به انگیزه۸۵ساله شدن پروفسورشیرین بیانی:نویسنده و متخصص در تاریخ و فرهنگ ایران، به گزارش سيد محی الدین حسینی ارسنجانی خبرنگار فارس اگاه، گرانمایه استاد بانو شیرین بیانی تاریخ نگار، استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر معاصر از مفاخر ملی در قید حیات در کشور و دانشمندی سترگ در روزگار ما می‌باشد. نادره بانویی که علاوه بر دهها سال مداوم از عمر شریفش را به تحقیق و تدریس در دانشگاه تهران و سفرهای پژوهشی در آسیا، اروپا و آمریکا پرداخته،کتابهای متعدد تاریخ‌‌شناسی نوشته‌ و برخی آثارش از جمله کتاب سه‌جلدی«دین و دولت در ایران عهد مغول» در سال ۱۳۷۰ برنده جایزه کتاب سال ایران شده است. او هم اینک ۸۵ ساله شده و زندگی را گاه در تهران پایتخت ایران و گاه در تورنتوی کانادا می‌گذراند. چهره نامداری که عمرش به تحقیق و علم پژوهی گذشته و خدمات قابل توجهی را به عرصه تاریخ و فرهنگ کشورش ایران عرضه داشته است. بانوان ایرانی باید با علم و اطلاع از او و بازگو نمودن خدمات و معرفی آثار و تالیفات و اقدامات فرهنگی‌اش قدر چنین گوهرهای تابناک علمی را بدانند و در انتشار و انعکاس دیدگاهها و اندیشه های چنین زنان استوار و دانشمند بیش از پیش بکوشند.

*زاده در کوچه شیرین و خیابان ویلاست!

بانو بیانی در ۱۱ مرداد ۱۳۱۷ در کوچه شیرین، خیابان ویلا (نجات اللهی کنونی)در تهران زاده‌ شد.پدر ومادرش، ملکه ملک‌زاده و خان‌بابا بیانی از استادان دانشگاه تهران بودند. او نوه مهدی ملک‌ زاده، نویسنده کتاب هفت جلدی تاریخ انقلاب مشروطیت ایران و نتیجه ملک‌المتکلمین از چهره‌های انقلاب مشروطیت است. بانو بیانی از شش‌ سالگی زبان فرانسه آموخت و دوران تحصیلش را به‌ ترتیب در دبستان منوچهری، مدرسه فرانسوی ژاندارک(هفتم تا نهم) و انوشیروان دادگر سپری کرد و با رتبه اول کلاس دوازدهم ادبی دبیرستان را به‌پایان برد. ۱۴ سال بیشتر نداشت که «مهمانخانه آنژ گاردین»اثر کنتس دوسگور از معروف‌ ترین داستان‌ نویسان کودک فرانسه را ترجمه کرد که با مقدمه دکتر خانلری به چاپ رسید. دکتر خانلری در مقدمه این کتاب درباره او نوشت :«شاید این مترجم صاحب ذوق و خردسال امروز، نویسنده زبر دست فردا باشد ».پس از پایان دبیرستان در کنکور رشته ادبی نفر اول شد و در رشته تاریخ دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. سه سال بعد به عنوان شاگرد اول از آن دانشگاه لیسانس گرفت. در همان سال برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و ۱۳۴۲ از دانشگاه سوربن با درجه بسیار عالی دکترای تاریخ گرفت. پس از بازگشت به ایران در ۲۵ سالگی وارد گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران شد و سال بعد به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد. در همان سال کتاب «تاریخ آل جلایر» را به چاپ رساند که ترجمه رساله دکتری او بود. او در آغاز ورود به دانشگاه به تدریس «کلیات تاریخ پیش از اسلام» در مقطع دکترا پرداخت. تخصص او در بررسی تاریخ مغولان و مغول‌شناسی است و چندین ترجمه‌ و تألیف مانند دوره سه جلدی «دین و دولت در عهد مغول»که برنده جایزه کتاب سال شد یا ترجمه کتاب «چنگیزخان» اثر ودلایمیر تسف که یکی از تحقیقات عمده دربارهٔ چنگیز خان از وی است. او چند کتاب و مقاله نیز درباره تاریخ ایران پیش از اسلام و ادبیات ایران دارد. پروفسور شیرین بیانی در سال ۱۳۴۶ دانشیار و در سال ۱۳۵۳ استاد تمام دانشگاه تهران شد. او در سال ۱۳۴۵ با محمدعلی اسلامی ندوشن ازدواج کرد و دو پسر به نامهای رامین و مهران دارد. مجله بخارا در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۹۹ پانصد و نود و هشتمین شب بخارا را به شیرین بیانی اختصاص داده است.

*برخی از آثار و تالیفات بانو پروفسور بیانی

آثار نوشتاری بانوی فرهیخته و ارجمند پروفسور شیرین بیانی بسیارند اما در این مجال به برخی از آنها اشاره می‌نمایم. «دم‌ساز دو صدکیش کتابی دربارهٔ مولانا جلال‌الدین» که در تهران توسط انتشارات جامی در ۱۳۸۴ منتشر گردیده و نویسنده در این کتاب جنبه‌ های گوناگون زندگی مولانا جلال‌الدین را با پیروی از طرز اندیشه وی بررسی کرده‌است.این کتاب دو بخش دارد. نویسنده گرامی در بخش اول به خاندان و سرچشمه‌های فکری مولانا جلال‌الدین می‌پردازد و تأثیر مکاتب تصوف و اندیشه عرفانی شمس‌الدین تبریزی بر مولانا در این بخش بحث میشود و در بخش دوم کتاب به اندیشه‌های عرفانی، علمی و سیاسی مولانا می‌پردازد.در سال ۱۳۷۹ کتاب “مغولان و حکومت ایلخانی در ایران “منتشره در سازمان سمت،در سال ۱۳۸۱  “ایران از ورود آریاییها تا سقوط هخامنشیان” در سازمان سمت. در سال ۱۳۷۷ “تیسفون و بغداد در گذر زمان” در انتشارات جامی، در سالهای ۱۳۶۷و ۷۵  کتاب سه جلدی «دین و دولت در ایران عهد مغول» در انتشارات مرکز نشر دانشگاهی که برنده جایزه کتاب سال ایران در سال ۱۳۷۰ شد و در سال ۱۳۵۵” شامگاه اشکانیان و بامداد ساسانیان” در انتشارات دانشگاه تهران، در سال ۱۳۵۵  “هشت مقاله در زمینهٔ تاریخ” در انتشارات توس، در سال ۱۳۵۳ “ایران در برخورد با مغولان” در انتشارات طهوری، در سال ۱۳۵۲ “زن در ایران عصر مغول” در انتشارات دانشگاه تهران، در سال ۱۳۴۳  “تاریخ آل جلایر” در انتشارات دانشگاه تهران و دهها عنوان کتاب، مقالات پژوهشی و استاد راهنمای دانشجویان مقاطع تحصیلی ارشد و دکتری و ترجمه های ناب و عالی از آثار و تالیفات نویسندگان بزرگ و مطرح جهانی در کارنامه علمی بانوی بزرگوار دکتر شیرین بیانی میباشد. ایشان همسر دانشمند فقید پروفسور محمد علی اسلامی ندوشن نویسنده و استاد ممتاز و فقید دانشگاه تهران میباشند که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ جان به جان آفرین تسلیم کردند. اما بانو شیرین بیانی که منشاء خیر و خدمت به تاریخ و فرهنگ ایران بوده و بانی تربیت و آموزش شاگردان بسیار بوده و هستند هر کجای این کره خاکی که هستند وجود پرمهرشان هماره به سلامت بادا و جسم و جان عزیزشان هرگز نیازمند طبیبان مباد.