در نبود کودکستان‌های دولتی، مهدکودک‌های خصوصی شیراز با درجه‌بندی نامعلوم، شهریه‌های متفاوتی از والدین برای هشت ماه کاری و چهار ساعت آموزش در روز می‌گیرند، به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار فارس آگاه، در روزهای گذشته، شهریه مدارس لاکچری شیراز به یکی از موضوعات داغ حوزه آموزش استان فارس و حتی کشور تبدیل شد و در نهایت واکنش مدیرکل آموزش و پرورش فارس را در پی داشت که خود مهر تأییدی بر تبعیض قانونی در سیستم تعلیم و تربیت کشور بود. در حالی‌که در فارس چندین هزار دانش‌آموز به دلیل مشکلات اقتصادی، دسترسی محدود به مدارس و البته مشکلات ساختاری و مدیریتی کشور از تحصیل بازمانده‌اند، طبق اعلام رسمی محسن کلاری، مدیرکل آموزش و پرورش فارس، شهریه مدارس بین‌الملل شیراز بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان و مدارس غیردولتی تا سقف ۱۴۵ میلیون تومان تعیین شده است. اما تفاوت طبقاتی عمیق که در سایه‌اش هزاران کودک از حق پایه‌ای آموزش محروم خواهند ماند، از سال‌های قبل از مدرسه آغاز می‌شود. از آن‌جا که شهر شیراز مهدکودک‌های دولتی ندارد، خانواده‌هایی که با درآمد محدود توانایی تأمین شهریه و البته هزینه‌های زیاد مهدکودک‌های خصوصی را ندارند، کودکشان در همان قدم‌های اول با بازماندن از آموزش‌هایی که پایه‌های یادگیری در بچه بنیان می‌گذارد، طعم تلخ نابرابری و تبعیض را می‌چشد.

در نبود کودکستان‌های دولتی، مهدکودک‌های خصوصی شیراز با درجه‌بندی نامعلوم، شهریه‌های متفاوتی از والدین برای هشت ماه کاری و چهار ساعت آموزش در روز می‌گیرند و والدینی که تنها یک حقوق دارند، عطای گرفتن آموزش‌های پایه‌ای توسط متخصصان را به لقای این هزینه‌های بی‌حساب و کتاب می‌بخشند.

بنا به تحقیقات میدانی «فارس آگاه»، حداقل قیمت مهدکودک در شهر شیراز امسال از ۳۶ میلیون تومان برای هشت ماه، یعنی از مهرماه تا اردیبهشت است؛ آن‌هم برای چهار ساعت، یعنی از ساعت هشت صبح تا ۱۲ ظهر یا از ۹ صبح تا یک بعدازظهر. بر اساس قانون، حتی پنج دقیقه بالاتر از این ساعت، نگهداری از کودک به حالت پانسیون تغییر می‌کند و والدین باید هزینه‌ای اضافه بدهند. اما اگر والدینی بخواهند کودک خود را به کودکستان‌های بهتری که آموزش‌های به‌روزتر و امکانات بیشتری دارند بسپارند، بسته به جای مهد هزینه‌ها متفاوت است. هزینه هشت ماه آموزش در مهدکودک دوزبانه شیراز از کف ۸۰ میلیون تومان آغاز می‌شود و این تنها هزینه ثبت‌نام است.

مادر جوانی که کودکش را به مهدکودک نیمه‌خصوصی وابسته به یکی از دانشگاه‌های دولتی در شیراز سپرده است، در گفت‌وگو با شهر مردم می‌گوید: اواخر شهریور، هنگام ثبت‌نام، ۲۹ میلیون تومان به‌عنوان علی‌الحساب پرداخت کردم؛ رقمی که هنوز شامل افزایش سالانه ۳۰ تا ۴۰ درصدی نمی‌شد. چند روز بعد از شروع مهر، با محاسبه این افزایش، باید حدود ۴۰ درصد دیگر نیز پرداخت کنم؛ یعنی بیش از ۱۱ میلیون تومان فقط برای ثبت‌نام. علاوه بر این، مجبور شدم یک چک ۲۰ میلیون تومانی تحت عنوان «کمک‌های مردمی» به مدیریت کودکستان بدهم. اگر چنین کمکی را نپردازیم، مدیر مهد می‌گوید جایی برای فرزندم ندارد و او را ثبت‌نام نمی‌کند. این یعنی فشار و اجبار کامل.

او اضافه می‌کند: لیست وسایل و هزینه‌هایی که باید تهیه کنیم، حتی دستمال‌کاغذی و لوازم ریز، نزدیک به ۱۰ میلیون تومان هزینه روی دستم گذاشته و من فقط یک حقوق‌بگیر ساده هستم.

این مادر که شاغل هم است، در ادامه می‌افزاید: اگر لازم باشد بچه تا ساعت ۳ بعدازظهر که کارم تمام می‌شود در مهد بماند، هزینه دو برابر می‌شود.

او با تلخی ادامه می‌دهد: من خود یک فرهنگی هستم و مطمئنم با این شیوه که در این مهدکودک‌ها از ما پول می‌گیرند، آخر سال پرداختی به ۱۰۰ میلیون تومان هم خواهد رسید.

در ایران، ساعات پانسیون مهدکودک‌ها بعد از پایان چهار ساعت خدمات استاندارد است و لازم به ذکر است که هزینه‌های پانسیون مهدکودک‌ها در شیراز رقم مشخصی ندارد و بسته به سیاست‌های هر مهدکودک و البته منطقه‌ای که کودکستان در آن قرار دارد متفاوت است.

یکی دیگر از والدین که کودک خود را به مهدکودکی لاکچری با محیط باغی سرسبز در بلوار چمران سپرده، به شهر مردم درباره هزینه‌ها توضیح می‌دهد: در شهریورماه، ۸۰ میلیون تومان علی‌الحساب می‌گیرند و بعد با شروع سال تحصیلی، ۴۰ درصد هم اضافه می‌کنند. این مهد لاکچری قوانین سختی دارد؛ مثلاً غذای بچه‌ها باید یکسان باشد. اگر بچه‌ای نتواند غذای همان روز را بیاورد، می‌تواند از مدرسه غذا بخرد؛ هر وعده ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

مادر دیگری که فرزندش را به مهدی سپرده که شعبه‌هایی در کلان‌شهرهای دیگری چون مشهد دارد، ضمن تأکید بر سطح آموزشی خوب این کودکستان، می‌گوید: ثبت‌نام اولیه ۹۰ میلیون تومان است. این مهد کلی برنامه ویژه دارد؛ از روز فرانسه تا روز کابویی و غیره. تهیه همه تم‌ها در طول سال دشوار است و اگر نخواهیم خودمان این تم‌ها را در طول سال تهیه کنیم، باید حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه اضافی بدهیم. یعنی همه‌چیز فقط پول است.

از طرفی، مهدهای لاکچری که نامشان برای همه در شیراز شناخته شده است هم هزینه‌های غیرمعمولی دارند؛ مثلاً ۱۳۰ میلیون تومان علی‌الحساب می‌گیرند و بعد والدین باید منتظر افزایش ۴۰ درصدی باشند. این‌ها سوای هزینه کمک‌های مردمی و هزینه‌های برنامه‌های فوق‌برنامه در این مهد مشهور لاکچری در شیراز است.

همچنین والدین کودکان در مهدکودک‌های خصوصی موظف‌اند وسایل متعددی را برای شروع سال تحصیلی فراهم کنند؛ وسایلی که از لوازم‌التحریر تا تجهیزات بهداشتی را دربرمی‌گیرد و هزینه‌ای قابل توجه را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند. در لیست اجباری این مهدها، از لوازم‌التحریر و پایه‌ای‌ترین وسایل آموزشی نظیر تخته وایت‌برد کوچک، کاغذهای رنگی A4 و A5 با جنس مرغوب، تا حتی دستمال‌کاغذی و مایع ضدعفونی‌کننده دست وجود دارد؛ لیستی که به گفته مدیران این کودکستان‌ها «بدون آنها، کودک نمی‌تواند در فعالیت‌های روزانه شرکت کند». لیست بلندبالا و هزینه‌بر، بار مضاعفی بر دوش خانواده‌ها است و البته تهیه این وسایل کمک‌آموزشی پایانی ندارد و در طول سال نیز لیست‌های دیگر به والدین داده می‌شود.

این درد مشترک خانواده‌های شیرازی است؛ خانواده‌هایی که دل‌شان می‌خواهد کودکشان رشد کند و آموزش ببیند اما از پس هزینه‌های نجومی مهدکودک‌های خصوصی برنمی‌آیند. در شیراز، مهدکودک‌های دولتی نیست تا بار این هزینه‌ها را کم کنند و از طرف دیگر، مهدهای پایین‌شهر که ارزان‌قیمت‌ترند، بسیار کم‌امکانات هستند؛ مهدهایی که برخی به‌صورت خانوادگی اداره می‌شوند و مشخص است شایسته‌سالاری در مدیریت مهدها وجود ندارد.

اما چه نهادی، شهریه‌های مهدکودک‌ها را تعیین می‌کند؟ چرا هیچ حمایتی نیست؟ دولتی که فرزندآوری را تشویق می‌کند، وقتی خانواده‌ها نمی‌توانند حتی هزینه مهدکودکانشان را بدهند، چطور می‌توانند به بچه دوم یا سوم فکر کنند؟

گرچه در سایت‌های مختلف اعلام می‌شود که در ایران، نهاد اصلی و قانونی که مسئولیت نظارت بر تأسیس، فعالیت و ارزیابی مهدهای کودک را بر عهده دارد، سازمان بهزیستی کشور است، اما گویا چند سالی است که فعالیت مهدهای کودک تحت نظارت آموزش و پرورش درآمده؛ آن‌هم زیر نظر سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک که از ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ با ابلاغ اساسنامه آن توسط وزیر آموزش و پرورش، به‌طور رسمی شکل گرفت. این سازمان با هدف ساماندهی، نظارت و ارتقای کیفیت خدمات آموزشی و تربیتی برای کودکان تا ۶ سال تمام در مهدکودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی تأسیس شد.

در ادامه، برای آگاهی از رتبه‌بندی مهدهای کودک از نظر کیفیت و سطح خدمات و چگونگی تعیین شهریه و اینکه آیا این موارد اعلام عمومی می‌شود یا نه، با علی کرم‌زاده، رئیس اداره تعلیم و تربیت استان فارس گفت‌وگو کردیم.

برای آگاهی از شهریه قانونی مهدکودک فرزندتان به سایت ملی تعلیم و تربیت سربزنید

رئیس اداره تعلیم و تربیت استان فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم» درباره تعیین میزان شهریه در مهدکودک‌های استان و شهر شیراز عنوان می‌کند: رکن اساسی تعیین شهریه کودکستان‌ها بر اساس آیین‌نامه، فضای فیزیکی است، اما به‌طور کل شهریه از مجموع اجاره‌بهای ملک، تعداد نیروی انسانی، درصد استهلاک دارایی‌ها و هزینه‌های مصرفی و جاری، ضرب در ضریب کیفیت کودکستان، ضرب در ضریب دوره سنی کودک، تقسیم بر سود مؤسس و نهایتاً تقسیم بر ظرفیت اسمی کودکستان به دست می‌آید. تمام فرآیند تعیین شهریه را سامانه مشخص می‌کند؛ سامانه‌ای که تمام ارقام و اعدادش مورد تأیید سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک و نهادهای نظارتی است.

علی کرم‌زاده با تأکید بر اینکه والدین باید حتماً تابلو سازمان ملی تعلیم و تربیت را در مهد ببینند و ابلاغ شهریه مکتوب سازمان را هم در دفتر، در دید عموم نصب شده باشد، می‌افزاید: کل شهریه یک سال بر اساس ۹ ماهه و هشت ماهه است و در استان فارس شهریه یک کودکستان هشت ماهه محاسبه می‌شود. شهریه برای چهار ساعت و نیم آموزش روزانه و ۲۲ ساعت هفتگی است.

وی با اشاره به اینکه شهریه تمامی مهدهای کودک شیراز در سایت ملی تعلیم و تربیت درج شده است، می‌گوید: در سایت سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک به آدرس https://sazmani.smttk.gov.ir، والدین ابتدا «استعلام شهریه کودکستان» را کلیک کنند، سپس استان و شهر و ناحیه (مثلاً ناحیه یک) را انتخاب کنند. دکمه ثبت و ارسال را که بزنند، لیست کودکستان‌های مجاز ناحیه به نمایش درمی‌آید. سپس اسم کودکستانی که مد نظرشان است را انتخاب می‌کنند؛ شهریه به‌صورت روشن به آنها نشان داده خواهد شد. البته لیست ابلاغ شهریه کودکستان‌ها در هفته اول مهرماه فعال خواهد شد. کودکستان‌ها پس از ابلاغ شهریه باید پوستر ابلاغ را در دفتر جلوی دید عموم نصب کنند و اگر این پوستر نصب نشده بود، والدین از مؤسس ابلاغ شهریه را بخواهند تا از میزان شهریه قانونی مطلع شوند.

تعیین نرخ شهریه مهدکودک‌ها از فرمول تا داده‌های غیرواقعی

وی در پاسخ به این سوال که رتبه‌بندی مهدهای کودک (از نظر کیفیت و سطح خدمات) بر چه اساسی انجام می‌شود، بیان می‌کند: در آیین‌نامه شهریه به بحث ضریب کیفیت که منجر به رتبه‌بندی کودکستان‌ها می‌شود پرداخته شده، اما چون سازمان تعلیم و تربیت نوپا است، سازوکار لازم را برای جمع‌بندی ندارد و به همین دلیل ضریب کیفیت کودکستان‌ها فعلاً «یک» در نظر گرفته شده است تا در آینده تعیین تکلیف شود.

به گفته رئیس اداره تعلیم و تربیت استان فارس، کف شهریه قانونی کودکستان‌ها در استان فارس از حدود ۶ میلیون تومان برای کودکستان‌های ضمیمه مدارس دولتی که پول مکان‌ها را نمی‌دهند شروع می‌شود و میانگین شهریه مهدکودک‌ها در استان فارس نیز بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان سالانه است. سقف شهریه اما روشن نیست، چرا که تعیین شهریه فرمول دارد که گاه دچار خطاهای سیستمی می‌شود، اما پس از آن، داده‌ها به‌صورت دستی بررسی می‌شود.

وی اظهار می‌کند: خطا در تعیین نرخ شهریه از آن‌جا رخ می‌دهد که مثلاً اگر مدیر مؤسسه ای اجاره‌بهای کودکستان خود را ماهانه ۲ میلیارد تومان ثبت کند، سامانه اگرچه اخطار می‌دهد، ولی به محاسبه شهریه با همین اجاره‌بها ادامه می‌دهد و این‌جا مسئولین مربوطه استانی در سازمان ملی تعلیم و تربیت وارد عمل می‌شوند و به بررسی اعداد و ارقام ضبط‌شده می‌پردازند.

کرم‌زاده با تأکید بر اینکه با وجود این مسائل، استان فارس بیشترین تعداد بررسی‌ها و اعلام شهریه‌های قانونی کودکستان‌ها را در سراسر کشور داشته است، تصریح می‌کند: مدارک و ارقام بارگذاری‌شده توسط مدیران مؤسس کودکستان‌ها در سایت ملی تعلیم و تربیت، ابتدا از فیلتر کارشناسان دادگستری استان عبور می‌کند و اگر کسی ارقامی بالاتر از واقعیت در سامانه ثبت کند، توسط این کارشناسان رد می‌شود. همچنین در صورت انجام استعلام‌های سراسری، بیشترین تعداد استعلام‌های تأیید شده مربوط به شهریه‌ها متعلق به فارس است که ما با همکاری کارشناسان دادگستری استان انجام دادیم. از این رو، از والدین عزیز درخواست می‌شود که در این موضوع دقت نظر داشته باشند و حتماً پوستر ابلاغ شهریه را مشاهده کنند و سپس نسبت به پرداخت شهریه اقدام کنند.

وی در ادامه، با اشاره به اخذ وجه به اسم فعالیت‌های فوق‌برنامه در کودکستان‌ها، تأکید می‌کند: فعالیت فوق‌برنامه در کودکستان‌ها ممنوع است. والدینی هم که تقاضای ساعت مازاد برای نگهداری کودکشان دارند، خدمات مازاد باید به‌صورت ساعتی محاسبه شود، نه اینکه هزینه به‌طور کامل دو برابر شود.

راه اعتراض قانونی به تخلفات شهریه مهدکودک‌ها حضوری و آنلاین باز است

رئیس اداره تعلیم و تربیت استان فارس در پاسخ به این سوال که اگر تخلف دریافت شهریه مازاد یا دریافت کمک‌های اجباری و غیره صورت بگیرد، برای شکایت از تخلف مهدها چه سازوکاری وجود دارد، متذکر می‌شود: حتماً والدین در صورت چنین تخلفاتی به اداره آموزش و پرورش ناحیه‌ای که کودکستان فرزندشان در آن قرار دارد مراجعه کرده و به قسمت بازرسی یا تعلیم و تربیت کودک مراجعه کنند و شکایت خود را ثبت کنند. ما هم به شکایت‌ها به‌صورت هفتگی رسیدگی می‌کنیم. ضمناً درج شکایت از تخلف کودکستان‌ها در سایت ملی تعلیم و تربیت نیز به آدرس https://Smtkk.gov.ir امکان‌پذیر است.

دریافت هرگونه وجهی به عنوان کمک‌های مردمی مهدکودک‌ها ممنوع است

این مقام مسئول در آموزش و پرورش فارس در ادامه، در پاسخ به این سوال که از آن‌جا که مدیران این مهدکودک‌ها راه‌های دور زدن قانون را بلدند و اگر دریافت شهریه را مطابق قانون انجام دهند، اما والدین را مجبور به پرداخت کمک‌های مردمی می‌کنند که به‌صورت چک یا از طریق دستگاه پوز دریافت می‌شود، این موارد چگونه بررسی می‌شود، معتقد است: دریافت هرگونه وجهی به عنوان کمک‌های مردمی توسط کودکستان‌ها ممنوع است و والدین بدون نگرانی از اینکه نام خود یا فرزندشان به کودکستان اعلام شود، می‌توانند به اداره آموزش و پرورش ناحیه خود مراجعه کرده و چنین تخلفاتی را گزارش دهند.

وی خاطرنشان می‌کند: آگاهی از این تخلفات نیازمند همکاری والدین است. مردم حتماً باید در نظر داشته باشند که ما از شکایت استقبال می‌کنیم، زیرا برای قانون‌پذیر کردن کودکستان‌ها، نیاز به گزارش‌های مردمی داریم؛ مردمی که خود، به نوعی ناظر دائمی این کودکستان‌ها بوده و از جزئیات مطلع هستند.

کرم‌زاده در پاسخ به این سوال که با توجه به نبود مهدکودک‌های دولتی در استان، در شرایط فعلی که بسیاری از خانواده‌ها توان مالی ندارند، چه تدبیری اندیشیده شده است، می‌گوید: در مقطع کودکستان ۲ که شامل پیش‌دبستانی می‌شود، ما یک دوره ۲۲ روزه که شامل ۸۸ ساعت آموزش بود، برای مناطقی که ضریب محرومیت داشتند برگزار کردیم و در درون‌شهری‌ها هم با حداقل مبلغ که برابر با ۵۰۰ هزار تومان بود برگزار شد تا بچه‌ها بتوانند در شروع مدارس در کنار دیگر دانش‌آموزان کلاس اولی بنشینند. اما برای کودکستان یک که همان مهدکودک است، متأسفانه برنامه‌ای برای تأسیس مهد دولتی وجود ندارد و این مستلزم سیاست‌گذاری‌های کلان است که وزیر آموزش و پرورش دولت چهاردهم نیز بر این موضوع تأکید کرده است و تدابیری در سطح کلان وزارتخانه در دست بررسی است تا کودکانی که والدینی با توان مالی کم دارند نیز بتوانند از خدمات آموزشی کودکستانی استفاده کنند.

به هر رو، گرچه رئیس اداره تعلیم و تربیت استان فارس تأکید می‌کند که با وجود مشکلات موجود، استان فارس پیشتاز در بررسی و تأیید شهریه‌های قانونی مهدکودک‌هاست و سامانه‌های نظارتی دقیق از ثبت داده‌های غیرواقعی جلوگیری می‌کنند، اما گزارش‌های والدین از پرداخت‌های نجومی، گاه تا حدود نیم‌میلیاردی برای یک سال تحصیلی نگهداری از کودکانشان در مهدکودک‌های لاکچری شیراز، نشان می‌دهد مؤسسان مهدهای کودک فراتر از قانون هستند و این‌جا پول و رابطه‌های فراقانونی تنها امر تعیین‌کننده است.