اصرار آموزش و پرورش بر پارادوکس آموزش رایگان و دریافت مشارکت های مردمی! به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه،«مدارس دولتی در زمان ثبت نام مجاز به دریافت شهریه نیستند» این بخشنامه ای است که اداره کل آموزش و پرورش فارس به تبعیت از وزارتخانه برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ اعلام کرد. حرفی که هر شنونده‌ای خوب می داند تنها یک دروغ شیرین است و تحصیل حتی در عادی ترین مدارس دولتی رایگان نبوده و مستلزم پرداخت مبلغی تحت عنوان «مشارکت های مردمی »است. مشارکت ها یا کمک های مردمی داوطلبانه ای که از نظر آموزش و پرورش گرفتنش در زمان ثبت نام غیر قانونی و بعد از ثبت نام کاملا قانونی و واجب است!

گرچه آموزش و پرورش دریافت مشارکت مردمی را به پس از ثبت نام موکول کرده است اما همه می‌دانیم که این فرآیند در اکثر مدارس طی نمی‌شود. مدیران در زمان ثبت‌نام از خانواده‌ها پول دریافت میکنند چراکه پس از شروع سال تحصیلی، ‏دریافت وجهی تحت عنوان مشارکت از خانواده‌ها دشوار و درمواردی غیر ممکن می شود.

بر اساس قانون اساسی دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش عمومی و رایگان را برای همه مردم تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد، ‏قانونی که سال هاست با پرداخت نشدن سرانه دانش آموزی یا پرداخت این سرانه در کفی بسیار نازل نادیده گرفته شده و هزینه مدرسه را به دوش مشارکت های ‏مردمی گذاشته است. مشارکت هایی که به سبب نبود قانونی مشخص و رقمی معین برای پرداخت به مشکلی دائمی میان مدیر و والدین ‏تبدیل شده است‎.‎ والدینی که پرداخت شهریه پول زوری میدانند که باید به مدرسه بدهند و مدیری که به خاطر کمبود و گاه نبود بودجه بدون کمک و مشارکت والدین در تأمین هزینه‌ها، از عهده اداره مدرسه با خرج و برج های بسیار بر نخواهد آمد چرا که نه آموزش و پرورش پولی برای اداره مدرسه دارد که پردازد و نه ‏برای مدرسه از جای غیبی پول می رسد و اگر کمک های ‏‏مردمی از سیستم مدارس دولتی حذف شود، عملا اداره مدارس دولتی غیر ممکن خواهد شد‎.‎

*خرج و برج های یک مدرسه در طول سال تحصیلی

اگر بخواهیم لیست روشنی از هزینه های مدارس بدهیم باید به هزینه آب، برق، تلفن و گاز بدون یک ریال تخفیف البته ‏با احتساب هزینه مکان آموزشی که چیزی کمتر از مکان تجاری است اشاره کنیم که خود هزینه های پایه یا هر ساختمانی است. جز آن هزینه‌های مربوط به آموزش مثل خرید اقلام آموزشی ‏‏(کاغذ و ماژیک وایت برد و..) نگهداری دستگاهای تایپ و تکثیر، تجهیزات آزمایشگاه، دستگاه ویدیو پرژکشن و ….؛ هزینه خرید ‏نشریات کمک آموزشی نشریات و لوازم پرورشی و دفاتر انجمن اولیا؛ ‏هزینه تهیه جوایز، برگزاری مناسبت ها، ایاب و ذهاب دانش آموزان برای مسابقات فرهنگی و هنری و.. ؛ هزینه تعمیرات جزئی ‏مثل ترکیدگی لوله آب، خرابی تجهیزات گرمایشی گازی و تجهیزات سرمایشی برق، شکستگی شیشه و…؛ تعمیرات کلی مثل ‏ایزوگام، رنگ و نقاشی .. هم که چند سال یکبار باید انجام شود‎.‎

روزگاری که وزارت آموزش و پرورش برای هر کدام از دانش آموزان سرانه ای می پرداخت بخشی از هزینه های مدرسه با این سرانه ‏‏صاف می شد اما پرداخت سرانه به دانش آموزان بیش از یک دهه است که متوقف شده است ‏واگر هم پرداخت صورت بگیرد آنقدر نازل و کم است که اصلا به حساب نمی آید.

* وزارتخانه آموزش و پرورش پولی ندارد که به سرانه مدارس اختصاص دهد

رئیس اداره بودجه و تامین منابع آموزش و پرورش فارس در گفت و گو با «فارس اگاه» در پاسخ به این سوال که حالا که دریافت شهریه  ثبت نام چون هر سال ممنوع اعلام شده آیا ‏سرانه دانش آموزی ‏برای سال تحصیلی جدید پرداخت شده است و این سرانه کفاف اداره مدارس را می‌دهد؟ گفت: سال تحصیلی جدید ۱۴۰۳-۱۴۰۴ هنوز آغاز نشده و این سال از اول مهرماه شروع می شود از این رو طبیعتا هیچ سرانه ای نیز واریز نشده است. اگر این مورد را هم در نظر نگیریم در سال تحصیلی کنونی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ نیز وزارت آموزش و پرورش هیچ سرانه‌ای به اداره کل آموزش و پرورش فارس نپرداخته است چون وزارتخانه آموزش و پرورش نظیر دیگروزارتخانه ها اعتباری برایش باقی نمی ماند که بتواند به سرانه دانش آموزی اختصاص دهد.

جابر علیزاده در پاسخ به این سوال که در این صورت و با توجه به ممنوعیت دریافته هزینه در هنگام ثبت نام مدیر باید ‏مدرسه را به چه بودجه ای اداره کند؟ افزود: قانونی در این زمینه وجود دارد که کمک به اداره مدرسه از طریق مشارکت‌های والدین صورت بگیرد اما قانون بر زمان مشارکت ایراد دارد. بنا به قانون زمان مشارکت باید پس از فرایند ثبت نام دانش آموزان صورت گیرد. زیرا بر اساس قانون با اجبار به دریافت کمک هزینه مشارکت قبل از ثبت نام این شبهه به وجود می آید که اگر کسی در مشارکت مردمی شرکت نکند ثبت نام فرزندش در مدرسه انجام نخواهد گرفت به همین سبب دریافت مشارکت های مردمی پس از آغاز سال تحصیلی و با همراهی انجمن اولیا و مربیان و توجیه والدین برای کمک به هزینه های اداره مدرسه صورت می گیرد.البته اجبار و قانونی برای گرفتن مشارکت های مردمی نیز وجود ندارد.

*اولیا با همدلی و مدیران مدرسه با شفافیت گامی برای تعامل بردارند

وی در پاسخ به این سوال که آیا این بخشنامه به دعوای همیشگی والدین با مدیران مدرسه که چاره ای جز گرفتن کمک هزینه ندارد منجر نخواهد شد اظهار کرد: درست است این بخشنامه چنین انعکاسی در سطح جامعه دارد اما مسئله این است که متاسفانه وزارت آموزش و پرورش خود بودجه کمی نسبت به هزینه هایش دریافت می کند و پولی برای پرداخت سرانه برایش باقی نمی ماند. مثلا وقتی وزارتخانه  ۹۵ درصد از بودجه دریافتی سال ۱۴۰۲ خود را به پرداخت حقوق کارکنان و معلمان و سایر هزینه ها اختصاص داده دیگر عددی برای پرداخت سرانه دانش آموزی باقی نمی ماند تا بتواند تمام مشکلات مدارس را حل کند از همان ۵ درصد بودجه باقی مانده هم گاه اعتباری برای سرانه دانش اموزی اختصاص داده می شود که جوابگوی هزینه ها نیست، چون مدارس با مسائلی چون فرسودگی و نگهداری تجهیزات و سایر هزینه ها مواجه هستند اما در راستای آموزش رایگان ما نمی توانیم خلاف قانون عمل کرده و از والدین در هنگام ثبت نام هزینه بگیریم و دریافت هزینه در این زمان غیر قانونی است.

علیزاده در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا توصیه ای به والدین برای کم کردن این مناقشه دارید بیان کرد: درست است که آموزش در کشور رایگان است و این حق مردم است، اما باید این را در نظر گرفت که وزارتخانه آموزش و پرروش بخش عمده هزینه های آموزش را که شامل حقوق کارکنان و معلمان و بودجه های تجهیزات و بنای مدارس است، می پردازد و در برخی موارد هم سرانه دانش‌آموزی به مرتفع ساختن سایر هزینه ها کمک می کند اما با توجه به کمبود منابع که در دولت وجود دارد اگر ما مدارس و اولیا را مقابل هم قرار ندهیم و دیدگاهمان این باشد که مدرسه را با کمک یکدیگر اداره کنیم شاید پرداخت این مقدار جزئی کمک هزینه تحت عنوان مشارکت -که از نظر عدد ریالی به والدین فشاری هم نمی آورد- برای اولیا راحت تر انجام شود و والدین نیز در کمک به مدارس احساس پرداخت پول ناحقی نداشته باشند. اما اگر والدین دیدگاهشان این باشد که پرداخت تمام هزینه ها وظیفه مدرسه ودولت است این مناقشه ادامه دار خواهد شد. از سوی دیگر باید مدیران نیز خود را مکلف بدانند که در ابتدای هر سال در جلسات اولیا و مربیان، با ارائه بیلان کاری و هزینه کرد بودجه های دریافتی از مشارکت های مردمی سال گذشته، ذهن اولیا نسبت به شیوه هزینه کرد بودجه های مشارکتی را آگاه تر و روشن تر کنند. رسانه ها هم به عوض دامن زدن به این تقابل میان اولیا و مدرسه، در افزایش تعامل همراهی کنند.