداشتن سایبان از روی کتیبه بوده است. با این حال، باران در کوتاه‌مدت آسیب جدی به کتیبه وارد نمی‌کند، بنابراین نمی‌توان برداشتن سایبان را عامل فرسایش‌های موجود دانست.

رهبر با تاکید بر مستندات موجود از کتیبه و قدمت ترک‌ها و ریختگی‌ها، مقایسه عکس‌های گرفته شده در زمان‌ها و نورهای مختلف را غیرعلمی خواند و آن را مبنای افزایش فرسایش این کتیبه ندانست. او معتقد است برای اثبات آسیب‌دیدگی یک اثر تاریخی، باید عکس‌های قبل و بعد آن که در شرایط نوری و زمانی(فصل ، روز و ساعت یکسان) یکسان گرفته شده اند مورد مقایسه قرار داد زیر نور و سایه‌های متفاوت عمق واندازه  ترک ها را متفاوت نشان می دهند. در غیر این صورت این مقایسه را علمی نیست و سندی برای افزایش فرسایش به حساب نمی آید.

وی همچنین درباره دلیل برداشتن سایبان گفت:  لکه تیره‌ای در یک سوم پایینی کتیبه ایجاد شده بود، گروه مرمتگران تخت جمشید برای یافتن علت ایجاد این لکه، پشت سنگ‌نبشته داریوش بزرگ خالی کردند تا نم و رطوبت (عامل احتمالی لکه) رفع شود. این اقدام، خود یکی از دلایل برداشتن سایبان بود.

*تعین سه گروه برای حفاظت و مرمت کتیبه داریوش

رهبر درادامه سخنان خود درخصوص برنامه حفاظتی کتیبه داریوش گفت:  در حال حاضر، سه گروه برای حفاظت از کتیبه تشکیل شده‌اند: گروه استحکام‌بخشی و مرمت که به مدیریت من و به همراه یک استاد کار دیگر به مرمت کتیبه خواهیم پرداخت و برای پر کردن پشت کتیبه گروه باستان شناسی تخت جمشید اقدام به این کار خواهد کرد. برپایی سایبان را نیز گروه حفاظت و مرمت و عمرانی به عهده خواهند گرفت. نوع پوشش حفاظتی و میزان جلوآمدگی سایبان نیز طوری تعیین شده که کتیبه به طور یکنواخت زیر سایه قرار گیرد و با یک متر سایبان، حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد از بارش باران بر روی کتیبه جلوگیری شود.

وی در ادامه اما ایجاد پوشش و سایبان بر روی آثار تاریخی را تابع مقرراتی خاص خواند و توضیح داد: مقررات به این صورت است که سایبان تنها زمانی بر روی یک اثر ایجاد می‌شود که بدون آن، امکان متلاشی شدن اثر وجود داشته باشد. به همین دلیل است که روی بناهای خشتی مانند تل آجری سایبان ایجاد شده است. اما بر روی آثار سنگی، جز در موارد نادر در جهان، سایبان ایجاد نمی‌شود. دلیل این امر این است که خود سایبان مضراتی دارد؛ به عنوان مثال، قرارگیری بخشی از اثر زیر سایه و بخشی دیگر در معرض نور، باعث انقباض و انبساط سنگ شده و خود عاملی برای فرسودگی است.

*بازدید از کتیبه داریوش در تخت جمشید پس از استحکام بخشی امکان‌پذیر می‌شود

مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در ادامه از طرح ایجاد زیرساخت‌های گردشگری برای بازدید از کتیبه داریوش خبر داد و گفت: با توجه به این که بسیاری از باستان‌شناسان معتقدند ورودی تخت جمشید از این سمت بوده است، پس از انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی، مسیری برای بازدیدکنندگان ایجاد خواهد شد تا امکان بازدید از این کتیبه مهم داریوش، که کارشناسان آن را نخستین فرمان داریوش بزرگ می‌نامند، فراهم شود.

همچنین، قرار است ترجمه این کتیبه که به سه زبان عیلامی، فارسی باستان و بابلی نگاشته شده در کنار آن نصب شود تا بازدیدکنندگان از متن کتیبه نیز مطلع شوند.

رهبر در خصوص زمان انجام اقدامات حفاظتی اظهار داشت: کارهای حفاظتی از کتیبه داریوش حدود یک تا یک ماه و نیم به طول خواهد انجامید و احتمالاً تا پایان بهار، اقدامات استحکام‌بخشی به همراه پر کردن پشت کتیبه به اتمام خواهد رسید. اما نمی‌توان زمان دقیقی برای مرمت کتیبه تعیین کرد، زیرا در مرمت ممکن است با مواردی مواجه شویم که رفع آن‌ها زمان زیادی ببرد. همچنین، تهیه مواد و مصالح مرمتی به دلیل تحریم‌ها به سختی و به صورت محدود (به صورت چمدانی و مسافرتی) امکان‌پذیر است که این موضوع خود عاملی برای طولانی شدن زمان مرمت‌ها در تخت جمشید است.

مسئول گروه حفاظت و مرمت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در ادامه به دشواری‌های انجام کارهای مرمتی در تخت جمشید اشاره کرد و گفت: انجام کارهای مرمتی در تخت جمشید نسبت به گذشته تا حدی دشوارتر شده است، زیرا برای هر کاری، علاوه بر تهیه طرح در گروه حفاظت و مرمت، باید طرح به شورای فنی تخت جمشید نیز ارجاع شود و تشکیل شورای فنی زمان‌بر است. بنابراین، طی کردن این مراحل روند مرمت‌ها را نسبت به گذشته کمی کندتر کرده است که این موضوع در کل کشور هم صادق است. اما در مرمت کارهای فوری مانند کتیبه داریوش، طرح مرمت باید به هیئت راهبردی انتقال داده می‌شد و هیئت راهبردی در این زمینه تصمیم‌گیری کرده است.

رهبر همچنین در پایان خاطرنشان کرد: برخی افراد تصور می کنند می توان اشیا باستانی تخت جمشید را به راحتی جا به جا کرد به جایی امن مثلا زیر سقف برد حال آنکه درباره جابه‌جایی آثار باستانی و تاریخی، قوانین بین‌المللی می‌گوید تنها در صورتی می‌توان یک اثر تاریخی را از جایی به جای دیگر منتقل کرد که اگر این اتفاق نیفتد، اثر در معرض خطر نابودی قرار بگیرد. به همین دلیل است که در تختگاه تخت جمشید، بسیاری از آثاری که فرو افتاده‌اند، دست نخورده باقی مانده‌اند و تنها به استحکام‌بخشی آن‌ها اکتفا شده است، زیرا بازدیدکننده باید با تخریب و آتش‌سوزی‌هایی که در طول ۲۵۰۰ سال برای تخت جمشید رخ داده، مواجه شود. اما اگر اثری واقعاً ارزش داشته باشد و احتمال ربوده شدن یا تخریب آن وجود داشته باشد، باید به موزه منتقل شود؛ همانطور که در موزه تخت جمشید، چندین هزار شیء ارزشمند وجود دارد.