هیچ مشاوری بی‌خطا نیست؛ داوطلبان اول خودشان وقت بگذارند و با دقت انتخاب کنند، سپس مشاوره بگیرند. به گزارش فاطمه مقدم – خبرنگار فارس آگاه، با اعلام نتایج نهایی کنکور ۱۴۰۴، مسیر پرپیچ‌وخمی در زندگی هزاران دختر و پسر جوان گشوده شده است؛ مسیری که در آن، نام رشته‌ها و دانشگاه‌ها چون نام ایستگاه‌هایی در بزرگراه، هرکدام داوطلبان را به یک‌سو می‌خواند و هر راه می‌تواند آنها را به دنیایی متفاوت ببرد. انتخاب رشته دانشگاه یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال پراسترس‌ترین مراحلی است که یک داوطلب تجربه می‌کند و هر انتخابی می‌تواند تأثیر زیادی بر آینده شغلی و رضایت فردی او داشته باشد.

گرچه امروزه برای انتخاب رشته دانشگاه، منابع و افراد مختلفی از خانواده و دوستان گرفته تا مشاوران تحصیلی و نرم‌افزارهای انتخاب رشته و سایت‌ها و حتی صفحه‌های پرزرق‌وبرق شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، اما وجود این‌همه منبع گاه چون همهمه‌ای بی‌پایان، ذهن داوطلب را با هزار «اما» و «اگر» سردرگم می‌کند. اینکه کدام منبع برای گزینش بهترین رشته‌ها مناسب‌تر است را از کارشناس باتجربه کنکور، رزاق خواجه‌زاده، پرسیدیم.

او می‌گوید: داوطلب پیش از هر کس باید به خودش اتکا کند و ابتدا خود، دقیق و باحوصله شرایط را بررسی کند، دفترچه انتخاب رشته را بخواند و انتخاب رشته خود را — بدون آنکه خود به همراه خانواده به دقت مطالعه و تجزیه‌وتحلیل کرده باشد — حتی به باتجربه‌ترین مشاوران کنکور نسپارد.

یک کارشناس کنکور در گفت‌وگو با «فارس آگاه » درباره مهم‌ترین نکات و معیارهایی که داوطلبان باید در انتخاب رشته خود مدنظر قرار دهند، گفت: اولین گام برای هر داوطلب در انتخاب رشته، بررسی و سنجیدن واقعیت‌های قبولی در دانشگاه‌هاست تا بداند شانس قبولی‌اش در چه رشته‌ها و دانشگاه‌هایی بیشتر است.

رزاق خواجه‌زاده ادامه داد: داوطلب باید به علاقه‌های خودش هم توجه کند؛ اینکه چه رشته‌هایی را دوست دارد و آیا این رشته‌ها با رتبه‌اش جور درمی‌آید یا نه. در ادامه باید توجه کند که در چه دانشگاهی و در چه شهری دوست دارد تحصیل کند و اینکه می‌خواهد در چه دوره‌هایی درس بخواند: روزانه، شبانه، مجازی، غیرانتفاعی، پیام‌نور و آزاد. داوطلبان باید آگاه باشند که هرکدام از این دوره‌ها شهریه‌های متفاوتی دارند و داوطلب باید توان مالی خانواده‌اش را برای پرداخت شهریه طی سال‌های تحصیلی در نظر بگیرد و با دقت تصمیم بگیرد.

وی افزود: مثلاً شهریه دانشگاه آزاد امسال برای رشته‌های دندان‌پزشکی و داروسازی سالانه ۲۰۰ تا ۲۱۰ میلیون تومان است. انتخاب این رشته‌ها در دوره‌های شهریه‌پرداز حتی در دانشگاه‌های دولتی نیز هزینه زیادی دارد؛ مثلاً در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، شهریه سالانه دوره‌های شهریه‌پرداز برای رشته پزشکی حدود ۱۶۰ میلیون تومان، دندان‌پزشکی ۱۷۰ میلیون تومان و داروسازی ۱۴۵ میلیون تومان است. البته این رقم‌ها در سایر دانشگاه‌ها متفاوت است؛ بنابراین داوطلبان باید پیش از انتخاب رشته‌های شهریه‌پرداز، آگاهی کاملی از حدود و کلیات شهریه‌ها داشته باشند و سپس با دیدی باز و واقع‌بینانه تصمیم بگیرند.

خواجه‌زاده با اشاره به اینکه خوشبختانه سایت سازمان سنجش یک بخش انتخاب رشته مجازی دارد که داوطلبان با خرید شماره سریال به قیمت ناچیز ۱۷۸ هزار تومان، در گروه آزمایشی خود به‌صورت نامحدود شانس قبولی خود را در رشته‌ها، دانشگاه‌ها و دوره‌های مختلف، در ۵ احتمال بررسی می‌توانند. این احتمال‌ها از «خیلی زیاد» تا «خیلی کم» دسته‌بندی شده است. نکته مهم این است که سازمان سنجش، برای آنکه زیر سؤال نرود، بسیار سخت‌گیرانه احتمال قبولی‌ها را اعلام می‌کند. به همین دلیل داوطلبان حتی روی احتمال‌های «متوسط» این سایت هم می‌توانند حساب کنند.

مشاور آموزشی و کارشناس انتخاب رشته با اشاره به مفهومی رایج میان مشاوران کنکور، یعنی تقسیم‌بندی انتخاب‌ها به «خوش‌بینانه»، «منطقی» و «بدبینانه»، گفت: گرچه این اصطلاحات در ادبیات انتخاب رشته جا افتاده‌اند، اما واقعیت این است که چنین سبک و سیاقی برای بسیاری از داوطلبان نه‌تنها ساده نیست، بلکه گاه گمراه‌کننده نیز است. در عمل، داوطلب می‌تواند با اتکا به داده‌ها و تحلیل‌های رسمی سازمان سنجش، انتخاب‌هایی به‌مراتب دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر انجام دهد.

به گفته این مشاور، سایت انتخاب رشته سازمان سنجش — با شاخص‌هایی چون «احتمال زیاد» یا «خیلی زیاد» — به داوطلب کمک می‌کند تا نقطه امن قبولی خود را بشناسد و با آرامش خاطر، انتخاب‌های بالاتری را در فرم انتخاب رشته قرار دهد. خواجه‌زاده تأکید می‌کند: وقتی داوطلب کف قبولی خود را می‌شناسد، حتی اگر انتخاب‌های بالاتر را در اولویت قرار دهد، شانس قبولی در رشته مطلوبش که با رتبه‌اش همخوان است، از بین نمی‌رود.

خواجه‌زاده درباره نقش مؤثر بومی‌گزینی در قبولی داوطلبان کنکور توضیح داد: بیشترین شانس قبولی برای داوطلبان در بوم محل سکونت‌شان است. البته باید توجه داشت که بومی‌گزینی صرفاً در دوره‌های روزانه دانشگاه‌ها اعمال می‌شود و دوره‌های شهریه‌پرداز از این قاعده مستثنا هستند.

وی افزود: بومی‌گزینی به سه سطح استان، ناحیه و قطب تقسیم می‌شود و سهمیه‌ها در هر سطح متفاوت است. به‌عنوان مثال، در رشته پرستاری استان فارس که جزو رشته‌های استانی محسوب می‌شود، ۸۰ درصد ظرفیت به داوطلبان بومی همین استان اختصاص دارد و ۲۰ درصد به داوطلبان دیگر کشور.

خواجه‌زاده با اشاره به اینکه فارس بوم و قطبش یکی است و با استان‌های بوشهر، بندرعباس و کهگیلویه و بویراحمد هم‌بوم و هم‌قطب است، توضیح داد: در انتخاب برخی رشته‌ها، بسته به وجود دانشگاه، داوطلبان ساکن هر بوم و قطب ۸۰ درصد سهم دانشگاه بوم و قطب خود را دارند و ۲۰ درصد سهم این دانشگاه‌ها به داوطلبان دیگر استان‌ها تعلق می‌گیرد. اما مثلاً در رشته‌های پرمتقاضی علوم تجربی نظیر پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و دامپزشکی، ۶۰ درصد سهمیه دانشگاه‌های این چهار استان به داوطلبان بومی و ۴۰ درصد به باقی داوطلبان سراسر کشور اختصاص می‌یابد.

این مشاور باتجربه کنکور، در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان به نرم‌افزارهای مختلف انتخاب رشته اعتماد کرد یا نه، گفت: نرم‌افزارهای زیادی در بازار موجود است اما سازمان سنجش نیز سامانه‌ای رسمی برای انتخاب رشته طراحی کرده که به‌دلیل دسترسی مستقیم به اطلاعات دقیق داوطلبان (از سوابق تحصیلی گرفته تا وضعیت بومی یا غیربومی بودن آن‌ها) می‌تواند تحلیل‌های دقیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تری ارائه دهد؛ سامانه‌ای که بر اساس شماره داوطلبی، تمامی مشخصات فرد را در نظر می‌گیرد.

وی افزود: نرم‌افزارهای انتخاب رشته دیگری که توسط مؤسسات آموزشی یا سایت‌های خصوصی ارائه می‌شوند، اگرچه برای شبیه‌سازی و تخمین نتایج مفیدند، اما دسترسی به اطلاعات جزئی و رسمی داوطلب را ندارند. همین موضوع باعث می‌شود که نتایج آن‌ها، در مقایسه با سایت رسمی سازمان سنجش، دقت کمتری داشته باشد.

به گفته خواجه‌زاده، تجربه سال‌های گذشته نیز نشان داده است که تحلیل‌های ارائه‌شده در سایت سنجش نه‌تنها دقیق‌تر، بلکه به شکلی محتاطانه نیز تنظیم شده‌اند. از این رو به داوطلبان می‌گویم می‌توانند حتی روی احتمال قبولی «متوسط» در این سامانه هم حساب باز کنند و در نهایت، همان رشته را قبول شوند.

وی در توصیه‌ای به داوطلبان کنکور برای کاهش استرس و سردرگمی در مرحله حساس انتخاب رشته گفت: اولین و مهم‌ترین گام، مطالعه دقیق و باحوصله دفترچه انتخاب رشته است. داوطلبان باید با دقت ضوابط، رشته‌های موجود و دانشگاه‌های مختلف را در این دفترچه مرور کنند و به‌هیچ‌وجه از کنار این مرحله ساده عبور نکنند.

خواجه‌زاده افزود: همچنین داوطلبان می‌توانند به پایگاه‌های انتخاب رشته کنکور در سراسر استان‌ها که تحت نظارت آموزش‌وپرورش فعالیت می‌کنند، مراجعه کنند. این مراکز با هزینه‌ای نسبتاً مناسب — حدود یک‌میلیون و دویست هزار تومان — خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهند و اغلب کارشناسانی باتجربه در آن‌ها حضور دارند؛ درحالی‌که انتخاب رشته در آموزشگاه‌های خصوصی از کف چهار میلیون تا ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد.

این مشاور در پایان با تأکید بر اهمیت تمرکز، صبر و حوصله داوطلب در فرآیند انتخاب رشته خاطرنشان کرد: هر مشاور، چه در آموزشگاه‌های خصوصی و چه در پایگاه‌های دولتی، معمولاً باید همزمان با تعداد زیادی از داوطلبان کار کند و برای هر فرد، انتخاب حدود ۱۵۰ رشته را انجام دهد که این خود کاری بسیار سنگین است و احتمال بروز خطا در آن وجود دارد. از این رو، داوطلب نباید چشم و گوش بسته خود را به مشاوران بسپارد و بهتر است خود نیز وقت بگذارد، با خانواده مشورت کند و تمام گزینه‌ها را با دقت بررسی کند. همچنین رشته‌های موجود و دانشگاه‌های مختلف را در این دفترچه به‌طور کامل مرور کند، کارنامه خود را به دقت بررسی کرده و اطلاعات مهم آن را مشخص نماید تا در روند انتخاب رشته دچار اشتباه نشود، چراکه هیچ مشاوری نمی‌تواند به طور کامل از بروز خطا مصون باشد.