افشین آریا فر:‏ وعده ثبت محور زندیه فرصتی برای احیای عکاسخانه با بودجه‌های ملی است ، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگارفارس اگاه، احیای عمارت عکاسخانه مانی، چندین سال است که به عنوان یکی از سوژه‌های مهم در رسانه‌های برخط و چاپی شهر شیراز مطرح بوده به امید آنکه این همصدایی مدیران و مسئولین را به سرمایه‌گذاری برای احیای این تنها عکاسخانه باقی‌مانده از دوران قدیم شیراز ترغیب کند، تلاشی که تا کنون راه به جایی نبرده است. اما اکنون که وزیر میراث فرهنگی در اختتامیه جشنواره چند رسانه میراث فرهنگی وعده تلاش برای ثبت ‏جهانی  محور زندیه را داده است، شاید فرصتی مناسب برای بررسی مجدد و احیای این عمارت صد ساله در این محور تاریخی باشد.‏

عکاسخانه مانی جز آنکه خود یک بنای تاریخی با معماری زیبا در شهر شیراز است می‌تواند به نمادی از گردشگری خلاق در کنار جاذبه‌های کهن زندیه تبدیل شود. این عکاسخانه همچنین مکانی برای ثبت ‏خاطرات بسیاری از شیرازی‌ها بوده و آرشیو ‏‏پر و پیمانی از تصاویر چهره‌های سال‌های دور شهر شیراز را دارد.  معماری ساختمان آن نیز به گونه‌ای است که از طبقه سوم آن، تمام ‏‏محوطه تاریخی زندیه از جمله بازار و مسجد وکیل، ارگ کریمخانی و مدرسه خان قابل مشاهده است. همچنین پنجره‌های  ‏‏دایره‌ای شکل طبقه سوم بنا که در دو سمت ساختمان قرار دارند منظره‌ای از شاهچراغ و حرم آستانه و دروازه قرآن را به نمایش ‏‏می‌گذارند که این منظر دید خود به تنهای میتواند برای گردشگران جذاب باشد.  از سوی دیگر عکاسخانه خود در محور زندیه قرار دارد درواقع محور زندیه از سه راه طالقانی آغاز می شود و به محوطه توپخانه مقابل ‏ارگ کریمخان، حمام و مسجد و بازار وکیل می رسد که ‏عکاسخانه مانی درست این میان قرار گرفته است و احیای آن می‌تواند به توسعه فرهنگی و ‏‏توریستی شیراز کمک شایانی کرده و بخشی از ‏هویت تاریخی این شهر را بازآفرینی کند.‏ ‏

افشین آریا فر مسئول احیای عکاسخانه مانی، طرح احیا عکساخانه به سبک قدیم به منظور جذب گردشگر را چندین سال است که مد نظر داشته و در ده سال گذشته کمرهمت به احیای عکاسخانه مانی بسته اما در بن بست تصمیم سازهای اداری و البته مهم تر از همه کمبود بودجه اداره کل میراث فرهنگی فارس، مرمت ‏این بنا هنوزاهنوز کلید نخورده است.

افشین آریا فر که تندیس و لوح افتخار جشنواره چند رسانه ای میراث فرهنگی را در بخش فیلم مستند ‏برای اثر «مانی» دریافت کرده است. فیلمی که با موضوع شروع عکاسی در شیراز و تاکید بر ‏عکاسخانه مانی ساخته شده و کارگردان دراین مستند کوتاه  صراحتا از متولیان میراث فرهنگی و شهری ‏شیراز درخواست می کند که برای نجات این عکاسخانه از ویرانی آستین بالا بزنند. ‏

این عکاس از سال ۱۳۹۳ به نامه نگاری با اداره کل میراث فرهنگی فارس برای بازسازی و مرمت این بنا پرداخته و دو طرح مرمتی نیز  به سازمان میراث فرهنگی (سابق)ارائه کرده که هر دو طرح رد شده است. حالا گویا وعده  وزیر میراث فرهنگی به توسعه محور زندیه او را به گرفتن تاییدیه و بودجه مرمت این بنای ثبت میراثی امیدوار کرده است.

این عکاس و استاد دانشگاه شیراز در گفت و گو با «فارس اگاه» با اشاره به اینکه متولیان سازمان میراث فرهنگی فارس، در سالهای گذشته جز انکه دو طرح ما برای احیا و مرمت عکاسخانه مانی مرمتی ما را رد کردند خود نیز طرحی برای مرمت ارائه ندادند.  در ادامه عکاسخانه در سال ۹۶ به ثبت میراث فرهنگی رسید و این ثبت قواعد بناهای میراثی را به مرمت بنا اضافه کرد که خود عاملی شد که درنهایت مرمت بنای عکاسخانه راه به جایی نبرد. میراث تنها کاری که برای بنای عکاسخانه انجام داد این بود سربام فلزی برای جلوگیری از ریزش ساختمان درپیاده رو ایجاد کند.

آریافر با اشاره به اینکه برآورد ما در سال ۹۸ برای مرمت بنای عکاسخانه چیزی بین ۸۰۰ میلیون تومان تا ۱ میلیارد تومان بود گفت: حالا با طوفان تورمی که دراین سال‌ها رخ داده برآورد مرمت و احیا در حدود ۸ تا ۱۰ میلیارد تومان است و این هزینه آنقدر زیاد است که پرداخت آن جز از سوی متولیان دولتی که ارزش بنا را بدانند قابل تصور نیست.

** احیای عکاسخانه مانی و نقش کلیدی آن در جذب گردشگر

این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت این عکاسخانه گفت: مانی تنها عکاسخانه باقی مانده در شیراز است. هویت یک شهر در این عکاسخانه وجود دارد. شیشه ها (فیلم عکاسی در گذشته از شیشه و کلودیونِ تر ساخته می‌شد) قدیمی و تجهیزات عکاسخانه را در جای امن پیش فرزندان صلاحی و بخشی هم نزد من به رسم امانت نگهداری می شوند. اما کالبد این بنا نیز خود وجه تاریخی و خاطره انگیز دارد و می‌تواند جاذبه گردشگری بسیار جذابی برای شهر شیراز باشد.

آریا فر با اشاره به اینکه وعده وزیر میراث فرهنگی برای توسعه میدان توپخانه قدیم شیراز و ثبت محور زندیه  فرصت مناسبی برای مرمت و بازسازی عکاسخانه مانی با بودجه های ملی می دهد گفت: با توجه به اینکه وزیر میراث فرهنگی در اختتامیه جشنواره چند رسانه میراث در شیراز اعلام کردند که قصد داریم محور زندیه را با توسعه و بازآفرینی به شکوه میدان نقش جهان اصفهان تبدیل کنیم اکنون فرصت خوبی است که عکاسخانه مانی که خود عنصری از محور زندیه است مرمت و احیا شود. حالا که اراده ملی برای احیای محور زندیه قرار گرفته زمان مناسبی است که مسئولان مرمت عکاسخانه مانی را در دستور کار قرار دهند چرا که در بودجه های کلان ملی ۱۰ میلیارد تومان رقمی به حساب نمی آید.

این عکاس ‏ با تاکید براینکه این بنا با بی تفاوتی مسئولان نمی‌تواند در این محور باقی بماند گفت: یا باید این بنا مرمت شود یا باید منتظر ماند تا چند سال دیگر تخریب شود. این تخریب هم اگر به صورت اتفاقی رخ دهد خطرات بسیاری برای عابرین، کاسبان و گردشگران محور زندیه خواهد داشت. عکاسخانه مانی صد ساله است و پایه بنای آن سرپا اما آسیب دیده است نیاز به مقاوم سازی و مرمت اصولی دارد.

وی با تأکید بر اینکه عکاسخانه مانی ظرفیت تبدیل به موزه عکس را ندارد، گفت: این بنا مالکیت خصوصی دارد ومن تا سال ۱۴۱۵ وکلالت محضری برای تبدیل مانی به عکاسخانه‌ای زنده را دارم و وارثان مرحوم ‏صلاحی هیچ منفعتی از این عکاسخانه نمی خواهند و تنها می خواهند نام پدرشان زنده بماند و هویت این ‏بنا حفظ شود.‏ زیربنای این ساختمان ۳۰۰ متر است و قابلیت تبدیل به موزه‌ای مدرن که بتواند کارکرد موزه عکس را داشته باشد ندارد، چرا که برای چنین تبدیلی نیاز به ظرفیت نگهداری اصولی از عکس‌های قدیمی و تاریخی است. این ساختمان نه امنیت کافی برای نگهداری طولانی‌مدت فیلم و عکس‌ها دارد و نه ساختار لازم برای نگهداری آرشیو بزرگ عکس شیراز، که نیاز به مخازن مدرن و تجهیزات لازم دارد.

سازنده فیلم مستند «مانی» ادامه داد: مالکان و من به عنوان نماینده آنها در صددیم در احیای عکاسخانه مانی، ظرفیت ارتباط دو سویه با گردشگر را احیا کنیم تا گردشگران بتوانند در این عکاسخانه به شیوه قدیم عکس بگیرند و هم فضای هنگام عکس گرفتن و هم خود عکس حسی از حال و هوای قدیم شیراز را زنده کند. از این رو، در صدد هستیم در مرمت بنای عکاسخانه، سقف آتلیه را باز بگذاریم تا نور خورشید به داخل آتلیه و مدل‌ها بتابد و به همان شیوه صد و پنجاه سال پیش عکاسی انجام گیرد. به این صورت عکاسخانه در محور زندیه یک عنصر جذاب گردشگری برای جلب گردشگران به این محور تبدیل خواهد شد.

مسئول احیای عکاسخانه مانی در پاسخ به این سوال که آیا عکاسخانه ظرفیت اضافه شدن به محور پر از بناهای تاریخی زندیه را به عنوان جاذبه گردشگری دارد، گفت: در فاصله دو ساعته از شهر «نیس» فرانسه، روستایی وجود دارد که اولین عکاسی در آنجا انجام گرفته است و گردشگران برای بازدید از این روستا این مسافت دو ساعته را با ماشین طی می‌کنند. عکاسخانه مانی که در دو قدمی میدان توپخانه شیراز است، می‌تواند نقشی مشابه ایفا کند. وقتی از هویت صحبت می‌کنیم، باید در نظر بگیریم که عکاسی تنها ابزاری است که روایت بی‌واسطه‌ای از گذشته را ارائه می‌دهد و حال و هوای گذشته را احیا می‌کند و این معنای هویت‌سازی است.

وی با تأکید بر اینکه شهر به موزه عکاسی نیاز دارد، گفت: مجموعه عکس‌های قدیمی جمع‌آوری شده شیراز بسیار فراتر از گنجایش این بنا است، بنابراین موزه عکاسی باید در مکانی بزرگتر برپا شود. مسئله این است که میراث فرهنگی مکان‌های بسیار زیادی دارد که می‌توان آن‌ها را به موزه عکاسی شیراز اختصاص داد. یکی از این مکان‌های بلا استفاده میتواند به موزه عکاسی شیراز تبدیل شود، فضایی نهایتاً ۵۰۰ متر مربعی که می‌تواند در یکی از خانه‌های تاریخی در بافت قدیمی باشد.

آریافر در پایان گفت: موزه عکاسی تهران از تجهیزات، فیلم‌ها و عکس‌های عکاسخانه فردوسی شیراز تشکیل شده است. در واقع بیش از ۹۰ درصد اشیاء موزه عکاسی تهران مربوط به عکاسخانه فردوسی شیراز است که زمانی مالک موزه تهران با استفاده از سهل‌انگاری اهالی شیراز توانست با ۴ میلیون تومان تمامی عکاسخانه فردوسی شیراز را به تهران ببرد. البته بخشی از شیشه‌های فیلم عکاسخانه فردوسی به موزه تهران داده نشده است و به‌نوعی گم شده‌اند. اینگونه است که بخش قابل توجهی از تاریخ مصور فارس ناپدید شده است. این بخشی از هویت ما بود که به تاراج رفت. حال ما تنها عکاسخانه‌مان همین مانی است؛ یا می‌توانیم این مکان را احیا کرده و از آن بهره‌برداری کنیم، یا باید ویرانی آن را به تماشا بنشینیم.