نیاز سالیانه ۱۶ و نیم میلیون متر مکعبی آب فضای سبز عمومی و ارتفاعات اطراف شهر برای زنده ماندن، به گزارش جلال الدین عرفانی خبرنگار فارس اگاه، توسعه فضای سبز عمومی همواره به عنوان یکی از ارکان توسعه شهری و ارتقا حوزه زیست‌محیطی شهرها مطرح بوده و هست، اما در این بین بی شک یکی از نیازهای اساسی و چالش‌های مهم در حوزه توسعه فضای سبز شهری، به ویژه در چند دهه اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌ها و کاهش سفره‌های آب زیرزمینی، بحث تأمین آب مورد نیاز این سرمایه‌های سبز شهر است. در این بین از چند سال قبل و با کاهش سفره آب‌های زیرزمینی، مشکل دوچندان شد و با از رده خارج شدن برخی از منابع آبی حوزه فضای سبز، مدیریت شهری شیراز به فکر استفاده از شیوه‌های جدیدتری برای تأمین آب مورد نیاز فضای سبز شهر افتاد. که اگر امروز شاهدیم شیراز به عنوان پایتخت محیط‌زیستی آسیا انتخاب شده، مرهون همین اقدامات دوراندیشانه است. در این بین، علاوه بر فضای سبز عمومی شهر، یکی از ظرفیت‌های شهر شیراز در این حوزه، باغات قصردشت بودند که آنها هم از گزند چالش بی‌آبی و خشکسالی بی‌نصیب نماندند و در کنار تیشه سودجویان بر تن نحیف شده درختان، نگین سبز شهر، خشکسالی و کم‌آبی هم بهانه‌ای شد برای تخریب بخشی از این ظرفیت شهر شیراز. در این راستا طی ۲ تا ۳ سال اخیر اتفاقات ارزنده‌ای در حوزه تأمین آب این نعمت‌های الهی شهر افتاد تا شاید در آینده شاهد رفع برخی از مشکلات در حوزه تأمین آب فضای سبز شهری و شاید جبران برخی از زیان‌های سال‌های قبل در این حوزه باشیم. موضوعی که در گفت‌وگوی «فارس اگاه» با رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز مطرح کردیم.

علی کاظمی‌نژاد ‏ با بیان اینکه حفاظت از فضای سبز و باغات در اولویت فعالیت‌های شهرداری قرار دارد، با اشاره به نقش مهم این اداره در تأمین منابع آب مورد نیاز فضای سبز شهری گفت: ما با تأمین آب مورد نیاز شهر تمامی تلاش خود را به کار بستیم تا از فضاهای سبز شهری و باغات ارزشمند قصرالدشت حفاظت کنیم، چرا که معتقدیم باغات به عنوان میراثی ارزشمند از گذشتگان هستند و ماموریت ما حفاظت از باغات است و آن را در سرلوحه کارهای خودمان قرار دادیم که البته در این رابطه نیز فعالیت‌های زیادی در حوزه اداره مهندسی آب تعریف شده است تا بتوانیم حفاظت از منابع آب صورت دهیم.

وی ادامه داد: حفاظت از فضای سبز با هدف تأمین سرانه استاندارد فضای سبز شهری و همچنین توسعه فضای سبز با گسترش پهنه شهری نیازمند تأمین آب است که خوشبختانه شهرداری شیراز با در اختیار داشتن صد حلقه چاه آب نسبت به آبیاری این فضاها تاکنون اقدام کرده است.

وی تصریح کرد: در این بین با توجه به خشکسالی‌های متوالی و افت آب‌دهی چاه‌ها ما با چالش‌های بزرگی روبرو هستیم که به همین دلیل نیز شهرداری شیراز با اقدامی هوشمندانه و با بهره‌گیری از بهترین تکنولوژی روز اقدام به احداث تصفیه‌خانه‌های محلی نموده است تا کمبود آب مورد نیاز را با استفاده از بازچرخانی آب و استفاده از منابع آب بازیافتی جبران نماید.

*ساخت بزرگترین تصفیه‌خانه محلی کشور در شیراز

کاظمی‌نژاد با اشاره به عملیات اجرایی نخستین تصفیه‌خانه محلی شیراز گفت: این تصفیه‌خانه با اعتباری بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان و با ظرفیت ۱۰۰ لیتر بر ثانیه معادل ۸۶۴۰ مترمکعب در شبانه‌روز در حال ساخت است و امیدواریم اسفندماه شاهد رونمایی از آن و قرار گرفتن آن در مدار باشیم.

وی ادامه داد: این تصفیه‌خانه محلی با توجه به الزام حفاظت از محیط‌ زیست شهری، تأمین منابع مورد نیاز آبیاری فضای سبز و باغات قصردشت و جبران کمبودهای منابع آبی و بهره‌گیری از منابع آب پایدار و قابل استحصال در دست احداث است و می‌تواند بخش بزرگی از کمبود آب باغات قصردشت را جبران نماید.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز گفت: این تصفیه‌خانه می‌تواند یک الگوی موفق در زمینه تأمین آب فضای سبز شهری برای سایر کلانشهر محسوب شود. این تصفیه‌خانه بالاترین سطح کیفی استانداردهای پساب را خواهد داشت و با پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در ابتدای سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

وی افزود: در همین ارتباط، مطالعات مکان‌یابی برای احداث ۸ تصفیه‌خانه محلی دیگر در ۸ نقطه شهر شیراز انجام شده است که در حال حاضر برای ساخت دو تصفیه‌خانه اقدام شده که مهمترین بخش از این روند بحث تهیه مجوزهای آن است که البته مهمترین مجوز در بحث زیست‌محیطی است که در حال انجام است.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز در پاسخ به سوالی در خصوص خشک شدن قنواتی که آب مورد نیاز باغات قصردشت را تأمین می‌کردند گفت: از سالیان بسیار دور قنوات مختلف وظیفه آبیاری باغات، به ویژه باغات قصردشت را عهده‌دار بودند و باغ‌داران نیز شکر‌گذار این نعمت الهی بوده‌اند، اما با کاهش بارش‌ها در سال‌های اخیر این قنوات نیز رو به زوال هستند.

وی تصریح کرد: در این بین هر چند که شهرداری شیراز اقدامات گسترده‌ای را برای نجات قنوات انجام داده، اما آن نتیجه لازم کسب نشده است. بنابراین با رویکرد نوین از پساب تصفیه‌خانه‌های محلی برای جبران بخشی از کمبود آب بهره خواهیم برد تا نجات باغات و فضای سبز شهری را شاهد باشیم.

کاظمی‌نژاد اظهار داشت: در این راستا برای تسریع در تأمین آب مورد نیاز باغ‌ها نیازمند سرعت بخشی در روند اجرایی احداث تصفیه‌خانه‌ها و نیازمند همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی، به ویژه شرکت آبفا شیراز هستیم که البته در این خصوص موافقت‌نامه احداث تصفیه‌خانه‌های محلی انجام شده است و همکاری خوبی بین شرکت آبفا شیراز و شهرداری وجود دارد.

وی اظهار داشت: بر اساس مصوبه هیئت وزیران، در صورتی که شهرداری‌ها تمایل داشته باشند برای تأمین منابع آبیاری فضای سبز، به احداث تصفیه‌خانه محلی اقدام کنند وزارت نیرو مکلف است فاضلاب خام را به صورت رایگان در اختیار شهرداری‌ها قرار دهند.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز گفت: در خصوص مکان‌یابی احداث تصفیه‌خانه‌های محلی رویکرد اصلی ما محدودهایی است که دچار تنش آبی شده‌اند. به عنوان مثال، امروز ما در منطقه ۹ و ۱۰ شهرداری شیراز با کمبود آب و تنش آبی مواجه هستیم که برای جانمایی تصفیه‌خانه‌های محلی در حال پیگیری مجوزات لازم هستیم.

*توزیع متوازن آب با اجرایی شدن رینگ آبرسانی*

وی تصریح کرد: بحث دیگر تأمین منابع آب مورد نیاز فضا‌های عمومی و خدمات عمومی شهر است که در این راستا نیازمندی‌های آب را برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

کاظمی‌نژاد افزود: یکی از مشکلات در سالیان اخیر عدم توزیع متوازن آب در سطح شهر شیراز است. در این ارتباط، طی برنامه و طرح جامع آب، شهرداری شیراز مطالعات لازم در این حوزه انجام شده تا بتوانیم توزیع متوازن بر حسب نیاز در فضای‌های سبز شهری داشته باشیم.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز با بیان اینکه به وسیله راه‌اندازی رینگ آبرسانی فضای سبز می‌توانیم شاهد هم‌پوشانی چاه‌های آب باشیم، گفت: این طرح شامل سه جزء اصلی مخازن ذخیره آب، شبکه‌های انتقال و توزیع منابع می‌شود که در این زمینه بالغ بر ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم دارد.

وی از حمایت شهردار شیراز از این طرح خبر داد و افزود: در این زمینه مقرر شد طی سه سال آینده این طرح در سطح شهر شیراز اجرا شود تا بهره‌وری از منابع آب با اجرای این طرح افزایش یابد و این فعالیت از امسال شروع و در یکی دو سال آینده استمرار پیدا می‌کند.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز با اشاره به اجرای ۴۵ مخزن آب مورد نیاز سطح شهر شیراز گفت: در این راستا ۵ مخزن احداث شده و ساخت ۶ مخزن دیگر عملیاتی شده و پیش‌بینی می‌کنیم بالغ بر ۲۰ مخزن دیگر نیز با تأمین اعتبارات لازم در سال ۱۴۰۴ اجرا شود.

کاظمی‌نژاد افزود: حجم این مخازن بالغ بر ۵۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز است و جمعاً حدود ۴۰۰ کیلومتر خطوط انتقال و توزیع در شهر شیراز نیاز است تا این خطوط انتقال و توزیع پوشش جامعی در محدوده‌های فضای سبز شهری ایجاد کند.

*کمبود ۶۵۰ میلیون لیتر آب بر ثانیه تا ۱۴۲۰*

وی در پاسخ به سوالی در خصوص میزان کمبود آب مورد نیاز فضای سبز شهر شیراز گفت: بر اساس مطالعات طرح جامع آب فضای سبز و افق طرح ۲۰ ساله تا سال ۱۴۲۰ حدود ۶۵۰ میلیون لیتر بر ثانیه کمبود منابع آبی خواهیم داشت که باید از طریق احداث تصفیه‌خانه‌های محلی، استفاده از پساب‌ها و آب‌های قابل بازچرخانی تأمین شود.

وی با اشاره به اینکه استفاده از منابع آبی با توجه به توسعه فضای سبز در ارتفاعات پیرامونی شهر شیراز بسیار مهم است، گفت: برای حفظ درختکاری‌ها و جنگل‌کاری‌ها باید از ظرفیت آبخیزداری بهره‌مند بشویم که در این راستا در سال‌های آینده به تدریج از این ظرفیت بهره خواهیم برد.

رییس اداره مهندسی آب معاونت خدمات شهری شهرداری شیراز با اشاره به اینکه مطالعات دیگری هم در جهت تأمین آب مورد نیاز کلید زدیم تا از ظرفیت سایر منابع آبی، مانند روان‌آب‌های سطحی و استفاده از تکنیک‌های آبخیزداری نیز استفاده کرده باشیم، گفت: مطالعات گسترده‌ای در زمینه احداث چاه‌های تغذیه مصنوعی به منظور تقویت آب‌های زیرزمینی و طرح‌های آبخیزداری انجام شده است که در جای خود از این ظرفیت‌ها بهره خواهیم برد.

وی در ادامه با اشاره به ضرورت استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری گفت: استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری می‌تواند در بحث بهره‌وری و راندمان آب کمک کند. در این راستا، سیستم هوشمند سازی در بحث چاه‌های آب اعمال و نصب شده است. همچنین سیستم هوشمندسازی برای آن بخش از فضای سبز که از طریق تانکرهای آب‌رسان تغذیه می‌شود نیز اعمال شده است تا از هدررفت آب جلوگیری شود.

کاظمی‌نژاد در خصوص آب مورد نیاز شهر گفت: در حال حاضر نیاز آبی فضای سبز عمومی و ارتفاعات اطراف بدون در نظر گرفتن باغ‌های قصرالدشت در سال حدود ۱۶ و نیم میلیون متر مکعب است. این در حالی است که هم اکنون حدود ۱۰۰ حلقه چاه آب مورد نیاز فضای سبز شهری شیراز را تأمین می‌کند که میزان آب‌دهی آن حدود هزار و ۷۰۰ لیتر بر ثانیه در اوج مصرف است.

وی اضافه کرد: با اجرای طرح جامع تاسیسات یکپارچه انتقال و توزیع می‌توانیم راندمان انتقال آب را افزایش دهیم و بدین صورت از هدررفت آب جلوگیری نماییم.