به گزارش روز دوشنبه فارس آگاه، اتحادیه اروپا به تازگی با توافق وزیران کشور ۲۷ عضو خود، به سیاست‌های سخت‌گیرانه و محدودکننده در قبال مهاجران به قاره سبز رای داد. این توافق قرار است در پارلمان اروپا به رای گذاشته شده و به تصویب نهایی برسد.

در این میان آلمان بسیار پیشتر سخت‌گیری‌ها را اعلام و اجرا کرده است. سیاستی که اکنون پیامدهای گسترده‌ آن از کاهش کمک‌های مالی به اوکرایینی‌ها تا افزایش چشمگیر شمار اخراج‌ها خود را نشان می‌دهد.

الکساندر دوبرینت وزیر کشور آلمان، هفته گذشته در مصاحبه با رسانه بین‌المللی دویچه‌وله گفت که می‌خواهد در برابر آنچه «سوء‌استفاده از قانون پناهندگی» می‌نامد، سخت‌تر برخورد کند.

وی گفت: مسیر کاری من بسیار سخت است. از روز نخست، ما تصمیم‌هایی گرفتیم تا کنترل‌های مرزی تشدید، افراد بیشتری بازگردانده شوند و برنامه‌های پیوستن خانواده‌ها به حالت تعلیق درآید.

در نتیجه سیاست جدید آلمان که در وب‌سایت وزارت کشور با عنوان « تغییر بنیادین سیاست مهاجرت» از آن یاد شده است، از ماه ژانویه تا اکتبر (دی ۱۴۰۳ تا مهر ۱۴۰۴) در مجموع ۱۹ هزار و ۵۳۸ نفر اخراج شدند. به نوشته روزنامه آلمانی «بیلد ام زونتگ»، شمار اخراج‌ها در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۵ میلادی، ۴۵ درصد بیشتر از سال گذشته بوده است.

دوبرینت همچنین بر افزایش کنترل مرزی و تعلیق برنامه‌های پیوستن خانواده‌ها تأکید کرده است. لغو روند سریع دریافت اقامت، که توسط دولت قبلی ایجاد شده بود، از دیگر اقداماتی است که دولت کنونی برای سخت‌تر کردن سیاست‌ها انجام داده است. همچنان برخی کشورها به فهرست «کشورهای امن» اضافه شده‌اند تا اخراج‌ها به آن کشورها آسان‌تر شود.

سیاست درهای باز با نگاهی به تامین نیروی کار

۱۰ سال پیش، آنگلا مرکل صدراعظم وقت آلمان سیاست درهای باز خود را با شعار معروف «ما می‌توانیم انجامش دهیم» (Wir schaffen das) معرفی کرد. ۱۰ سال بعد، با ورود بیش از یک میلیون نفر از جنگ‌زدگان برای پر کردن کمبود نیروی کار محلی، سیاست مهاجرت آلمان به طور اساسی تغییر کرده است.

مرکل در یک سخنرانی در ۳۱ آگوست ۲۰۱۵ (۹ شهریور ۱۳۹۴) که به یک نقطه عطف تبدیل شد، خطاب به مطبوعات، شعار معروف «ما می‌توانیم انجامش دهیم» (Wir schaffen das) را مطرح کرد. صدراعظم وقت آلمان معتقد بود که کشورش کاملاً می‌تواند بیش از یک میلیون پناهجو را میزبانی کند.

به این ترتیب، مرزهای آلمان باز شد و ده‌ها هزار پناهجو، بیشتر سوری، با قطار وارد شدند. پناهندگان با بنرها و تشویق‌های مردم آلمان مورد استقبال قرار گرفتند. این امر منجر به صحبت در مورد «فرهنگ خوشامدگویی» (Willkommenskultur) شد، اصلی که بر روی باز و پذیرش مهاجران مبتنی بود.

روی باز آلمانی‌ها به مهاجران تنها به دلیل نگرانی‌های بشردوستانه نبود. صدها هزار پناهنده‌ای که در سال‌های بعد به آلمان رفتند، نیروی مناسبی برای بازاری بودند که با کمبود نیروی کار مواجه بود و یکی از نیازهای صنایع آلمانی را برآورده می‌کردند.

رابین گوردون، رئیس گروه «اینتریمن» ویژه جذب و استخدام در مصاحبه‌ای گفته بود: قمار مرکل تا حد زیادی نتیجه داد. وی همان زمان نیاز آلمان به نیروی کار و کمبود سه میلیون کارگر را تا سال ۲۰۳۰ تخمین زده بود و باید راهی برای رفع آن پیدا می‌کرد.

مرکل چند ماه پیش نیز در گفت‌وگویی از سیاست خود دفاع و همچنان شعار «ما می‌توانیم انجامش دهیم» را تکرار کرد.

سیاست درهای بسته و ایجاد یک تغییر اساسی

۱۰ سال پس از باز شدن مرزهای آلمان، سیاست مهاجرت این کشور به طور اساسی تغییر کرده است. در ژانویه ۲۰۲۵، اندکی قبل از انتخابات پارلمانی که به قیمت از دست رفتن قدرت حزب سوسیال دموکرات (SPD) به رهبری اولاف شولتس تمام شد، حزب دموکرات مسیحی با حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) متحد شد تا متنی را تصویب کند که از جمله موارد آن، توقیف هر فرد بدون مدارک ورود قانونی در مرز است.

فریدریش مرتس صدراعظم فعلی آلمان، ۲۰ ژانویه (اول بهمن) و در زمان مبارزات انتخابات پارلمانی که با مجموعه‌ای از حملات مرگبار توسط افراد مهاجر هم زمان شد، با اشاره به شعار مرکل، اعلام کرد: «ما نخواهیم توانست انجامش دهیم».

به این ترتیب، دولت مرتس، با تقویت کنترل مرزها، مهاجرت را در اولویت خود قرار داد. این دولت قول داد که از ورود بیشتر خارجی‌های بدون مدرک، از جمله پناهجویان، جلوگیری کند که این امر خشم کشورهای همسایه، از جمله سوئیس، را برانگیخت. متعاقباً دادگاهی حکم داد که عقب راندن پناهجویان در مرزها غیرقانونی است.

حزب آلترناتیو برای آلمان دلگرم از موفقیت خود در انتخابات پارلمانی فشار را بیشتر و طرح «مهاجرت مجدد» را با هدف پاکسازی جمعیت از مهاجران «غیرهمگون» و اخراج دسته جمعی آنها، ارائه کرد.

مرتس در مصاحبه دیگری در ۱۳ ژوئیه (۲۲ تیر) بار دیگر تکرار کرد «ما به وضوح موفق به انجامش نشدیم».

وی بار دیگر تلاش کرد تا خود را از میراث سلف خود، که راست‌گرایان آلمانی او را مسئول ظهور راست افراطی در ۱۰ سال گذشته می‌دانند، دور کند.

در ۱۰ سال گذشته ۲ تا ۳ میلیون پناهجو وارد آلمان شده‌اند که حدود یک میلیون و یکصد تن از آنان در فاصله ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به این کشور اروپایی وارد شده اند.

وزیر کشور وقت آلمان ۶ مه (۱۶ اردیبهشت) رسما پایان سیاست درهای باز آلمان به روز پناهجویان را اعلام کرد. وی در مصاحبه‌ای با نشریه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ گفت: ما اکنون در دورانی متفاوت از سال ۲۰۱۵ قرار داریم. سیاست درهای باز که زمانی در مواجهه با بحران بشردوستانه ضروری بود، امروز دیگر پاسخگوی چالش‌های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی ما نیست.

پایان سیاست درهای باز آلمان با واکنش‌های متفاوتی از سوی نهادهای اروپایی و بین‌المللی مواجه شده است. کمیسیون اروپا از آلمان خواسته است که در عین سخت‌گیری، تعهدات حقوق بشری خود را فراموش نکند. در مقابل، برخی کشورهای اروپای مرکزی از تصمیم آلمان استقبال کرده و آن را «بازگشت به عقلانیت مهاجرتی» نامیده‌اند.

فعالان حقوق بشر، اما نگرانند که تغییر رویکرد آلمان باعث شود سایر کشورهای اروپایی نیز از سیاست‌های پذیرای خود عقب‌نشینی کنند. سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای «پایان سیاست درهای باز» را «زنگ خطری برای کرامت انسانی در مرزهای اروپا» نامید.