شعر زیر بار واژه‌های تحمیلیِ  نمی‌رود ، به گزارش سيد محی الدین حسینی ارسنجانی خبرنگار فارس اگاه،  انجمن شعر بانوی غزل شیراز به مدیریت اشرف السادات کمانی شاعر شیرازی در مجتمع فرهنگی شهر صدرا میزبان دو تن از چهره های نامدار نقد ادبی آقایان عبدالعلی دستغیب و داوود رضا کاظمی و دهها نفر از شعرای متولد اسفندماه ازشیراز و حومه بود.

در این مراسم  که تعداد زیادی از شعرای  متولدین ماه اسفند حاضر بودند برنامه های متنوع از جمله سخنرانی عبدالعلی دستعیب،داود رضا کاظمی، اشرف السادات کمانی،سيد محی الدین حسینی ارسنجانی،صدیق و…همراه بود جمعی از شاعران به خوانش اشعار خود پرداختند و سپس لوح تقدیر و قالیچه های مزین به تصاویر برخی از شعرا و مفاخر فرهنگی متولد اسفند به آنان تقدیم شد.این همایش با اجرای سرود ای ایران به رهبری استاد نعمتی همراه بود. بنا به گفته کمانی مجری برنامه های ادبی و میزبان آیین های جشن تولدهای ماهانه شعرا و نویسندگان معاصر در خور شان شاعران و ادیبان شیراز و شهر ستانهای اطراف آن برگزار شده است.

وی ضمن خوش آمد گویی به حضار و میهمانانی از تهران و سایر نقاط استان زادروز زنده یاد هوشنگ ابتهاج،(سایه) را گرامی داشت و با خوانش رباعی سایه و غزلی از هوشنگ ابتهاج شاعر ملی معاصر یاد کرده و نام وی راگرامی داشته و نسبت به مقام ادبی او ادای احترام شد.در این برنامه داود رضا کاظمی شاعر و منتقد ادبی معاصر در سخنانی با تجلیل از مقام علمی استاد دستغیب و افتخار به شاگردی در مکتب نقد ادبی این پیشکسوت فرهنگی، اقدامات مستمر و پیوسته انجمن شعر بانوی غزل شیراز را مهم و ارزشمند دانسته و  از تلاشهای کمانی بنیانگذار این انجمن تقدیر نموده و اظهار داشت:شعر زیر بار واژه‌های تحمیلیِ شاعر نمی‌رود همچنانکه شاعر نمی‌تواند هر واژه‌ای را که به ذهنش متبادر می‌شود، به متن القا کند؛ بلکه باید به متن، اجازه حرکت بدهد.در شعر باید از آوردن متن پشت سر هم،بیان روابط معلولی،نظم زمانی و مکانی خودداری کنیم چون شعر به شاعر امکان تغییرِ متن به هر شکلی را که او دوست دارد، می‌دهد.

کاظمی با توضیح این نکته که نباید از واژه های تحمیلی در شعر استفاده کرد، افزود:شاعر نمی‌تواند هر واژه‌ای را که در ذهنش متبادر می‌شود، به متن القا کند؛ بلکه باید اجازه حرکت به متن را داده تا در این مسیر خودش را نشان بدهد.رییس انجمن نقد ادبی استان خوزستان و نویسنده کتاب «جریان‌ شناسی شعر جنگ»در بررسی خوانش اشعار اعضای انجمن شعر غزل بانوی شیراز عنوان کرد: اگر قصد دارید مثلا از مفهوم سایه و نقاب و یادهر عنوان و واژه دیگری بر اساس نظریه روان شناسی فرویدی در اشعار تان استفاده کنید، باید همان کلمات را به گونه‌ای در شعر ترکیب کنید که خواننده ناآگاه و آگاه به نظریات روان شناسی، وقتی متن را خواند، کلمات را معمولی فرض کرده و متوجه منظور شاعر از رویکرد فرویدی نشود و به شکلی ارجاع بیرون‌ متنی به مخاطب داده شود.

وی ادامه داد: بر اساس ساختار ذهن انسان که به نظریات روانشناسی، مکانیزمهای دفاعی و ساختار شخصیتی اشاره می‌کنند،شعرهایی با تِم روان شناسی می‌توانند باعث به وجود آمدن وجه اشتراک زیادی با شعر شوند.

*دغدغه شیرازی ها و فارسیان به مساله فرهنگ و ادب پارسی مهم و قابل تقدیر است

منتقد ادبی معاصر در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر لزوم جان‌ بخشی به واژه‌ ها در شعر، تصریح کرد: هرچند در شعر باید واژه‌ ها جاندارتر باشند اما جاندار بودن یک عبارت ذوقی است و در معنای علمی واژه‌ها به دو دسته‌ بی‌نشان و نشان‌ دار تقسیم می‌شوند.در زبان‌شناسی شناختی واژه هایی مانند:سایه،روشن، تاریک، کشیده و… که متضاد دارند، نشان‌ دار نیستند؛در مقابل آن واژه‌ های نشان‌ دار،معانی ضمنی را در شعر افزایش می‌دهند.مولف آثار ادبی و مدرس دانشگاه در تشریح شیوه بیان در شعر اضافه کرد: از نثر وارگی داستان در شعر دوری کنید چون شیوه بیان و روایت در شعر با داستان متفاوت است. به دنبال سخن نو باشید و تلاش کنید مضمون‌های تازه‌ای ازخودتان به ادبیات اضافه کنید، زیرا به کار بردن این تعلیق‌ها در متن خواننده را غافلگیر کرده و میتواند با خوانش‌ های متفاوت به معناهای متمایزی برسد.

وی گفت: از مصادر جعلی در شعر که غلط و رایج نیستند، استفاده نکنید. هر سطری را که انتخاب می‌کنید باید نقش فعال و اثرگذاری در شعر داشته باشد و بتواند تصاویر، تخیل، تقطیع و بیان شاعرانه را به مخاطب انتقال دهد.

کاظمی استاد دانشگاه و شاعر معاصر همچنین بیان داشت: هر اثر ادبی از دو فرم کلی به نام قالب (بیرونی) و فرم درونی (ذهنی) سامان یافته است. فرم ذهنی به‌ عنوان یکی از ارکان اساسی شعر عبارت است از محیطی که شعر در آن حرکت می­کند و پیش می­رود و اشیا و احساس را با خود همراه دارد و خواننده بر انسجام و پیوند عناصر آن در سرتاسر متن با هم‌ دیگر توجه دارد.فرم ذهنی نوعی چینش ساختار و شکل ­دهی به محتوای هر اثر ادبی اعم از روایت، ایماژ و معانی بوده که بسیار فراتر از قالب و شکل ظاهری شعر است. فرم­های ذهنی متفاوت، باعث نو آوری در غزل با وجود اشتراک ساختار گرافیکی غزل می­شوند. نوآوری و شکستن هنجارهای عادی و متعارف در فرم شعر، از جمله شگردهایی است که شاعر برای آفرینش شعر خود، از آن بهره می­گیرد و صاحب سبکی خاص در شعر می­گردد. آرش آذرپیک و محمد سعید میرزایی از غزل‌ سرایان معاصری هستند که برای حیات بخشیدن به زنجیره کلام خود با انواع نوآوری­ها در فرم ذهنی غزل، به گونه ­های متنوع هنرنمایی کرده­ اند.

فعال حوزه شعر و ادب معاصر خاطر نشان کرد:در کشوری که دغدغه های مردمانش معیشت و مشکلات دیگری است اما در شیراز و فارس دغدغه شعر و ادبیات و تاریخ و فرهنگ کهن دیار خود و ایران سرزمین مادریشان دارند و از فرهنگ ایرانی غفلت نمیکنند و از ادبیات پارسی حمایت مینمایند که این مساله ارزشمند و قابل تقدیر است.

کاظمی معتقد است در سنت ادبی ما فرم مقوله ای است نو و فرمالیست به این سمت و سو است. صورت و معنا و فرم و محتوا در شعر باعث میشود شعر رنگ و لعابی دیگر بگیرد.درمقوله سنت سخن از مرد و زن است در حالیکه باید مساله انسان مطرح باشد.برخی معتقدند فرم و محتوا در شعر و داستان و دیگر صنایع ادبی نباید از هم جدا باشد.افلاطون نقد محتوایی میکرد و ارسطو نگاهی فرمی و نظر مثبت تر به شاعران داشت. نگاه ظرف و مظروفی به شعر که فرمی بنام ظرف و مظروفی بنام محتوا ساخته می شود همه قابل پژوهش و نقد و بررسی است.