به گزارش فارس آگاه، والیبال پس از فوتبال دومین لیگ معتبر ورزش کشور را در اختیار دارد؛ لیگی که با وجود همه مشکلاتش اما به واسطه اینکه سطح والیبال ایران دارای کیفیت بین‌المللی است، هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ اهمیت برای عموم مردم از جایگاه و اعتبار بالایی برخوردار است. با این حال لیگ برتر به لحاظ ساختاری با مشکلات زیادی روبرو است؛ مشکلاتی که سال‌ها به آن توجه نشده است و باید دید تغییر با حضور میلاد تقوی در فدراسیون والیبال و جبار قوچان‌نژاد در سازمان لیگ، این مشکلات رفع می‌شود یا خیر.

در این گزارش به بررسی مشکلات لیگ برتر والیبال پرداخته شده و البته برای کمک به رفع این مشکلات راهکارهایی هم پیشنهاد می‌شود. به امید اینکه روزی لیگ ایران جزو ۳ لیگ معتبر آسیا محسوب شود.

مصلحت‌اندیشی به جای قانون‌مداری

زمانی که محمدرضا داورزنی رئیس فدراسیون والیبال بود سیاست اشتباهی را در خصوص تعداد تیم‌های لیگ برتر والیبال دنبال می‌کرد. هر چند استارت این سیاست اشتباه از همان ابتدای راه‌اندازی لیگ برتر والیبال در سال ۶۹ کلید خورد و کار به جایی رسید که تعداد تیم‌های حاضر در سطح اول رقابت‌های باشگاهی کشور به ۱۸ تیم افزایش پیدا کرد. داورزنی هم همچون روسای پیش از خود اعتقاد داشت تا حد امکان باید از نقاط مختلف کشور، تیم در لیگ وجود داشته باشد. این سیاست اشتباه باعث شد ارزش و اعتبار لیگ زیر سئوال برود.

به لحاظ ساختاری تعداد کمی باشگاه هستند که می‌توانند در لیگ برتر والیبال تیمداری کنند. بهترین حالت برای تعداد تیم‌های لیگ برتر، حضور ۸ تیم در این رقابت‌ها است. برای افزایش تعداد تیم‌ها هم می‌توان راهکارهای مختلفی را در نظر گرفت؛ اما نکته نگران کننده، صحبت‌های میلاد تقوی است که نشان می‌دهد احتمال افزایش تیم‌ در لیگ برتر وجود دارد. به نظر می‌رسد مسئولان فدراسیون والیبال اتفاقات تلخ فصل گذشته را خیلی زود فراموش کردند. لیگی که با ۱۳ تیم آغاز و با ۱۲ تیم به پایان رسید.

یک بار باید برای همیشه تکلیف تعداد تیم‌های لیگ برتر مشخص شود. نمی‌شود بر اساس اینکه فدراسیون والیبال به واسطه علاقه یک اسپانسر متمول به او امتیاز تیمی را واگذار کند. حضور در لیگ برتر فقط باید از طریق موفقیت در دسته یک باشد؛ در غیر این صورت ماهیت لیگ زیر سوال می‌رود.

تصمیمات خلق‌الساعه ممنوع

عدم آگاهی از چگونگی برگزاری لیگ‌های معتبر جهانی باعث شده برخی از مدیران و مربیان والیبال ایران، پیشنهاداتی را ارائه دهند که هیچ پشتوانه علمی ندارد. اینکه گفته شده برای تیم‌های اول و دوم مرحله مقدماتی لیگ باید امتیازاتی در نظر گرفت که با شکست احتمالی در مرحله نخست، پلی‌آف، زحمات آن هدر نرود یک ایده نادرست و آماتورگونه است.

در ورزش ایران، هر کدام از مدیران علاقه دارند در زمان حضورشان با تصمیماتی خلق‌الساعه از خودشان چیزی به یادگار بگذارند؛ غافل از اینکه این تصمیمات می‌توانند تا چه حد اشتباه باشد. اینکه آگاهانه یا غیرآگاهانه هیچ تلاش برای اینکه از لیگ کشورهایی همچون ایتالیا، لهستان و حتی ترکیه و ژاپن الگوبرداری شود در نوع خود جالب و عجیب است.

رفت و برگشت یا متمرکز؟

اتفاقات حاشیه‌ای که در پلی‌آف فصل گذشته لیگ برتر والیبال رخ داد، باعث شد برخی از مربیان و حتی مدیران باشگاه‌هایی که نتوانستند به موفقیت برسند مدعی شوند، برگزاری نیمه نهایی و فینال لیگ به صورت متمرکز یک اشتباه است؛ اما جنجال‌هایی که در فینال لیگ بسکتبال رخ داد نشان داد برگزاری متمرکز نیمه نهایی و فینال لیگ، به مراتب با مشکلات کمتری نسبت به رفت و برگشت دارد.

جشن قهرمانی لیگ برتر بسکتبال به قدری با بی‌نظمی همراه بود که عملا هیچ تصویر ماندگاری از این جشن ثبت نشد. حتی در فوتبال هم شاهد هستیم بازی‌هایی که در استادیوم آزادی برگزار می‌شود با حواشی کمتری نسبت به بازی‌هایی که شهرستان‌ها میزبانی آنها را بر عهده دارند همراه هستند.

راهکاری برای سومی مشترک

تصمیم درستی که فدراسیون والیبال و سازمان لیگ گرفت حذف عنوان سومی مشترک بود. هر چند حضور دو تیم در جایگاه چهارم هم به واسطه اینکه در بازی رده‌بندی شرکت کرده بودند با انتقاداتی همراه شد. برای حل این مشکل که هم خبری از سومی مشترک نباشد و هم اینکه تیم‌های شکست خورده در نیمه نهایی متقبل هزینه‌ برای حضور در بازی رده‌بندی نشوند می‌توان رتبه آنها را ملاکی برای تعیین جایگاه نهایی آنها در نظر گرفت. یعنی اینکه در همین فصل گذشته، شهرداری ارومیه به واسطه صدرنشینی در پایان مرحله گروهی به عنوان تیم سوم معرفی شود و تیم چادرملو هم در جایگاه چهارم قرار بگیرد.

ترکیبی که باید تا پایان فصل ثابت بماند

گافی که در آیین‌نامه سازمان لیگ والیبال ایران وجود دارد، چگونگی نقل و انتقالات است. در هیچ کدام از لیگ‌های معتبر خارجی، بازیکنان حق تغییر تیم را در میانه فصل ندارند. اما در ایران شرایط به گونه‌ای دیگر است. تیم پیکان در نیم فصل دوم لیگ با ترکیبی کاملا متفاوت نسبت به نیم فصل نخست به میدان رفت. فولاد سیرجان هم در مرحله پلی‌آف از امیرحسین اسفندیار استفاده کرد؛ بازیکنی که نقش زیادی در قهرمانی این تیم ایفا کرد.

قدم‌هایی برای اعتبار بیشتر والیبال در ورزش ایران

حتی در لیگ برتر فوتبال هم درج نام بازیکنان در پشت پیراهن‌هایشان اجباری نیست. اتفاقی که حتی در لیگ‌های درجه چندم هم رخ نمی‌دهد و تیم‌ها ملزم به رعایت این موضوع هستند. فدراسیون والیبال می‌تواند این موضوع را در آیین‌نامه سازمان لیگ لحاظ کند تا هم در این زمینه لیگ برتر والیبال ایران پیش قدم شود و هم به بین‌المللی‌تر شدن لیگ برتر والیبال کمک کند. یکی دیگر از بدیهی‌ترین اتفاقاتی که به جز ایران در لیگ‌های مختلف ورزشی رایج و مرسوم است انتخاب ارزشمندترین بازیکن پس از مسابقه است. موضوعی که همچون درج نام بازیکنان، در هیچ کدام از لیگ‌های ورزشی ایران دیده نمی‌شود و ای کاش مسئولان فدراسیون والیبال به اهمیت آن پی می‌بردند.

سقوطی در کار نیست

در چند فصل گذشته لیگ برتر والیبال، تیم‌هایی بودند که به لیگ دسته اول سقوط کردند اما در نهایت با خرید امتیاز یکی از تیم‌های لیگ برتری، در این رقابت‌ها ماندنی شدند. اینکه به لحاظ فنی و والیبال یک تیم سقوط کند اما در نهایت در لیگ بماند توهین به ساختار لیگ است. خرید امتیاز یعنی اینکه یک تیم حتی اگر همه بازی‌هایش را ببازد می‌تواند با پرداخت پول به دسته اول سقوط نکند و این یعنی دهن کجی به سایر تیم‌ها.

جلسه با مربیان ذینفع برای اصلاح ساختار لیگ

اول اردیبهشت امسال، جلسه‌ای با حضور مربیان لیگ برتر والیبال برای اصلاح آیین‌نامه لیگ برگزار شد. نکته قابل پیش‌بینی در این جلسه، صحبت‌های عجیب برخی مربیان در خصوص لیگ بود که هر کدام از آنها به فراخور مصالح تیمش در خصوص لیگ اظهارنظر می‌کرد. ضمن اینکه قرار بود تنها در خصوص آیین‌نامه صحبت شود اما مربیان برای تعداد تیم‌های لیگ و حتی فرمول برگزاری رقابت‌ها هم نظراتی ارائه می‌دادند که نه تنها فاقد پشتوانه منطقی بودند اصلا جزو دستور جلسه هم نبود.

کمیته انضباطی در نقش تماشاگر

در فصل گذشته لیگ برتر والیبال اتفاقات حاشیه‌ای تلخی رخ داد. از کتک‌کاری در گرگان تا جنجال هواداران شهداب و شهرداری ارومیه در مرحله پلی‌آف. در سایر دیدارهای مرحله مقدماتی لیگ هم اتفاقات حاشیه‌ای زیادی رخ داده بود و تماشاگران برخی تیم‌ها با فحاشی تلاش کردند فضا را برای رقبا سخت کنند؛ اما در همه این موارد کمیته انضباطی یا سکوت کرد یا اگر هم رایی داده به مرحله اجرا نرسید. اینکه به واسطه تماس برخی افراد سیاسی استان‌ها، آرای کمیته انضباطی شکسته می‌شود تنها یک خروجی قابل پیش‌بینی می‌تواند داشته باشد و آن هم گستاخ شدن بیشتر تماشاگرنماها است و اگر در فصل آینده اتفاقات غیرقابل جبرانی رخ داد نباید تعجب کرد.

شرط‌بندی، زخم عمیق بر پیکره لیگ والیبال

یکی از سیاه‌ترین بخش‌های لیگ برتر والیبال ایران که همه از آن خبر دارند، اما کسی جرئت گفتنش را ندارد، معضل شرط‌بندی است. با وجود اذعان عمومی به وجود این پدیده شوم در لیگ، مسئولان مدعی‌اند “سند و مدرکی در دست نیست” و به همین بهانه، چشم‌های خود را بر این فاجعه بسته‌اند. غافل از اینکه نبود سند، به معنای نبود جرم نیست، بلکه نشان‌دهنده ضعف سیستم نظارتی است. برخی بازیکنان و حتی مربیان نیز به این گرداب آلوده شده‌اند؛ یا از روی ناآگاهی، یا به خاطر منافع مادی. اما پرسش اینجاست: وقتی بازیکنی در لحظات حساس بازی، اشتباهاتی غیرحرفه‌ای مرتکب می‌شود، یا وقتی نتیجه مسابقاتی غیرمنتظره تغییر می‌کند، آیا واقعاً نباید شک کرد؟ سکوت فدراسیون در برابر این معضل، تنها به گسترش آن دامن زده است. آیا وقت آن نرسیده که به جای پاک کردن صورت مسئله، با تشکیل کمیته‌های مستقل و استفاده از ابزارهای نظارتی پیشرفته، با این سرطان خاموش اما کشنده مبارزه کرد؟ والیبال ایران، پیش از آنکه دیر شود، به یک خانه‌تکانی اساسی نیاز دارد!

جام حذفی، اتفاقی خوب برای والیبال ایران

نگاه آماتورگونه فدراسیون والیبال به رقابت‌های باشگاه باعث شده بود سال‌ها خبری از برگزاری جام حذفی نباشد؛ اما امسال شاهد برگزاری این رقابت‌ها بودیم. هر چند در این دوره از رقابت‌های جام حذفی، سازمان لیگ والیبال از تیم‌ها خواسته بود در صورت عدم تمایل اعلام انصراف کنند. اینکه متولی برگزاری رقابت‌های باشگاهی به صورت تلویحی از تیم‌ها می‌خواهد که به جام حذفی احترام نگذارند عجیب و تاسف‌آور است.

لیگ برتر والیبال ایران با وجود جایگاه بالای فنی و محبوبیت مردمی، همچنان درگیر چالش‌های ساختاری عمیقی است؛ از تعداد نامتعادل تیم‌ها و تصمیم‌های سلیقه‌ای گرفته تا ضعف نظارتی در برخورد با حواشی و معضل شرط‌بندی. این مشکلات سال‌هاست با پاک کردن صورت مسئله یا راهکارهای مقطعی مدیریت شده‌اند، نه حل ریشه‌ای.

برای تبدیل شدن به یک لیگ معتبر، نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، الگوبرداری از لیگ‌های معتبر جهانی (مثل ایتالیا و لهستان)، و پایبندی به قانونمندی به جای مصلحت‌اندیشی هستیم. کاهش تیم‌ها به ۸ تا ۱۰ تیم حرفه‌ای، اجرای بی‌چون‌ و چرای آیین‌نامه‌ها و مبارزه جدی با فساد مالی و شرط‌بندی گام‌های کلیدی هستند.

والیبال ایران پتانسیل پیشرو بودن در آسیا را دارد، اما تا زمانی که سیاست‌گذاری‌ها به جای منافع کوتاه‌مدت، بر اساس اصول حرفه‌ای استوار نشود، این رویا محقق نخواهد شد. اینکه فدراسیون جسارت این تحول را دارد یا خیر سئوالی است که پاسخ آن را می‌توان در پایان دوره ۴ ساله ریاست میلاد تقوی جستجو کرد.