حریق در کمین مراتع و جنگل‌های فارس، فارس آگاه/فارس بارندگی‌های خوب فصل زمستان سال گذشته و بهار امسال، در کنار سرسبزی و طراوتی که برای مراتع و جنگل‌ها به ارمغان آورد، تابستانی پُر مخاطره را به لحاظ احتمال افزایش وقوع حریق در این عرصه‌ها را هشدار داده است.

استان فارس به عنوان یکی از پهناورترین استان‌های کشور، دارای عرصه‌های وسیع مرتعی و جنگلی است، براساس آمارها ۱۳.۴ میلیون هکتار عرصه جنگلی و ۸۰ میلیون هکتار عرصه مرتعی در کشور وجود دارد و ۲.۲ میلیون هکتار از کل جنگل‌های کشور، در فارس واقع شده که برابر با حدود ۱۸ درصد از کل مساحت این استان است.

فارس دارای وسعت حدود ۱۲.۴ میلیون هکتاری بوده و تقریباً ۷.۵ درصد از مساحت ایران را در بر می‌گیرد. از سطح ۱۰ میلیون و ۶۵۶ هزار و ۳۱۱ هکتاری عرصه‌های منابع طبیعی، ۲۰.۸ درصد را جنگل، ۱۰.۶ درصد را بیابان و ۶۸.۸ درصد یعنی ۷ میلیون و ۳۷۴ هزار و ۴۱۵ هکتار را اراضی مرتعی تشکیل داده است.

این استان دارای سه ناحیه رویشی زاگرسی، ایران- تورانی و خلیجی – عمانی از پنج ناحیه رویشی کشور بوده که از میان ۸۳۶ هزار هکتار از جنگل‌های آن واقع درناحیه رویشی زاگرس، یک میلیون و ۲۵۵ هزار هکتار در ناحیه رویشی ایران- تورانی و ۱۵۷ هزار هکتار از جنگل‌های استان در ناحیه رویشی خلیجی – عمانی واقع شده است.

بلوط، بادام، ارس، شن، ارژن، جغجغک و شیر خشت از گونه‌های شاخص در منطقه زاگرس، بنه، بادام، زالزالک، تنگرس، ارژن، و زبان گنجشک از گونه‌های بارز در منطقه ایران-تورانی و کنار، کهور ایرانی و استبرق از مهمترین گونه‌های جنگلی موجود در ناحیه رویشی خلیجی – عمانی فارس است.

۳۷ درصد از جنگل‌های فارس را زاگرسی به خود اختصاص داده که حائز کارکردها و ویژگی‌های قابل توجهی نظیر، کنترل آب‌های سطحی و تغذیه آبهای زیرزمینی به شکلی که میزان آب نفوذی بر حسب نوع جنگل ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ مترمکعب در سال در هر هکتار برآورد می‌شود که این مقدار به مراتب بیشتر از اراضی غیر جنگلی است.

کاهش آلودگی هوا، کاهش فرسایش، حفظ و تولید خاک از دیگر مزایای جنگل هاست به گونه ای که پوشش جنگلی مزبور به کمک شاخ و برگ درختان، از سرعت باد می‌کاهد و با ریشه گیاهان، خاک را حفظ می‌کند و مانع ایجاد فرسایش می‌شود و به علت آرام بودن هوای داخل جنگل تبخیر ناچیز بوده و خطر خشک شدن خاک که از شرایط مهم آغاز فرسایش است از بین می‌رود.

طی سال‌های گذشته، یکی از آسیب‌های جدی که جنگل‌ها و مراتع را تهدید می‌کرد، وقوع آتش‌سوزی در این مناطق بود؛ حوادثی که عمدتا در فصل تابستان و با توجه به خشک شدن بوته‌ها و علوفه رشد کرده در این محدوده‌ها، براثر شرایط جوی طبیعی، بی احتیاطی بهره‌برداران، ساکنان یا گردشگران، اتفاق افتاده و خسارات سنگینی به زیست بوم وارد می‌کند. اگرچه طی ۲ سال اخیر شاهد روند کاهشی آتش‌سوزی بوده‌ایم.

براساس نظر کارشناسان، امسال و با توجه به بهبود شرایط بارندگی در نقاط مختلف استان و رشد بوته‌های جنگلی و مرتعی، احتمال وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی فارس بیشتر از گذشته است و همین امر لزوم اطلاع رسانی و آگاهی بخشی را بیش از پیش نمود داده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس در این ارتباط گفت: در پی بارندگی های خوب امسال و پوشش گیاهی موجود احتمال بروز و افزایش آتش سوزی در منابع طبیعی این استان در فصل گرما زیاد است و از این رو نشست های متعددی طی هفته‌های اخیر برای آمادگی و مقابله با آن در سطح استان برگزار شده است.

خلیل عبداللهی به ایسنا گفت: دستگاه های اجرایی از جمله منابع طبیعی، محیط زیست و جهاد کشاورزی برای مقابله با آتش سوزی های احتمالی در آماده باش قرار دارند.

وی با اشاره به برگزاری جلساتی با حضور فرمانداران و دادستان های شهرستان‌های سراسر استان برای ایجاد و تقویت آمادگی مقابله با شرایط سخت و بحرانی، ابراز امیدواری کرد که این آمادگی در بالاترین سطح ممکن ایجاد و تقویت شود.

عبداللهی با بیان اینکه پیش بینی ها برای استفاده از ظرفیت ارتش و نیروهای امدادی در صورت بروز آتش سوزی در منابع طبیعی استان شده است، گفت: تقاضا برای بهرمندی از خدمات سه فروند بالگرد برای فصل گرما پیش رو و آتش سوزی های احتمالی منابع طبیعی این استان داده شده است.

او خاطرنشان کرد: افزایش پوشش گیاهی و خشک شدن این گیاهان در فصل گرما خطرات زیادی برای محیط زیست به دلیل احتمال آتش سوزی به دنبال دارد که باید از هم اکنون برای مقابله با آن چاره اندیشی کرد.

عبداللهی با بیان اینکه ۶۴ درصد آتش سوزی های سال ۱۴۰۰ کشور مربوط به فارس بود، از کاهش ۹۴ درصدی این گونه حوادث در سال ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: سال ۱۴۰۰ حدود ۷۰۰ فقره آتش سوزی در منابع طبیعی استان فارس رخ داد که این آمار در سال گذشته به حدود ۲۰۰ فقره و وسعت آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی نیز ۹۴ درصد کاهش پیدا کرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس گفت: سال گذشته به طور متوسط آتش سوزی منابع طبیعی این استان در کمتر از ۲ ساعت مهار شد زیرا در تمام نواحی جنگلی و عرصه‌های منابع طبیعی نیروهای امدادی مستقر شده بودند که امسال نیز این رویه ادامه دارد.

وی اعلام کرد: سال گذشته هنگ طبیعت در استان فارس ایجاد شد و صدها نفر از اعضای تشکل های مردم نهاد برای حفاظت از محیط زیست وارد میدان شدند که امسال نیز این تجربه موفق تکرار خواهد شد.

عبدالهی با اشاره به اینکه امسال نیز هنگ طبیعت فارس متشکل از حدود ۶۰۰ عضو تشکیل شده است، گفت: قرقبان های استان به جی پی اس مجهز و در طبیعت استان پراکنده شده اند.

یکی از اقدامات مهم پیشگیرانه که همه ساله مد نظر قرار داشته و امسال نیز به شکل جدی باید مورد توجه باشد، اجرای آتش‌بُرهای مناسب با دیدگاه کارشناسانه، در مناطق مختلف جنگلی و مرتعی است.

اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در این ارتباط اعلام کرده که در مناطق تحت حفاظت و مدیریت این اداره، احیا یا اجرای آتش‌بُر، در دستور کار قرار داشته است.

به عنوان مثال، حسن ابراهیمی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ارسنجان از احیای آتش بُرهای سایت پرورش  گوزن زرد این شهرستان خبر داد.

او با بیان اینکه، این طرح در راستای اجرای مصوبات ستاد مدیریت بحران فارس و ارسنجان، با هماهنگی و همکاری راهداری وحمل نقل جاده ای شهرستان اجرایی شده است، یادآور شد که همه جاده‌های دسترسی به منطقه تکثیر و پرورش گوزن زرد و آتش‌بُرها با استفاده از ماشین‌آلات راهداری احداث شده است.

تامین تجهیزات اطفایی و توزیع مناسب آن بین شهرستان‌ها، به ویژه مناطقی که سابقه وقوع حریق در آنها وجود دارد؛ پایش مداوم مناطق جنگلی و مرتعی، به خصوص مناطق صعب‌العبور، اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به گردشگران، طبیعت گردان، بهره‌برداران و ….، باید بیش از سال‌های گذشته مورد توجه قرار گیرد. اگرچه از هفته اول اردیبهشت، پویشی با عنوان “نجات طبیعت” با همکاری دستگاه‌های مختلف در شیراز آغاز شده است، اما باید چنین اقداماتی در گستره استان، توسعه و تسری یابد.