نظارت دهه شصتی وزارت ارشاد در جهان هوش مصنوعی! ۱۰ سال قبل اگر قصد صحبت کردن از وظایف وزارت فرهنگ در حوزه موسیقی را داشتیم، می‌توانستیم به مواردی از جمله صدور مجوز برای انتشار آثار موسیقی و برگزاری کنسرت‌ها، همچنین برگزاری چند جشنواره موسیقی از جمله جشنواره موسیقی فجر، نواحی و جوان اشاره کنیم اما امروز این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که وزارت فرهنگ در حوزه موسیقی دقیقا چه سیطره‌ای دارد و آیا چشم‌انداز روشنی برای فعالیت‌های یک دهه آینده آن وجود دارد؟

به گزارش فارس آگاه ، عصری که امروزه در آن زندگی می‌کنیم، مدام با تغییر و تحول در تکنولوژی رو به رو است؛ تا حدی که بسیاری از دانشمندان و متخصصان تکنولوژی تخمین می‌زنند بسیاری از مشاغل زودتر از آنچه تصورش را می‌کنیم، حذف خواهند شد.

این مسئله به طور حتم گریبانگیر نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم خواهد شد و لازم است که این ارگان خود را با تغییر و تحولات دنیای مدرن وفق دهد.

• وظایف دهه شصتی در عصر هوش مصنوعی و دهکده جهانی

سال‌هاست که وزارت ارشاد وظایفی ثابت و بدون تغییر در حوزه موسیقی داشته است که شاید آن وظایف امروزه همچون سابق از اهمیت خاصی برخوردار نباشند. درحقیقت یکی از اصلی‌ترین وظایف وزارت ارشاد صدور مجوز برای انتشار آثار هنرمندان است که به این واسطه می‌توانند آثار موسیقی خود را در کنسرت‌هایشان اجرا کنند که به همین دلیل شاید بتوان این مجوز را مهمترین ابزار حاکمیتی وزارت ارشاد در حوزه موسیقی دانست. در عین حال حتما هنرمندانی مثل «محسن چاوشی» هم هستند که تمایلی به برگزاری کنسرت ندارند و در نتیجه نیازی هم به مجوز ارشاد ندارند. آنچه اکنون رخ داده این است که این افراد به راحتی می‌توانند آثار خود را در پلتفرم‌های بین‌المللی مانند اسپاتیفای، اینستاگرام، یوتیوب، اپل موزیک و… آپلود کنند و درآمد مناسب دلاری داشته باشند که برای برخی هنرمندان چهره، جایگزین مهمی برای کسب درآمد از پلتفرم‌های داخلی است. حتی هنرمندی تازه کار با ساخت یک اثر هنری با کیفیت، تنها با یادگیری چند راه‌ حل کوتاه، به راحتی می‌تواند صفحات خود در این پلتفرم‌ها را بالا بیاورد که بسیاری هم در حال انجام همین کار هستند؛ چه بسا مردم عادی بدون داشتن مهارت خاصی از این پلتفرم‌ها درآمد بسزایی کسب کرده‌اند.

این در حالی است که چهره‌های مشهور موسیقی همواره تاثیر قابل توجهی بر مخاطبان خود داشته‌اند و به راحتی می‌توانند از طرفداران خود بخواهند که با استریم کردن آثارشان در درگاه‌های مختلف آنها را حمایت کنند که به طور حتم، چنین هم خواهد شد.

به طور کلی اگر هنرمندی علاقه‌ای به دریافت مجوز و ممیزی آثارش در داخل کشور نداشته باشد، کار خاصی از دست وزارت ارشاد بر نمی‌آید و عملا در این شرایط یکی از وظایف مهم این نهاد ملغی می‌شود؛ نهایتا آنکه بتواند برای دریافت مجوزهای آتی فرد مسائلی ایجاد کند یا اینکه با همکاری نهادهای دیگر، او را احضار کند و مورد پرسش قرار دهد.

از این موضوع که بگذریم، یکی دیگر از روندهای درحال رشد در حوزه موسیقی که به نوعی نیاز به مجوز انتشار محصول توسط وزارت ارشاد را با تردید مواجه می‌کند، همکاری هنرمند با تهیه‌کننده خارجی و انتشار اولیه اثر در پلتفرم‌های بین‌المللی است. در این شرایط، تهیه‌کننده خارجی می‌تواند با استفاده از درصد مالکیت خود، درخواست اجرای صحنه‌ای اثر در خارج از کشور را مطرح کند. البته باز هم وزارت ارشاد می‌تواند برای کارهای آتی هنرمند، او را مورد بازخواست قرار دهد.

• کرونایی که کنسرت مجازی را به ما یاد داد

کنسرت‌ها دیگر ابزار کنترلی مهم وزارت ارشاد برای اهالی موسیقی هستند. از روزی که برای کنسرت‌های مجازی بلیت خریدیم و از طریق پلتفرم‌ها کنسرت مجازی تماشا کردیم،‌ زمان زیادی نگذشته است؛ این یکی از مواردی بود که کرونا به ما یاد داد. با پیشرفت روز افزون تکنولوژی و ابزاری مانند عینک‌های واقعیت مجازی که روز به روز پیشرفته‌تر می‌شوند، بعید نیست که در آینده‌ای نزدیک، مخاطبان بتوانند در خانه بمانند و با شبیه‌سازی فضا، خود را در یک سالن کنسرت پیدا کنند!

• جشنواره‌های دولتی، ایده‌های قدیمی

برگزاری جشنواره‌های موسیقی دولتی یکی دیگر از وظایف وزارت ارشاد است که استقبال از این جشنواره‌ها، با یک دهه گذشته قابل مقایسه نیست. بسیاری از کارشناسان حوزه موسیقی معتقدند که استمرار ایده‌های قدیمی در روند برگزاری این جشنواره‌ها، نه تنها باعث پیشرفت نمی‌شوند؛ بلکه گاهی دچار پسرفت هم می‌شوند.

ماجرا درباره جشنواره‌های دولتی مانند جشنواره موسیقی فجر زمانی مهم می‌شود که بدانیم جشنواره‌های فجر عملا پیشانی رویدادهای فرهنگی کشور در ایام پیروزی انقلاب اسلامی هستند و طبق رویه معمول، برگزاری پر زرق و برق و پرمخاطب آن می‌تواند اثرات قابل توجهی بر حال و هوای فرهنگی کشور داشته باشد.

با این تفاسیر، سوالی که مطرح می‌شود این است که در آینده‌ای نزدیک دقیقا چه کارکردی برای وزارت ارشاد در عرصه موسیقی باقی می‌ماند؟ وزارتخانه‌ای که شاید اصلی‌ترین وظایفش حمایت از هنرمندان و هموار کردن مسیر برای آن‌ها باشد.

• جشنواره جوان را دریابید

برای پاسخ به پرسش بالا، مثال ساده‌ای که وزارت ارشاد در حال حاضر می‌تواند آن را جدی بگیرد و به طور حقیقی به آن عمل کند، حمایت از استعدادهای جشنواره موسیقی جوان است. این جشنواره امسال هفدهمین دوره خود را هم پشت سر گذاشت اما همواره متولیان برگزاری آن برنامه‌ای برای آینده استعدادها نداشتند؛ چراکه می‌گویند بودجه کافی در اختیارشان نیست. وزارت ارشاد می‌تواند با راه‌اندازی آکادمی‌های هنری در کل کشور و با در اختیار داشتن اساتید سرشناس موسیقی، این افراد را بورسیه تحصیلی کرده و برای آینده آن‌ها برنامه‌ریزی کند تا در آینده بتواند موسیقی ایران را بیش از پیش به جهان معرفی کند.

• ارکسترهای سمفونیک و ملی در دستور کار قرار دهید

همچنین با توجه به آن که مدیریت ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر موسیقی ملی ایران برعهده وزارت ارشاد است، باید به مسائلی از جمله آموزش و تربیت نوازندگان و رهبران ارکستر و البته ساخت سالن‌های مناسب برای برگزاری کنسرت ارکسترها اشاره کرد. هرچند که ارکستر سمفونیک در این سال‌ها افت و خیز زیادی داشته اما ارکستر ملی ایران تقریبا رها شده است و برنامه سالانه و مدونی برای آن وجود ندارد؛ چه برسد به آنکه مسئولان امر به فکر تامین سال‌های تمرین و… برای آن باشند.

• گروه‌های بانوان را دریابید!

حمایت از آن دسته هنرمندان موسیقی که به معنای واقعی برای هنر کار می‌کنند و به دلیل نداشتن رویکردهای تجاری، حامی مالی ندارند می‌تواند یکی از وظایف مهم این روزهای وزارت ارشاد باشد؛ حمایت‌هایی که حداقل آن فراهم‌ آوردن سالن اجرا با قیمت مناسب، تبلیغات و مسائلی از این دست است.

به گزارش شهر مردم به نقل از خبرگزاری ایسنا ، مصداق این امر هم گروه‌های موسیقی بانوان هستند که مشکلات زیادی سر راه اجاره سالن برای آن‌ها وجود دارد که ایسنا قبلا در گزارش‌هایی به آن پرداخته است. این گروه، تنها اجازه برگزاری در دو سالن وحدت و نیاوران را دارند؛ آن هم در ساعت ۲ بعدازظهر. به عنوان مثال در گرمای ظهر تابستان، اولویت چه کسانی حضور در کنسرت است؟ یا چند درصد از بانوان، به واسطه ساعت کاری، امکان حضور در چنین کنسرت‌هایی را دارند. همه این‌ها در شرایطی است که این گروه‌ها، همان اجاره‌بهایی را پرداخت می‌کنند که عوامل یک کنسرت در ساعت ۹ شب پرداخت می‌کند!

• صدور مجوزهای پاپ را ساماندهی کنید

چهارمین پیشنهاد نیز درباره صدور مجوز تک‌آهنگ‌های پاپ و نظارت بر کیفیت موسیقایی کنسرت‌های پاپ است.

یکی از اقدامات روتین این روزهای وزارت ارشاد، صدور مجوز تک‌آهنگ‌های پاپ است که هر ماه نیز گزارشی بلندبالا از آن‌ها منتشر می‌کند. کارشناسان و منتقدان حوزه موسیقی بر این باورند که در میان این لیست‌ها، خوانندگانی با مجوز وزارت ارشاد روی کار می‌آیند که حتی نت‌خوانی هم بلد نیستند. هرچند گروه دیگری از کارشناسان معتقدند که وزارت ارشاد نباید به بررسی کیفی آثار ورود کند و باید اجازه دهد که مخاطب آثار کم‌کیفیت را از چرخه عرضه حذف کند اما نمی‌تواند منکر این موضوع شد که وزارت ارشاد به هر صورت وظیفه دارد که بر اساس کیفیت آثار، خدمات متفاوتی را به هنرمندان ارائه دهد.

• اعتبار مجوزهای ارشاد را تقویت کنید

احتمالا مهمترین وظیفه وزارت ارشاد که باید آن را با جدیت پیگیری کند، افزایش اعتبار مجوزهای برگزاری کنسرت در استان‌ها و شهرهای مختلف است. اعتبار این مجوزها و زیر سوال بردن آن از سوی مقامات محلی، یکی از بزرگترین چالش‌های وزارت ارشاد در حوزه موسیقی در بیش از یک دهه اخیر است. البته باید یادآور شد که در یکی دو سال اخیر، وزارت ارشاد تلاش قابل توجهی را برای حمایت از اعتبار مجوزهایش کرده است که از آن جمله می‌توان به چالش وزارت ارشاد با استانداری اصفهان برای برگزاری کنسرت علیرضا قربانی اشاره کرد. پس از آن نیز گفته شد که سند ملی موسیقی حسن ختامی بر حواشی یک دهه اخیر حوزه موسیقی خواهد بود. باید منتظر ماند و دید که آیا سند ملی موسیقی می‌تواند به داد مجوزهای ارشاد برسد؟