جمعی از اقتصاددانان معتقدند بازار تجاری در صورتی که بازاری براساس توافق صادرکننده و وارد کننده باقی بماند، می‌تواند در آینده نزدیک تاثیر مستقیمی بر نرخ ارز در بازار آزاد داشته باشد و حتی باعث کاهش نرخ‌ها شود.

به گزارش فارس آگاه: عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد و دارایی به تازگی جلسه‌ای در خصوص بازار ارز با جمعی از اقتصاددانان داشت؛ در این جلسه که ششم دی ماه برگزار شد، صاحب نظران اقتصادی نیز دیدگاه‌های خود را درباره مدیریت بازار ارز به عنوان یکی از مولفه‌های مهم در اقتصاد کلان مطرح کردند.

سعید لیلاز کارشناس اقتصادی درباره جزئیات این جلسه گفت: در این جلسه نظرات خوبی از سوی وزیر اقتصاد و صاحب‌نظران مطرح شد؛ بخصوص نشان داده شد که برای آینده اهداف خوبی مدنظر قرار گرفته است و من یقین دارم که در ادامه این مسیر با اهداف بزرگی که دولت مد نظر دارد با محوریت وزارت دارایی، اقدامات انجام شده بسیار مهم و راهگشا خواهد بود.

وی درباره عملکرد اقتصادی دولت چهاردهم در طی مدت کوتاه کنونی گفت: به نظرم بسیار زود است که درباره این موضوع اظهارنظر کنیم و باید به دولت وقت دهیم، بخصوص در ۶ ماهی که از تشکیل دولت می‌گذرد دائماً بحران‌های منطقه‌ای و بین المللی وحشتناکی داشته‌ایم که حتی جهان را تحت تاثیر قرار داد.

این اقتصاددان تصریح کرد: اما به نظرم تنها قدم خیلی مهمی که دولت در حوزه اقتصاد برداشته و از نظر من زیربنایی و بسیار مهم است، حذف ارز نیماست.

وی ادامه داد: اینکه برخی می‌گویند که حذف ارز نیمایی باعث ایجاد تورم در کشور خواهد شد، تنها دروغی بزرگ است که رانت خواران می‌خواهند از آن به نفع خود استفاده کنند.

لیلاز با بیان اینکه تنها کسانی از این اقدام دولت ناراحت می‌شوند، دزدها و دلالان هستند، تصریح کرد:  متاسفانه همین افراد حاضر نیستند کالاهای خود را براساس ارزی که از دولت دریافت کرده‌اند به مردم بفروشند و همه به قیمت بازار آزاد محاسبه می‌کنند.

وی تصریح کرد: این اقدام وزارت اقتصاد اثر ضدتورمی و کاهنده در قیمت دلار و بازار ارز دارد؛ بازار را به ثبات می‌رساند و آثار ضد تورمی خواهد داشت و درعین حال کسری بودجه دولت را جبران می‌کند.

این اقتصاددان با بیان اینکه این رانت تا امروز به جیب دلالان و واردکنندگان می‌رفت، تصریح کرد: تمامی این سروصداهایی که می‌شنوید از جانب همین افراد است و گرنه اگر به افزایش قیمت‌های اخیر دلار در بازار نگاه کنید به این نتیجه می‌رسید که کوچکترین ربطی به اقدامات دولت ندارد.

لیلاز با بیان اینکه به مدت دو سال و از اردیبهشت ۱۴۰۱ قیمت ارز ثابت بوده است، اظهار داشت: بدترین تورم تاریخ ایران در سال ۱۴۰۱ رخ داد و وقتی به نوسات نرخ ارز نگاه می‌کنیم، می‌فهمیم که تابعی از نرخ نقدینگی است و آثارش این است که دلاری که متعلق به ۹۰ میلیون ایرانی است به جیب گروه خاصی می‌رود و آنها نیز از این رانت در جهت منافع شخصی خود استفاده می‌کنند.

این فعال سیاسی و اقتصادی با بیان اینکه مهمترین کار دولت در ۶ ماه گذشته حذف دلار رانتی و نیمایی بود، ابراز امیدواری کرد که با این اقدام راه خوبی را طی کنیم.

نگرانی از بازگشت به بازار نیمایی

علی سعدوندی پژوهشگر اقتصادی نیز گفت: یکی از تصمیم‌های بسیار خوب دولت، لغو یا حذف ارز نیما است اما این نگرانی وجود دارد که مکانیسم نیما در بازار توافقی تکرار شود و دوباره به همان شکل اجرایی و پایدار شود.

وی افزود: اگر بازار توافقی ارز بتواند مسیر صحیحی را طی کند، گام بسیار مثبتی در کشور خواهد بود، زیرا ارز نیمایی در سال‌های گذشته باعث شد که صادرکنندگان تخریب و تضعیف شوند و ارز صادر کننده بصورت یارانه‌ای در اختیار وارد کننده قرار گیرد که نتیجه این بوده که تراز تجاری کشور به شدت آسیب دیده است.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: اقتصاد ایران در سایه تحریم‌ها راه سختی را در پیش دارد اما بر این نظرم که در سایه تحریم‌های خارجی، خود تحریمی و تحریم‌های داخلی باعث افزایش مشکلات بیشتری خواهد شد؛ در عین حال در زمینه گسترش بازار کسب و کار به اندازه کافی تسهیل گری نشده و همچنان مقرراتی است، بنابراین این مقررات مانع اصلی فعالیت‌های اقتصادی شده و امیدوارم در دولت جدید به سمت مقررات زدایی و تسهیل کسب وکارها حرکت کنیم.

چند نرخی شدن دلار باعث ایجاد رانت و فساد در بازار شده است

حمید زمان‌زاده عضو هیأت علمی پژوهشکده پولی و بانکی نیز با بیان اینکه به واسطه تحریم‌ها نظام پولی کشور چند نرخی است، تصریح کرد: این موضوع باعث ایجاد رانت‌های بسیار زیاد و عدم کارایی در اقتصاد شده و توجیه اش این است که ما برای کنترل تورم، نرخ‌های ترجیحی را اعمال می‌کنیم.

وی تصریح کرد: این در حالیست که در هیچ جای دنیا، سیاست‌های نرخ ترجیحی ارز به عنوان سیاست کنترل تورمی شناخته نمی شود و در واقع با اجرای سیاست‌های ترجیحی در حال توزیع یارانه در جام عه هستیم که در کنار آن رانت ایجاد شده و در ادامه‌ی مفاسد، فشار روی صادرکنندگان و ناکارایی، باعث افزایش و توسعه واردات می‌شود که همه این موارد در نتیجه چند نرخی شدن دلار در بازار ارز است.

این اقتصاد دادن با بیان اینکه باید نرخ‌های ارز در کشور به هم نزدیک شود، تصریح کرد: البته نرخ کالاهای اساسی بحثی متفاوت دارد، اما بقیه کالاها براساس نرخ تجاری ارز است که باید به بازار آزاد نزدیک شده تا بتواند بصورت توافقی، براساس نرخی که بتواند رانت را کاهش دهد، باعث افزایش کارایی در مدیریت منابع محدود ارزی شود.

وی با بیان اینکه باید بدانیم که منابع ارزی کشور محدود است و نمی توانیم به شکلی رفتار کنیم که منابعی نامحدود داریم، تصریح کرد: باید بتوانیم بهترین استفاده را از منابع محدود ارزی داشته باشیم تا از یک سو صادرات توسعه پیدا کند و از سوی دیگر واردات غیر ضرور با افزایش نرخ ارز تعدیل شده و رانت‌ها نیز حذف شود.

زمان زاده با تاکید براینکه این بازار ارز باید بازار واقعا توافقی باشد، ادامه داد: نباید در این بازار نیز همان سیاست‌های نرخ گذاری دستوری اجرا شود و باید سازوکار نیما با سطحی بالاتر در بازار اجرا شود.

وی ادامه داد: اگر این اتفاق رخ داد بازار تجاری نیز به بصورت تدریجی، نرخ گذاری خود را براساس نرخی که از دل این بازار خارج می‌کند، تنظیم کرده و عملا بازتولید سامانه نیما در یک سطح بالاتر خواهد بود.

این اقتصاددان درباره افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر افزود: بحث سیاست خارجی و تحریم‌ها، سیاست‌های پولی و دیگر سیاست‌های داخلی در این بازار تاثیر گذار است و متاسفانه در یکی دو هفته‌ای که این سیاست جدید بازار توافقی اجرا شده است، این گمانه در حال گسترش است که به دلیل اینکه قیمت نیما در حال افزایش است، پس باید قیمت بازار آزاد نیز افزایش یابد که این موضوعی غیر واقعی است در حالی که افزایش نرخ ارز در یکی دوهفته اخیر به دلیل تحولات پیرامونی است که در اقتصاد ایران درحال وقوع است.

وی گفت: اگر سامانه توافقی واقعا توافقی بماند، قطعا به بازار آزاد کمک خواهد کرد اما اینکه نرخ در بازار آزاد افزایشی یا کاهشی خواهد بود، تابعی از تاثیرات پیرامونی سیاست‌های داخلی و خارجی کشور است و اگر سیاست خارجی در مسیر مناسبی باشد امیدوارم نرخ ارز در این بازار تثبیت شده یا کاهشی باشد