روزنامه «اکونومیک‌تایمز» هند در گزارشی با اشاره به تصمیم آمریکا برای اعمال عوارض گمرکی بر پنل‌های خورشیدی تولیدی در جنوب شرق آسیا، از این اقدام به اصطلاح تنبیهی، به عنوان فرصتی برای تسریع روند گذار به انرژی پاک در این منطقه یاد کرد؛ روندی که مدت‌های طولانی به تاخیر افتاده است!

واشنگتن اوایل ماه جاری از برنامه‌های خود برای اعمال تعرفه‌های سنگین بر پنل‌های خورشیدی تولید کامبوج، ویتنام، تایلند و مالزی خبر داد.

این عوارض قرار است در پی تحقیقاتی اعمال شود که پیش از روی کار آمدن مجدد دونالد ترامپ و بازگشت وی به کاخ سفید، با هدف بررسی «رویه‌های غیرعادلانه» در کشورهای مذکور به ویژه شرکت‌های مستقر در چین، صورت گرفت.

تعرفه‌های مذکور در صورت تایید در ماه آینده میلادی، به عوارض گمرکی که دولت ترامپ پیش از این علیه بسیاری از کشورها از جمله شرکای واشنگتن اعمال کرده است، افزوده خواهد شد؛ تعرفه‌هایی که برای عمده کشورها با نرخ پایه ۱۰ و برای کالاهای چینی ۱۴۵ درصد تعیین شده است.

تاثیر تعرفه‌ها بر بازار آمریکا احتمالا شدید خواهد بود

از هر ۱۰ پنل خورشیدی در جهان، هشت پنل در چین ساخته می‌شود و پکن ۸۰ درصد تمام مراحل فرآیند تولید را کنترل می‌کند؛ پوترا آدیگونا، مدیر اجرایی اندیشکده «انستیتو انرژی شیفت/ Energy Shift Institute» می‌گوید: تعرفه‌های جدید، صادرات پنل‌های خورشیدی به آمریکا را از لحاظ بازرگانی، عملا غیرممکن خواهد ساخت.

به نوشته اکونومیک‌ تایمز، جنوب شرقی آسیا در سال ۲۰۲۴ میلادی، تامین‌کننده حدود ۸۰ درصد از پنل‌های خورشیدی مصرفی در آمریکا بود. با این حال، گرچه سرمایه‌گذاری در تولید پنل‌های خورشیدی در آمریکا طی سال‌های اخیر افزایش یافته اما بازار این کشور همچنان به شدت به واردات قطعات این پنل‌ها وابسته است.

این تعرفه‌های گسترده برای تولیدکنندگان چینی که همین حالا هم با بازار داخلی اشباع‌شده، دست و پنجه نرم می‌کنند، به طور بالقوه خبر بسیار بدی محسوب می‌شود.

عوارض پیشنهادی، بین حدود ۴۰ درصد برای برخی صادرات مالزی تا رقم شوکه‌کننده «سه هزار و ۵۲۱ درصد» برای برخی کارخانه‌های مستقر در کامبوج نوسان می‌کند!

تعرفه‌ها روند گذار را تسریع می‌کند

با این حال، نکته مثبتی نیز در این تعرفه‌ها وجود دارد. «بن مک‌کارن» مدیر اجرایی موسسه «مشارکت تحقیقاتی آسیا» در توضیح نیمه پُر لیوان برای منطقه می‌گوید: تعرفه‌ها و جنگ تجاری احتمالا گذار انرژی در منطقه جنوب شرق آسیا را تسریع می‌کند.

وی افزود: چین تلاش‌های خود را در بازارهای منطقه‌ای تشدید و نسبت به سیاست‌گذاری و اجرای طرح‌ها در راستای «به‌کارگیری سریع انرژی سبز در سراسر منطقه» با تکیه بر صادرکنندگان داخلی، اقدام خواهد کرد.

تحلیلگران مدت‌هاست که نسبت به حرکت کُند کشورهای این منطقه به منظور گذار از سوخت‌های فسیلی همچون زغال سنگ که روند گرمایش زمین را تسریع می‌کنند، هشدار داده‌اند.

اندیشکده «اِمبر» که در حوزه انرژی فعالیت می‌کند، پارسال در گزارشی نوشت: با سرعت کنونی، منطقه جنوب شرق آسیا فرصت بهره‌ بردن از انرژی بادی و خورشیدی که به مراتب ارزان‌تر از سوخت‌های فسیلی است را از دست می‌دهد.

به عنوان نمونه، مالزی پارسال برای تولید برق این کشور، بیش از ۸۰ درصد به سوخت‌های فسیلی وابسته بود. این کشور در نظر دارد که تا سال ۲۰۳۰، حدود ۲۴ درصد از برق مورد نیاز خود را از طریق منابع تجدیدپذیر تامین کند؛ هدفی که بسیاری آن را مورد انتقاد قرار داده و تاکید کرده‌اند که با اهداف اقلیمی جهانی، فاصله زیادی دارد.

مویی یانگ، تحلیلگر ارشد انرژی در «امبر» می‌گوید: تعرفه‌ها فرصتی مضاعف را در اختیار این منطقه قرار می‌دهد. تا اینجا، صنعت سلول‌های خورشیدی بومی تا حد زیادی با فرصت‌طلبی، روی استفاده از منابع داخلی یا مزیت‌های نیروی کار بومی به منظور کسب منافع صادراتی تمرکز داشته‌اند. اما در صورت از دست دادن بازار آمریکا، این منطقه می‌تواند روی گذار انرژی تمرکز، جذب انرژی سبز را تسریع و بازاری جدید ایجاد کند؛ بازاری که قادر است تا مقابل ناپایداری‌ و نوسانات خارجی، به مثابه یک سد طبیعی عمل کند.

با این حال، با توجه به وسعت و شرایط نسبتا نوظهور انرژی‌های تجدیدپذیر در این منطقه، جایگزین کردن بازار آمریکا، کار آسانی نخواهد بود. به گفته یانگ، «موفقیت در گرو تبدیل این فرصت صادراتی به انقلابی بومی در حوزه فناوری پاک است.»