واکسیناسیون تب برفکی در فارس، به دلیل  تأخیر در تأمین واکسن و ضعف زیرساخت‌ها به‌درستی انجام نشد. اگر واکسن به‌موقع داده شده بود و دوز یادآور هم تزریق می‌شد، امروز دام‌ها در امان بودند ، به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار فارس آگاه در روزهایی که تب برفکی چون آتش به خرمن دامداری‌های ایران افتاده، گزارش‌ها از خسارت ۲ هزار میلیارد تومانی این بیماری در کشور خبر می‌دهند. در کنار این بیماری که مانند سونامی مرگ به جان گوساله‌های جوان و گاوهای شیرده افتاده، شیر آن‌ها را خشک و گوشت‌شان را تحلیل برده، فقر غذایی و سوءتغذیه هم از سوی دیگر گریبان دامداری‌ها را گرفته است و دام‌های مولد یکی پس از دیگری از پا درمی‌آیند.

تب برفکی با وجود آن‌که به گفته مسئولان دامپزشکی تأکید شده در صورت رعایت دوره‌های پرهیز، مصرف گوشت و فرآورده‌های دامی مشکلی برای سلامت مردم ندارد، اما این بیماری اگر با همین سرعت پیش برود، دیگر تنها منحصر به گاو و گوسفند نخواهد ماند و با کاهش شیر و گوشت، به جان اقتصاد و سفره مردم هم خواهد افتاد.

*یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های آلودگی تب برفکی، مجتمع گاوداران شیراز است

مدیرعامل تعاونی مجتمع گاوداران شیراز در گفت‌وگو با «شهر مردم» با اشاره به شناسایی ۲۲ کانون آلوده تب برفکی در شیراز، منطقه قره‌باغ و اطراف آن گفت: یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های آلودگی، مجتمع گاوداران شیراز است و متأسفانه دام‌های تمام واحدهای این مجتمع درگیر این بیماری شده‌اند. دام‌های جوان، به‌ویژه گوساله‌ها، بخش قابل‌توجهی از دام‌های مبتلا را تشکیل می‌دهند.

محمود روحانی با بیان اینکه شوربختانه این بیماری به گاوهای شیری حمله می‌کند، افزود: تب برفکی سینه‌ی گاو را درگیر کرده و تاول‌هایی روی آن ظاهر می‌شود. در این شرایط دیگر امکان شیردهی وجود ندارد. همچنین بیماری به‌تدریج تاول‌هایی در داخل دهان و روی پاهای دام ایجاد می‌کند و در مراحل پیشرفته‌تر، حتی شاخ گاو نیز درگیر شده و می‌افتد.

وی با اشاره به وضعیت منطقه و هشدارهای بین‌المللی گفت: ۱۱ کشور اطراف ما در منطقه غرب آسیا و قفقاز، از جمله ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان، از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) به‌عنوان منطقه‌ای پرخطر از نظر تب برفکی اعلام شده بودند. همین سازمان در اردیبهشت‌ماه به ایران هشدار داده بود که سویه‌ی جدیدی از تب برفکی نوع SAT1 در عراق و بحرین مشاهده شده است و این موضوع نگرانی جدی برای کل منطقه‌ی غرب آسیا، قفقاز و ایران ایجاد می‌کند.

روحانی تأکید کرد: با توجه به این هشدار، لازم بود اقدامات قرنطینه‌ای و کنترلی به‌موقع از سوی وزارت جهاد کشاورزی انجام شود. باید ورود و خروج دام زنده و گوشت منجمد در مرزها به دقت کنترل می‌شد و واکسن مورد نیاز نیز تهیه و در اختیار دامداران قرار می‌گرفت.

جز اینکه منشأ دقیق سویه‌ی جدید این بیماری هنوز به‌طور قطعی مشخص نشده و روشن نیست آیا واردات گوشت منجمد، دام آلوده، جابه‌جایی انسان یا حتی هواپیما در گسترش آن نقش داشته‌اند یا نه، واکسیناسیون نیز در برخی استان‌ها، از جمله فارس، با تأخیر در تأمین واکسن و به‌دلیل ضعف زیرساخت‌ها به‌درستی انجام نشد. سرعت شیوع تب برفکی بسیار بالا است. این بیماری یکی از مسری‌ترین بیماری‌های ویروسی دام محسوب می‌شود و می‌تواند در مدت کوتاهی گله‌های بزرگ را درگیر کند. این ویروس ماندگاری بسیار طولانی نیز دارد.

روحانی در خصوص گمانه‌ها درباره‌ی نحوه‌ی سرایت این ویروس به دامداری‌های شیراز اظهار کرد: این ویروس روی گوشت منجمد تا ۸۰ روز زنده می‌ماند و ماشین‌هایی که گوشت‌های آلوده را جابه‌جا می‌کردند، در واحدهای دامی تردد داشته‌اند. از آن‌جا که ویروس قابلیت انتقال بسیار بالایی دارد، حتی در مواردی، به‌ویژه در مناطق معتدل، می‌تواند از طریق هوا تا چند صد کیلومتر منتقل شود.

مدیرعامل تعاونی مجتمع گاوداران شیراز با اشاره به اینکه یک نقطه‌ی آلوده در نزدیکی ما کافی بود تا این بیماری منتشر شود و چه برسد به اینکه دام‌ها در کشورهای مختلف اطراف ایران به بیماری مبتلا شده بودند، گفت: سهل‌انگاری‌های دولتی باعث شد کل صنعت دام ما درگیر این بیماری شود و علی‌رغم اینکه ما تمام موارد کنترلی را رعایت کرده و چهار دوره واکسن زدیم، تمام دام‌های مجتمع گاوداری آلوده شدند.

*واکسیناسیون دیرهنگام سبب گسترش بیماری در تمام دامداری‌های شیراز شد

گرچه حمیدرضا ناظمی، مدیرکل دامپزشکی استان فارس، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر به انجام واکسیناسیون و سم‌پاشی برای کنترل بیماری اشاره کرده و گفته که هنوز تا کنترل کامل بیماری فاصله وجود دارد، اما مدیرعامل تعاونی مجتمع گاوداران شیراز معتقد است این کارها آن‌قدر دیرهنگام انجام گرفته که دیگر انجام واکسیناسیون برای دام‌های مریض حتی مضر و خطرناک است.

وی با گلایه از تأخیر در ورود واکسن و در اختیار قرار دادن آن به دامداری‌ها گفت: واکسن باید دو ماه قبل به دام‌ها تزریق می‌شد، نه اکنون که بسیاری از دام‌ها درگیر بیماری شده‌اند و در این شرایط تزریق واکسن ممنوع است. اگر واکسن به‌موقع داده می‌شد و دوز یادآور هم تزریق می‌شد، امروز دام‌ها در مقابل ویروس ایمن بودند. اما حالا با تأخیر در وارد کردن واکسن و توزیع آن در شرایطی که دام‌ها درگیر بیماری هستند، این اقدام عملاً هدر دادن پول است.

او افزود: در مجتمع گاوداران، تمام واحدهایی که دیرهنگام واکسن را تزریق کرده‌اند، دام‌هایشان درگیر بیماری شده‌اند و حتی یک واحد هم وجود ندارد که دام‌ها سالم مانده باشند.

روحانی با اشاره به اینکه بیماری تب برفکی سبب ضایعات دهانی و زخم در پاها و پستان گاو می‌شود و این موارد منجر به کاهش اشتها، درد و کاهش تغذیه و تولید شیر می‌گردد، گفت: واحد گاوداری که روزانه چهار تن شیر تولید می‌کرد، تولید شیرش به ۴۰ کیلوگرم رسیده است و تمام دام‌ها پوست و استخوان شده‌اند.

* وقتی گاو شیر نمی‌دهد و گوشتش هم تکیده، معنایی جز ورشکستگی گاوداران ندارد

روحانی با اشاره به اینکه این بیماری گاوداران شیراز را به ورشکستگی نزدیک کرده است، گفت: وقتی گاو شیر نمی‌دهد و گوشتش هم از بین می‌رود، دیگر معنایی جز ورشکستگی گاوداران ندارد؛ تمام صنعت دامپروری شیراز نابود شده است.

وی با اشاره به افزایش هزینه‌های تولید با اضافه شدن هزینه‌ی دارو، واکسن و درمان افزود: جز هزینه‌ی واکسن که پرداخت کرده‌ایم، حالا که دام‌ها بیمار شده‌اند، خرید یک شیشه‌ی داروی معمولی ایرانی ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد و همین دارو فقط برای یک روز یک دام کافی است. هر دامی که درگیر بیماری می‌شود، حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه‌ی درمان دارد؛ این هزینه‌ها جدا از افت تولید شیر و گوشت دام است.

مدیرعامل تعاونی مجتمع گاوداران شیراز ادامه داد: دهان دام‌ها پر از تاول است، می‌خواهند غذا بخورند اما نمی‌توانند. دام‌ها روزبه‌روز لاغرتر و تکیده‌تر می‌شوند و برای ما که عمر و سرمایه‌مان را در گاوداری گذاشته‌ایم، این ضایعه جبران‌ناپذیر است؛ ضایعه‌ای که به سبب غفلت و کوتاهی مسئولان وزارت جهاد، گریبان همه دامداران ایران را گرفته است.

روحانی در پاسخ به این سؤال که سازمان جهاد کشاورزی چه حمایتی برای جبران خسارات دامداران کرده است، گفت: هیچ حمایتی نشده است. در حالی که دام‌های ما درگیر بیماری هستند، نه جو، نه ذرت و نه هیچ نهاده دامی دیگری در اختیار نداریم. حتی ذرت در بازار هم موجود نیست. حداقل کاری که جهاد کشاورزی می‌توانست انجام دهد، فراهم کردن غذای دام‌ها بود تا این دام‌های بیمار بتوانند غذا بخورند.

*بحران دام‌ها تصادفی نیست و احتمال اینکه تولید داخلی قربانی رانت واردات شده باشد، وجود دارد

بیماری، کمبود نهاده‌های دامی و سهل‌انگاری مسئولان جهاد کشاورزی، صنعت شیر و گوشت داخلی را در سراسر کشور به مرز ورشکستگی و نابودی کشانده است و بیم آن می‌رود که بدون مدیریت فوری و تأمین نهاده‌ها، تولید داخلی جای خود را به واردات دهد و معیشت بسیاری از خانوارها دچار آسیب جدی شود.

مدیرعامل تعاونی مجتمع گاوداران شیراز که معتقد است جمع شدن همه‌ی‌ این مشکلات به‌صورت اتفاقی امکان‌پذیر نیست، در ادامه گفت: امکان ندارد هم بیماری‌ای که پیش از نفوذش به ایران هشدار داده شده بود وارد شود و دام‌ها را درگیر کند و هم به طور همزمان کمبود غذا و نهاده‌های دامی به حالت بحران برسد و همه‌ی‌ این موارد به‌صورت تصادفی رخ دهد. به نظر من، مشکلاتی که یک‌جا بر سر گاوداری‌ها آوار شده، اتفاقی نیست، بلکه هدف آن است که تولید داخلی دام نابود شود و واردات جایگزین گردد. تولید داخلی گوشت و شیر هیچ سودی برای آن دسته از آقازاده‌ها و دلالانی که از رانت‌های دولتی بهره می‌برند ندارد و تنها واردات برایشان سودآور است.

وی در پایان افزود: از مسئولان جهاد کشاورزی انتظار داریم در این وضعیت، حداقل واردات نهاده‌های دامی به استان را تسریع کنند تا دام‌ها گرسنه نمانند. اگر توان کنترل بیماری را ندارند، حداقل باید تأمین خوراک دام را مدیریت کنند، نه اینکه جو و ذرت در بازار کیلویی ۳۰ هزار تومان و سویا ۴۰ هزار تومان باشد و از طرف دیگر، طلب پول شیر از دامداری‌ها پرداخت نشود؛ شیری که با نصف قیمت از ما خریداری شده است. همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا صنعت دامپروری داخلی نابود شود و تا حدود زیادی هم موفق شده‌اند.

*کمبود جو و نهاده‌های دامی نهایتاً تا هفته‌ی آینده برطرف خواهد شد

معاون امور دام جهاد کشاورزی فارس در گفت‌وگو با «شهر مردم» ضمن تأیید کمبود نهاده‌های دامی در استان گفت: پیگیری‌های گسترده‌ای برای تأمین نهاده‌های دامی شامل جو، ذرت و سویا انجام شده است و این مشکل تنها مختص فارس نیست؛ کل کشور با کمبود نهاده مواجه است.

علی فلاحی افزود: خوشبختانه نهاده‌ی جو در حال بارگذاری در سایت بازارگاه است و پیش‌بینی می‌شود در هفته‌ی جاری یا نهایتاً هفته‌ی آینده نیاز دامداری‌ها تأمین شود. همچنین تأمین ذرت و سویا برای مرغداری‌ها نیز در دست اقدام است و به‌زودی در سایت بارگذاری خواهد شد.

وی با اشاره به سهمیه‌بندی نهاده‌ها و تلاش برای توزیع عادلانه میان دامداران گفت: سهمیه‌ی هر دامداری در بازارگاه مشخص است و هیچ فردی نمی‌تواند بیش از سهمیه‌ی خود خرید و نهاده‌ها را انبار کند تا سایر دامداری‌ها هم به نیازشان دسترسی داشته باشند.

معاون امور دام جهاد کشاورزی فارس در ادامه اظهار امیدواری کرد: با رفع مشکل کمبود جو و سایر نهاده‌های دامی در کشور و حل مسئله ارز واردات، مشکل تأمین خوراک دام در استان نیز به‌زودی برطرف خواهد شد.

فلاحی همچنین درباره‌ی‌ کمبود گوشت و شیر در بازار پس از شیوع بیماری گفت: فعلاً هیچ کمبودی مشاهده نمی‌شود و امیدواریم با مدیریت نهاده‌های دامی و تسریع درمان دام‌ها، کمبودی در بازار رخ ندهد.