آتش‌سوزی‌های عمدی به دنبال امحای کشت‌های غیرمجاز در ارتفاعات فارس

-انتقاد مدیرکل منابع طبیعی فارس از کم‌کاری دیگر نهادها در مهار آتش‌ها:

قانون، اطفای حریق را وظیفه همه‌ ارگان‌ها می داند نه فقط منابع طبیعی!

۱۵۰هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی فارس در بهار امسال درگیر آتش‌سوزی شد

فاطمه مقدم- فارس آگاه 

«خانه تان تش بگیرد…» نامردمانی که به خاطر سود شخصی و طمع‌های کوتاه‌مدت، منابع ملی را به آتش کشیدید . نه تنها درختان تنومند که نسل‌ها زیر سایه آن‌ها رشد کرده‌اند را سوزانید، بلکه خاطرات و هویت یک سرزمین را نیز خاکستر کردید بدون آنکه به عواقب فاجعه‌بار اقدامات‌تان برای نسل‌های آینده لحظه ای فکر کنید… . نیروهای مردمی به همراه نیروهای امدادی اداره کل منابع طبیعی فارس دو روز را به خاموش کردن آتش از سر و تن سوخته درختان ارژن و کیکم، بنه، زبان گنجشک و… در کوه سپیدار میمند که یکی از بلندترین رشته کوه‌های استان فارس است مشغول بودند.

در روزهای گذشته، مناطق مختلف استان فارس از جمله پارک ملی بمو، بهشت گمشده، در منطقه شانه دال روستای زنجیران فیروز آبادو ارتفاعات کوه سپیدار میمند دچار آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شده بود. خاموش کردن این آتش‌سوزی‌ها با تلاش‌های مستقیم مدیران کل دو ارگان محیط زیست فارس و اداره کل منابع طبیعی استان، همراه با کمک‌های مردمی و استفاده از پهپادهای نظارتی برای شناسایی دقیق نقاط آتش، انجام شد. با این حال، آتش‌سوزی در ارتفاعات کوه سپیدار میمند تا  ظهر دیروز  دوام آورد و بالاخره تا زمان نوشتن این گزارش خبر از مهار آتش و لکه گیری دامنه کوه سپیدار به دست ما رسید.

بهار امسال، شمار آتش‌سوزی‌ها در استان فارس به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و خاموش کردن آن‌ها به دلیل خشکی شدید مراتع دشوارتر از همیشه شده است. فعالان محیط زیست معتقدند که عمده آتش‌سوزی‌های بهاری در استان فارس، عمدی بوده و به دلایل مختلفی مانند تصاحب اراضی به استناد قانون واگذاری اراضی شیب‌دار به مردم و یا اعتراض به مخالفت‌ها با کشت‌های ممنوعه صورت گرفته‌ است و شناسیایی آتش افروزان چندان دشوار نیست اما برخورد با آتش افروزان  چندان جدی صور نمی گیرد و نیاز است مسئولین مرتبط در این زمینه پاسخگو باشند.

مدیرکل منابع طبیعی فارس که روزهای پنج‌شنبه و جمعه مدیریت عملیات اطفای حریق در کوه سپیدار منطقه میمند را برعهده داشت، در گفت‌وگو با «شهر مردم» اظهار کرد: نیروهای مردمی از عشایر، روستاییان، نیروهای عملیاتی منابع طبیعی و همچنین از جهرم و کوار همراه با نیروهای هلال‌احمر برای خاموش کردن آتش در منطقه حضور داشتند و خوشبختانه آتش تا حد زیادی مهار شد. اما به دلیل وزش باد شدید، درختچه‌های یکساله که بسیار مستعد آتش‌گرفتن هستند دوباره شعله‌ور شدند و نیروهای مردمی با کمک نیروهای عملیاتی اداره کل در حال اطفا حریق است اما به دلیل دلیل صعب‌العبور بودن برخی نقاط، اطفا دشوار است به سبب باد شدید نمی توان از هیلکوپتر آب پاش یا هلی برد برای انتقال نیروها استفاده کرد یکی از همکاران ما، آقای میلاد میرزایی نیز روز پنج شنبه در عملیات دچار آسیب دیدگی شد و به بیمارستان منتقل گردید به هر رو امیدواریم به زودی بتوانیم آتش را به‌طور کامل مهار کنیم.

حجت‌الله مرادی در پاسخ به انتقاد فعالان محیط زیست که معتقدند قانون واگذاری اراضی شیب‌دار بدون پوشش گیاهی زمینه‌ساز آتش‌سوزی‌های عمدی است، گفت: این قانون تأثیری در آتش‌سوزی‌های اخیر نداشته و تا کنون حدود ۹۰ درصد درخواست‌های واگذاری این اراضی در سراسر استان رد شده است. بیشتر آتش‌سوزی‌ها به ویژه در سال جاری، در مناطقی رخ داده که کشت‌های غیرمجاز گیاهان ممنوعه توسط نیروهای امنیتی امحا شده و برخی افراد به‌منظور انتقام، مراتع و جنگل‌ها را آتش زده‌اند. بیشترین آتش‌سوزی‌ها در شهرستان‌های ممسنی، کوه‌چنار، کازرون و فیروزآباد اتفاق افتاده که عمدتاً در ارتفاعات و مناطق صعب‌العبور است، جایی که محل مناسبی برای کشت گیاهان ممنوعه محسوب می‌شود و اکنون نیز ارتفاعات سپیدار میمند در اتش است.

او درباره هماهنگی بین اداره منابع طبیعی، دادگستری و دیگر نهادهای امنیتی و نظارتی برای مقابله با عاملان آتش‌افروزی گفت: تاکنون ۶۰ نفر از عوامل آتش‌افروزی به دادگاه معرفی شده‌اند؛ از جمله هفت نفر که هفته گذشته بازداشت شدند و شش نفر دیگر در سپیدان به دادگاه فرستاده شده‌اند. دادگستری استان در حال رسیدگی به این پرونده‌هاست و بر اساس شنیده‌ها، ۱۴ نفر نیز شناسایی و دستگیر شده‌اند. طبق ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، هر کسی که به‌طور عمدی در جنگل‌ها آتش‌سوزی ایجاد کند، به حبس سه تا ده سال محکوم خواهد شد و امیدواریم این حبس برای آتش افروزان بریده شود.

مدیرکل منابع طبیعی فارس درباره عوامل تشدید آتش‌افروزی افزود: علاوه بر کشت گیاهان ممنوعه، اختلافات مرزی نیز یکی از دلایل اصلی است. همچنین کم‌بارشی در فصل بهار و خشکی مراتع و گیاهان، شرایط را برای گسترش آتش فراهم کرده است. سال گذشته بارش‌های پراکنده تا اواسط اردیبهشت مراتع را تر نگه داشته بود و استان فارس در زمینه آتش‌سوزی جزو مناطق بحرانی نبود، اما امسال به دلیل خشکی شدید، وضعیت متفاوت شده است.

وی با اشاره به اینکه آتش‌سوزی‌ها در فارس به صورت لکه‌ای و نقطه‌ای رخ می‌دهد، گفت: برخلاف برخی استان‌ها مانند ایلام و خوزستان که آتش سوزی‌های گسترده و پیوسته دارند، در فارس بیشتر حریق‌ها پراکنده‌اند؛ بنابراین هر بار بخشی از آتش خاموش می‌شود، باد باعث شعله‌ور شدن آتش در نقطه‌ای دیگر می‌شود.

مرادی در پاسخ به اینکه چه مساحتی از عرصه جنگلی و مرتعی در بهار امسال دچار آتش‌سوزی شده است، گفت: حدود ۱۵۰ هکتار درگیر آتش شده است. آتش به گونه‌های یک‌ساله آسیب شدیدی می‌زند و آن‌ها را مثل بنزین می‌سوزاند، اما در برابر درختان تنومند قدرت چندانی ندارد و با تلاش نیروهای مردمی و کارکنان منابع طبیعی کنترل می‌شود.

او درباره انتقاد برخی فعالان محیط زیست نسبت به عملکرد اداره کل منابع طبیعی و واگذاری مسئولیت اطفای حریق به NGOها توضیح داد: رابطه اداره کل منابع طبیعی با نیروهای مردمی و فعالان محیط زیست بسیار خوب و مبتنی بر اعتماد است. تنها چند نفر خاص هستند که بنا به دلایلی انتقاداتی دارند و با تشکیل گروه و وقت گذاشتن، صدای خود را بلند کرده‌اند، اما اکثر فعالان محیط زیست با این افراد هم‌زبان نیستند. نیروهای عملیاتی منابع طبیعی، در عملیات ها همیشه پای کار هستند و تلاش خود را برای حفظ منابع طبیعی انجام می‌دهند.

مرادی افزود: مردم محلی باید بیش از پیش از منابع ملی و منطقه‌ای خود محافظت کنند و اجازه ندهند طبیعت قربانی منافع عده‌ای شود. اهالی روستاهای کوچک به خوبی می‌دانند چه کسی کشت گیاهان ممنوعه دارد، چه کسی درخت می‌برد و چه کسی گیاه دارویی می‌چیند. بنابراین شناسایی آتش‌افروزان کار دشواری نیست. انتظار داریم بتوانیم متخلفان را شناسایی و با بررسی‌های دقیق‌تر برای متخلفان پرونده تشکیل داده و آن‌ها را به دادسرا معرفی کنیم.

او در خصوص تجهیزات اکیپ‌های عملیات اطفای حریق در مناطق بحرانی استان توضیح داد: سال گذشته بیش از هزار قطعه تجهیزات مختلف از جمله ۳۰۰ دستگاه دمنده خریداری کردیم و بر اساس میزان بحرانی بودن مناطق آن‌ها را توزیع کرده‌ایم. ۷۸ دستگاه نیز به ستاد بحران تهیه کرده است و بیش از ۱۰۰ دستگاه دمنده دیگر نیز از طرف دادگستری بر اساس برنامه جایگزینی حبس به تجهیزات اضافه شده است. همچنین برای پیشگیری از حریق، ۱۶۰ قرقبان فصلی در مناطق بحرانی شهرستان‌های دارای جنگل‌های زاگرس به‌کار گرفته‌ایم که تنها در شهرستان نورآباد ۲۶ قرقبان اضافه شده است. اقدامات معمولی مانند احداث آتش‌بر، تیغ‌زنی و پاکسازی علف‌های هرز حاشیه جاده‌ها نیز با همکاری راهداری انجام شده است.

مردای با اشاره به اینکه یکی از مهمترین مشکلات در گسترش آتش سوزی وجود درختان خشک افتاده است که با جرقه یا اتش می گیرند گفت: برنامه‌ای برای جمع‌آوری این درختان داریم، اما به دلیل حساسیت موضوع، در کمک گرفتن از روستاییان برای جمع‌آوری چوب‌های خشک باید دقت و نظارت کافی صورت گیرد تا مبادا این جمع‌آوری خود باعث لطمه ای جدید به منابع طبیعی شود باید برنامه‌ای دقیق و سازمان‌یافته با همکاری نیروهای محلی تدوین کنیم.

در پایان، او از عدم همکاری برخی ادارات و ارگان‌ها در اطفای حریق‌ها گلایه کرد و گفت: همه می‌گویند اطفای حریق تنها وظیفه منابع طبیعی است، در حالی که قانون آن را وظیفه تمام ارگان‌ها می‌داند. تمامی نیروهای لشکری، کشوری، نظامی و انتظامی موظف‌اند با تمام تجهیزات خود در اطفای حریق به اداره کل منابع طبیعی کمک کنند. نباید منابع طبیعی به تنهایی و با کمک نیروهای دلسوز مردمی مسئول خاموش کردن آتش‌ها باشد، در حالی که دیگر ارگان‌ها حتی همکاری لازم را هم ندارند.