دلهره بازگشت آن جمعه روحانی! به گزارش فرنگیس شنتیا خبرنگار فارس اگاه، «گوش مردم را از همین حالا دارند پر می کنند برای گران کردنش !» این جمله‌ای است که با بالا گرفتن زمزمه  گران شدن دوباره قیمت بنزین بین مردم دهان به دهان می چرخد. مردمی که شوک یکباره افزایش قیمت بنزین سال ۹۸ را هنوز برجان و مالشان دارند و در چند روز گذشته دوباره آن جمله تاریخی حسن روحانی در ذهن شان نقش بسته  است که پس از گرانی ناگهانی بنزین گفت : «من خودم هم صبح جمعه فهمیدم قیمت تغییر کرده است.»

اما این دلهره دوباره، از زمانی به سفرها و کف بازار و چرخ های صنعت سرایت کرد که درست با آغاز آبان ماه، رییس جمهور در صحن علنی مجلس با  دفاع از لایحه بودجه، مساله  «اصلاح در نظام ارزی و نظام یارانه سوخت» را پیش کشید و گفت: اکثریت اقتصاددانان پیگیر اصلاحات تدریجی و عدم اتخاذ رفتار شوک آمیز در اقتصاد هستند و آنان متفق القول هستند که اصلاح در نظام ارزی و نظام یارانه سوخت ضروری است.

مسعود پزشکیان که در جریان رقابت‌های انتخاباتی این اطمینان خاطر قاطعانه را به مردم داده بود که بنزین را بدون رضایت آن ها گران نخواهد کرد. حالا در مجلس روی این نکته دست گذاشته است که  قیمت تمام شده بنزین ۸ هزار تومان است و میزان مصرف بنزین در سال جاری ۴۰ درصد بیشتر از سال ۹۸ است.

از سوی دیگر پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور نیز در تکمیل اظهارات پزشکیان مصرف بی رویه بنزین را مطرح می‌کند و  می‌گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر مصرف بنزین به صورت بی رویه افزایش پیدا کرده است. اگر این مصرف ادامه پیدا کند باید از پول کارمند، گندم و… کم کنیم پول بنزین بدهیم. مصرف باید مهار شود.»

*دولت بی پول به سراغ پمپ بنزین ها می‌رود

اما افزایش قیمت بنزین با هر بهانه و به هرشکل و در هر زمانی که بخواهد کلید بخورد، یک هدف اصلی را با خودش به یدک می‌کشد؛ پر کردن چاله چوله های عمیق کسری بودجه.

مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه، با بیان این که دولت می‌خواهد از طریق افزایش قیمت ارز و قیمت حامل‌های انرژی کسری بودجه را جبران کند، می گوید : امسال دولت با بحران درآمد و بودجه مواجه بوده و قیمت همه خدمات از اینترنت تا آب و برق و دیگر موارد را افزایش داده است. اما همچنان در مورد بنزین تاکنون با احتیاط پیش رفته است،  با این حال حدس می‌زنم امسال در هر حال نیز بنزین را گران خواهند کرد و بهانه اکنون این است که چون قیمت آن ارزان است مصرف زیاد است و آلودگی بیشتر می‌شود، اما اصل دلیل همان است که دولت پول ندارد.

وی بر این عقیده است که با این افزایش قیمت در نهایت هیچ یارانه نقدی نمی‌تواند تورم حاصل از آن را جبران کند و در شرایطی که کل یارانه پرداختی دولت قادر به تامین هزینه یک هفته یک خانوار نیست، موج تورم، یارانه جدید را نیز بی‌اثر خواهد کرد.

به گفته افقه، با این فضاسازی‌هایی که دولت دارد می‌کند اگر هم تا به الان بنزین را گران نکرده‌اند به این خاطر است که مقداری نگران تجربه اعتراضی در سال‌های ۹۸ و ۹۶ هستند و بیشتر به دنبال این هستند اول مردم را راضی بکنند.

*بنزین ته‌مانده سفره‌ها را خاکستر می‌کند

در میانه شوک اجتناب ناپذیر افزایش قیمت بنزین  بر سایر بخش ها از حمل و نقل و کالاهای اساسی گرفته تا کشاورزی و صنعت و خدمات در نهایت آتش این شوک قیمت به سفره های مردم کشیده می شود . روندی که به شیوه ای هیجانی و کنترل نشده به سرعت پیش می‌رود تا دهک‌های متوسط و پایین جامعه را نشانه بگیرد و ته مانده سفره های آن ها را خاکستر کند .

معادله ای نابرابر که  انتقادات را به سمت توزیع ناعادلانه منابع پیش می‌برد تا جایی که این سوال مطرح می‌شود که چرا این افزایش قیمت بنزین را محدود به طبقه مرفه جامعه و افرادی که چند خودروی میلیاردی دارند، نمی‌کنند و در مقابل معیشت افرادی باید قربانی این گرانی شود که تنها دارایی آن ها یک پراید است و حتی بعضی از داشتن یک خودرو هم بی نصیب هستند و درآمدشان به حد اسنپ گرفتن هم نمی رسد.

در همین رابطه  نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس با بیان این که افزایش قیمت ‎بنزین بر قیمت تمامی کالاها در جامعه تاثیر مستقیم می‌گذارد، می‌گوید: اگر انرژی و سوخت گران شود، بر روی تمامی حوزه‌های اقتصادی تأثیر می‌گذارد بنابراین اگر قیمت بنزین افزایش یابد، باید بر اساس تورم، درآمد حقوق‌بگیران را متعادل کرد در غیر این صورت جامعه نمی‌تواند آن را تحمل کند.

به گفته رمضانعلی سنگدوینی، درست است که انرژی در کشور ما ارزان است اما اگر قیمت آن را افزایش دهیم، به طبقات پایین جامعه صدمه وارد می‌شود، عادلانه این است که درآمد مردم، به‌ویژه دهک‌های پایین جامعه، از یک تا شش، را بالا ببریم چراکه در شرایط اکنونی نیز شرایط زندگی مردم دشوار است.

وی بر این نکته تاکید می‌کند که دولت زمانی می‌تواند این موضوع را مطرح و پیگیری کند که سازوکاری برای رفتن این پول بر سر سفره مردم بیندیشد، در غیر این صورت گرانی بنزین بیش از همه مردم طبقه پایین و آسیب‌پذیر جامعه را دچار مشکل خواهد کرد.

مرتضی عزتی، اقتصاددان نیز با بیان این که  نزدیک به ۱۵ سال است که درآمد واقعی مردم فقط کاهش پیدا کرده است، می‌گوید: اگر درآمد مردم به ۱۵ سال پیش برگردد، طبیعی است که قیمت سوخت هم به تناسب به همان وضعیت بر می‌گردد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر این که درآمد مردم به صورت واقعی حدود یک سوم شده است، بر این باوراست که در چنین شرایطی قیمت واقعی سوخت هم اگر یک سوم شود، مسیر غیرمتعادلی را نمی‌بینیم.

به گفته وی، اگر دولت فقط به دنبال تامین منافع خود باشد که بحثی وجود ندارد، اما اگر می‌خواهد منافع مردم را نیز در نظر بگیرد، باید هر چه که ارزش درآمد‌های واقعی مردم کاهش پیدا کرده، جبران کند و همزمان هر چه که قیمت واقعی بنزین کم شده است جبران کند. این می‌تواند، منطقی باشد. دولت که نباید بگوید من هر کاری بخواهم انجام می‌دهم. دولت باید منصفانه در خدمت مردم باشد.

*  بعد از این خواب زمستانی  چه خواهد شد؟

در پی بالا گرفتن این انتقادات، الیاس حضرتی رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت اعلام کرده است که  فعلا هیچ خبری راجع به قیمت بنزین نیست؛ و مردم خیالشان راحت باشد.

غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون بودجه و محاسبات مجلس نیز با اشاره به اینکه بنزین گران نمی‌شود، گفته است: مجلس و کمیسیون تلفیق و خود دولت و شخص رئیس جمهور به دنبال گرانی بنزین نیستند و البته جامعه هم ظرفیت لازم و آمادگی این مهم در شرایط کنونی را ندارد.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس نیز با رد خبر چند نرخی شدن قیمت بنزین تاکید کرد: در خصوص تغییر قیمت بنزین یا چندنرخی شدن آن، با کمیسیون انرژی تاکنون به طور رسمی هیچ صحبتی نشده و همه این صحبت‌ها، شائبه و احتمال است. موسی احمدی یاد آور می شود: البته سیاست قیمتی مدنظر ما نیست، چرا که یک بار در زمان رژیم گذشته و دو بار در نظام جمهوری اسلامی تجربه خوبی از افزایش قیمت بنزین نداشته ایم.

اما در کنار این اظهارنظرها و اطمینان خاطردادن ها به مردم برای گران نشدن بنزین، خواب دولت برای افزایش قیمت بنزین از همه قابل تعبیرتر است و شاید تنها تفاوت آن با سال ۹۸ ، شیوه سیاستگذاری تیم پزشکیان برای نحوه اجرای آن باشد؛ با کمترین درد و بدون خونریزی. همانگونه که  فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت گفته است که مردم درباره افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد.