تمهیدات ایران و سایر کشورها برای صیانت از حقوق کودکان در فضای مجازی ، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و توجه والدین به رفتار کودکان بسیار مهم است و برای جلوگیری از هم پاشیدگی خانواده‌ها، والدین باید تا حدودی به فناوری‌های روز دنیا مسلط و آگاه باشند و در این راستا کشورها از جمله ایران تدابیری را برای حفاظت کودکان از فضای مجازی در نظر گرفته اند.

به گزارش فارس آگاه، اینترنت یکی از مقوله‌هایی است که بر سر استفاده از آن در میان محققان و پژوهشگران حوزه‌های مختلف همواره تنازعات بسیاری درگرفته است چراکه برخی از آن‌ها بر این باورند که فضای باز و آزادانه اینترنت و فضای مجازی برای سنین پایین و کودکان خطرناک است و برخی دیگر از آن‌ها معتقدند که اینترنت نیز همچون بسیاری از مسائل دیگر، مزایا و معایب فراوانی دارد که باید تنها با آگاه‌سازی افراد، آن‌ها را از خطرات  و تهدیداتش مصون دارند.

در کنار مزایایی مانند دسترسی آسان و رایگان به اطلاعات، پیشرفت تحصیلی و گرفتن ایده‌های جدید و بهبود سطح زبان انگلیسی، مواردی هم تحت عنوان معایب از جمله اعتیاد به اینترنت، هدر دادن زمان کودکان، عدم یادگیری روابط اجتماعی در زمینه استفاده کودکان از فضای مجازی و دسترسی به شبکه های اجتماعی وجود دارد. بنابراین با توجه به اثرات انکار ناپذیر این موضوع دولت ها در کشورهای مختلف تدابیر گوناگونی را برای حفاظت از کودکان در نظر گرفته اند.

به طورمثال اپلیکیشن خارجی (اینستاگرام) نزدیک به یک دهه است که در میان کاربران از جمله جوانان، نوجوانان و کودکان مورد توجه و از محبوبیت بسیاری برخوردار شده است که همزمان  با رشد کاربران این اپلیکیشن، نگرانی‌های ناشی از اثرات استفاده زیاد از آن توسط کودکان افزایش یافته است. در این راستا سال ۲۰۱۹ سخنگوی فیس بوک در بیانیه‌ای اعلام کرد کودکان از والدینشان درباره امکان ورود به اینستاگرام و در ارتباط ماندن با دوستانشان می پرسند و گزینه های زیادی برای والدین وجود ندارد بنابراین سرگرم کار ساخت محصولات بیشتری هستند که مناسب کودکان بوده و توسط والدینشان قابل کنترل باشد.

اما با گذشت چندماه ائتلافی متشکل از ۳۵ گروه مدافع مصرف کننده و ۶۴ کارشناس رشد کودک در نامه ای به فیس بوک، از این شرکت خواستند در طرح خود برای عرضه نسخه اینستاگرام ویژه کودکان پایین ۱۳ سال بازبینی کند. این گروه‌ها و کارشناسان در نامه‌ای که مشترکا امضا کرده بودند، به این موضوع اشاره کردند که این شبکه اجتماعی با ریسک‌های متعددی برای کودکان و نوجوانان از نظر سلامت فیزیکی و سلامت روانی مرتبط است.

در نهایت با همه مخالفت‌ها و حواشی‌های رخ داده اینستاگرام پروژه ساخت اپلیکیشن ویژه کودکان را متوقف کرد. گفته شد اپلیکیشن اینستاگرام کیدز نیازمند اجازه والدین برای پیوستن به آن بود و محتوای مناسب سن و بدون تبلیغات فراهم می‌کرد که نمایندگان مجلس آمریکا و گروه‌های فعال با اشاره به نگرانی‌های ایمنی از فیس‌بوک درخواست کردند عرضه آن را متوقف کنند.

اگرچه به نظر می‌رسد پروژه اینستاگرام کیدز پایان یافته باشد اما اخیرا این شبکه اجتماعی تدابیری امنیتی جدیدی را برای کودکان در نظر گرفته است. درباره جزئیات آن گفته شده شرکت متا، از این پس کاربران خردسال اینستاگرام را تشویق می‌کند که در آخر شب گوشی خود را کنار گذاشته و به استراحت شبانه کافی بپردازند.

این شرکت اعلام کرد برای کاربران ۱۳ تا ۱۷ سال، پس از گذشت بیش از ۱۰ دقیقه چرخیدن در بخش‌های اینستاگرام مانند ریلز یا بخش پیام‌های مستقیم در آخر شب، پیام شبانه‌ای نمایش می‌دهد و آنها را به خوابیدن تشویق می‌کند.

این ویژگی تحت عنوان Nighttime Nudges، تلاشی از سوی این شرکت شبکه اجتماعی برای کمک به نوجوانان برای مدیریت زمان سپری شده در اپلیکیشن اینستاگرام و جلوگیری از چرخیدن در این برنامه برای کل شب است. بنابراین به دنبال نارضایتی‌ها و شکایت‌های انجام شده اخیرا شرکت متا که مالک فیس بوک و اینستاگرام است، تحت فشار رگولاتورهای جهان، قرار است اقدامات ایمنی بیشتری برای محافظت از کاربران نوجوان پلتفرم‌های شبکه اجتماعی خود انجام دهد.

این شرکت آمریکایی طی هفته‌های گذشته هم اعلام کرد محتوای بیشتری را از کاربران نوجوان خود پنهان می‌کند تا از آنها در برابر محتوای نامطلوب در اپلیکیشن‌هایش، حفاظت کند. این شرکت تأکید کرد نوجوانان دیگر پیام‌های مستقیم را از افرادی که آنها را دنبال نمی‌کنند یا ارتباطی با آنها در اینستاگرام ندارند، دریافت نخواهند کرد؛ همچنین برای انجام برخی تنظیمات در این اپلیکیشن، موافقت والدین الزامی است.

علاوه بر موارد گفته شده به تازگی قانونگذاران فلوریدای آمریکا لایحه‌ای را به تصویب رساندند که بر اساس آن پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی اجازه نمی‌دهند نوجوانان زیر ۱۶ سال حساب کاربری داشته باشند. این اقدام افراد زیر ۱۶ سال را از ایجاد یک حساب کاربری جدید در رسانه های اجتماعی منع می کند و پلتفرم ها را ملزم می کند تا حساب های کاربری موجود و متعلق به افراد زیر ۱۶ سال را نیز حذف کنند.

لازم به ذکر است فلوریدا یکی از چندین ایالتی است که برای محدود کردن قرار گرفتن نوجوانان در رسانه های اجتماعی اقدام کرده  و سال گذشته «یوتا»، اولین ایالت در این کشور بود که افراد زیر ۱۸ سال را از استفاده از رسانه های اجتماعی بدون رضایت قیم منع کرد.

مهم ترین اقدامات ایران برای حفاظت کودکان از فضای مجازی

در ایران و در دولت‌های گذشته همانند سایر کشورها بر این مسئله تأکید شده بود که اخلاق، اینترنت کودکان و آینده جوانان و حراست از آن مهم است بنابراین یکی از طرح‌هایی که برای کاهش آفات فضای مجازی در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت، اینترنت کودکان بود. پس از آغاز به کار دولت سیزدهم اجرای این طرح در دستور کار قرار گرفت و یک سال پس از آغاز به کار وزارت ارتباطات اینترنت کودکان رونمایی شد.

گفته شده بود با ورود به سایتی که اینترنت کودک معرفی شده خطاب به پدران و مادران گفته شده که با استفاده از چند روش می‌توانند دسترسی فرزندان خود را به سایت‌های مختلف اینترنت مدیریت کنند. علاوه بر موارد گفته شده در بخشی از سایت به رده بندی یا لیست سایت‌های اینترنتی اشاره شده که با ورود به این بخش چهار عنوان سایت‌ با رنگ‌بندی سبز، سفید، زرد و نارنجی مشاهده می‌شود که هر کدام لیستی از سایت‌های که برای دسترسی کودکان و نوجوانان مناسب هستند را دربردارند.