به گزارش خبرنگار اقتصادی فارس آگاه، سال نخست دولت چهاردهم با حرکت پرشتاب وزارت نفت برای افزایش ظرفیت تولید نفت‌خام آغاز شد. از همان روزهای ابتدایی، طرح‌های تقویت تولید در میادین بزرگ در دستور کار قرار گرفت تا هم سهم ایران در بازار جهانی بازیابی شود و هم زیرساختی برای افزایش درآمد ارزی ایجاد گردد.

نتیجه این تلاش‌ها، رشد ۱۲۰ هزار بشکه‌ای ظرفیت تولید روزانه نفت‌خام تا تیر ۱۴۰۴ بود؛ عددی که بازگشت بخشی مهم از بازار صادراتی و افزایش قدرت مانور در برابر تحریم‌ها را رقم زد. در کنار نفت، تولید گاز نیز جهشی محسوس داشت. برداشت روزانه گاز ترش ۳۴٫۸ میلیون مترمکعب افزایش یافت، که هم تضمین‌کننده سوخت زمستانی صنایع و نیروگاه‌ها شد و هم خوراک مطمئنی برای زنجیره‌های پایین‌دستی فراهم آورد.

توسعه ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور باعث شد تا تولید روزانه این فرآورده استراتژیک ۵ میلیون لیتر بالا برود؛ اقدامی که هم به تثبیت قیمت و کیفیت عرضه کمک کرد و هم وابستگی به واردات را به صفر رساند. همین الگو با در تولید نفت‌گاز تکرار شد و ۵ میلیون لیتر به ظرفیت روزانه اضافه گردید؛ به‌ویژه برای بخش حمل‌ونقل سنگین و نیروگاه‌ها که در اوج مصرف، تقاضای بالایی دارند. این توسعه تولید، با اخذ مجوزهای کلیدی از شورای اقتصاد برای پروژه‌های بزرگ مانند افزایش ۲۵۰ هزار بشکه‌ای تولید آزادگان و توسعه میادین آذر، چنگوله، مسجدسلیمان و دیگر میادین همراه شد.

انتقال و ذخیره‌سازی

در حوزه جابجایی و ذخایر استراتژیک، وزارت نفت در سال نخست دولت چهاردهم سه خط لوله فرآورده با طول مجموع هزار کیلومتر را راه‌اندازی کرد. یکی از شاخص‌ترین این خطوط، پروژه بندرعباس – رفسنجان به طول ۴۵۰ کیلومتر بود که ظرفیت انتقال روزانه ۴۸ میلیون لیتر فرآورده را فراهم کرد و نیاز به تردد ۱۶۰۰ نفتکش را حذف نمود.

خط انشعابی گوره – جاسک به پالایشگاه بندرعباس نیز با طول ۳۷ کیلومتر در سال ۱۴۰۳ تکمیل شد و توانست خوراک پایدار ۳۰۰ هزار بشکه‌ای در روز را تضمین و سالانه ۸۰ میلیون دلار صرفه‌جویی محقق کند. پروژه‌های انتقال گاز نیز پابه‌پای توسعه پالایش و تولید پیش رفت: خط ۴۲ اینچ میناب–سیریک و خط رشت–چلوند هر دو پایداری شبکه در جنوب و شمال کشور را تقویت کردند. مراکز و ایستگاه‌های تقویت فشار مانند شهید قربانی مطلق–دهشیر ۸، شهید اخلاقی برازجان ۶ و دیگر ایستگاه‌های کلیدی، فشار مناسب را برای عبور حجم‌های بالاتر تضمین کردند.

در جبهه ذخایر مایع، کارنامه وزارت نفت با رقم‌هایی چشمگیر همراه شد: موجودی نفت‌گاز نیروگاهی ۶۰ درصد افزایش یافت و به ۱٫۰۵۱ میلیارد لیتر رسید؛ نفت‌کوره نیروگاهی ۱۷ درصد، بنزین ۵۱ درصد و نفت‌گاز غیرنیروگاهی ۳۱ درصد رشد یافتند. این ارقام، با توجه به تجربه زمستان سخت ۱۴۰۳، تضمینی برای امنیت انرژی کشور بودند.

پالایش و فرآورش

سال نخست دولت چهاردهم شاهد راه‌اندازی چند واحد کلیدی ارتقای کیفیت فرآورده بود. واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز در دی ۱۴۰۳ به مدار آمد و روزانه ۱.۶ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ تولید کرد. در بهمن همان سال، واحد هیدروکراکر پالایشگاه آبادان با ظرفیت تولید ۵ میلیون لیتر گازوئیل یورو ۵ روزانه، به بهره‌برداری رسید. پروژه نمک‌زدایی متمرکز اهواز پس از ۱۵ سال تکمیل و ۲۲۰ هزار بشکه در روز به ظرفیت افزود. واحد فرآورش مرکزی آزادگان جنوبی با ظرفیت ۸۰ هزار بشکه در روز، حوزه برداشت از این میدان عظیم را بهینه‌سازی کرد.

مواردی مانند ارتقای کیفی گازوئیل شیراز (تبدیل ۲.۴میلیون لیتر روزانه به استاندارد یورو ۵)، تصفیه هیدروژنی نفت سفید اصفهان (۴٫۹ میلیون لیتر کم‌گوگرد)، و پروژه بنزین‌سازی پالایشگاه تهران (ارتقاء کیفی ۸ میلیون لیتر روزانه به یورو ۵) نیز در مسیر تکمیل قرار گرفتند. در کنار این‌ها، خطوط ۲۶ اینچ بندرعباس–رفسنجان، سبزآب–شازند و تبریز–خوی–ارومیه، توان انتقال نفت‌خام و فرآورده را میلیون‌ها لیتر در روز بالا بردند.

توسعه پتروشیمی

زنجیره ارزش در حوزه پتروشیمی با پروژه‌های گسترده‌ای توسعه یافت. مجتمع متانول آپادانا خلیج فارس با ظرفیت ۱.۶۵میلیون تن در سال، پلی‌استایرن کیمیا اصفهان (۵۰ هزار تن)، کیمیا دالاهو (۱۲۰ هزار تن)، پتروشیمی آرمان سپاهان (۳۶ هزار تن ایزوپروپیل الکل)، پلی‌پروپیلن ارغوان ایلام (۱۵۰ هزار تن)، و هایکو پتروشیمی کارون هر یک بخشی از نیاز بازار داخلی و صادرات را هدف گرفتند. پروژه اوره هنگام با ظرفیت ۱.۰۷۵میلیون تن گرانول، الفین توسعه کنگان (یک میلیون تن اتیلن) و الفین بوشهر (بیش از یک میلیون تن الفین)، همراه با واحدهای مکمل مانند مونواتیلن گلایکول بوشهر، پلی‌اتیلن سنگین کنگان، اتیلن اکساید مارون و صدف عسلویه، توان رقابتی ایران را در بازارهای جهانی افزایش دادند.

در همین مسیر، پروژه‌های تخصصی مثل پارک شیمیایی پتروناد (۸۰ هزار تن اتوکسیلات)، سلمان فارسی (۴۵۰ هزار تن پلی‌پروپیلن) و تأمین سرویس‌های جانبی برای تولید ۳۶۶ مگاوات برق و ۲۰۸۳ مترمکعب آب صنعتی در ساعت، زیرساخت‌های پشتیبان را تکمیل کردند.

گازرسانی و تقویت شبکه

حوزه گازرسانی با حجم بالایی از پروژه‌ها همراه بود. گازرسانی به ۲ شهر، ۹۶۶ روستای جدید، ۱۴۶۵ واحد صنعتی غیرعمده و ۱۰۱۰ واحد صنعتی عمده، احداث ۱۱ هزار و ۶۹۳ کیلومتر شبکه شهری و روستایی و اتصال سه نیروگاه جدید تا مرداد ۱۴۰۴ بخشی از این عملکرد بود. ایستگاه‌های تزریق گاز گچساران و بی‌بی حکیمه به ترتیب با ۹۷ و ۳۵ درصد پیشرفت در مسیر بهره‌برداری قرار گرفتند. پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه مانند رگ سفید–۱، مرحله دوم گچساران، و ایستگاه قلعه‌نار با ظرفیت بالای فرآورش، نقش مهمی در بهینه‌سازی و کاهش آلایندگی ایفا کردند.

پروژه‌های متعددی مانند ایستگاه پیش‌تراکم پازنان (۵ میلیون مترمکعب گاز روزانه)، میدان خارتنگ (۳ میلیون مترمکعب)، مراکز تقویت فشار هما (۵ میلیون مترمکعب) و دهلران (۱٫۷ میلیون مترمکعب)، میدان توس (۳ میلیون مترمکعب)، و NGL ۳۱۰۰ (۸.۶ میلیون مترمکعب جمع‌آوری) در آستانه تکمیل‌اند. این پروژه‌ها، همراه با ده‌ها کیلومتر خطوط جدید در نقاطی مثل اهواز–کوهدشت، نور–کلارآباد، چلوند–اردبیل، لافت–گورزین–بندرعباس و سیریک–کوه مبارک، شریان‌های حیاتی شبکه را تقویت کردند.

مسئولیت‌های اجتماعی

وزارت نفت در سال نخست دولت چهاردهم ۴.۸ هزار میلیارد تومان در ۱۵۰۲ پروژه مسئولیت اجتماعی سرمایه‌گذاری کرد. این اقدامات از ساخت مدارس و سالن‌های ورزشی تا آبرسانی به روستاها، برق‌رسانی به مناطق دورافتاده، بهسازی جاده‌ها و تجهیز مراکز درمانی گسترده بود. نوسازی مرکز تماس ۱۴۲۰ و ایجاد فاز نخست آرشیو مدارک پزشکی، زیرساخت‌های خدماتی صنعت را نیز بهبود بخشید. این پروژه‌ها مستقیم با زندگی مردم در مناطق نفت‌خیز و گازخیز گره خوردند و اعتماد و همراهی آنها را افزایش دادند.

بهینه‌سازی و فعالیت‌های دانش‌بنیان

حرکت به سمت فناوری بومی و صرفه‌جویی انرژی نیز در جدول عملکرد وزارت نفت جایگاه ویژه داشت. ۲۵ قرارداد تولید بار اول با شرکت‌های داخلی منعقد شد، از مته‌های حفاری گرفته تا کاتالیست‌ها و سامانه‌های پایش آنلاین. تعداد شرکت‌های عضو پارک فناوری نفت و گاز از ۱۰۵ به ۱۴۹ رسید (۴۲ درصد رشد).

در بهینه‌سازی مصرف، ۱.۵۸۲ میلیارد مترمکعب گواهی صرفه‌جویی گاز صادر شد؛ شامل ۷۸۲ میلیون مترمکعب برای بهسازی موتورخانه‌ها و ۸۰۰ میلیون مترمکعب برای بازپرداخت سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، مترو، ریلی و CNG کردن خودروها. این اقدامات، نه فقط مصرف را کاهش داد بلکه فضای تازه‌ای برای سرمایه‌گذاری پایدار گشود.