شور حسین است چه ها می کند!‏به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، استان فارس با تنوع زبان، فرهنگ و آداب، به عنوان نماینده‌ای از اقوام مختلف ایران مطرح است مراسم سنتی و آیینی محرم در فارس آیینی پیوند خورده با تعالیم اخلاقی و تعدیل کننده افراط و تفریط های رفتاری برای ‏عزاداران ‏حسینی یک شهر یا یک روستا بوده است. چیزی که شاید بتوان گفت گمشده خیلی از مجلس های عزاداری محرم ‏امروزی است. ‏ درادامه نگاهی به آیین های سنتی محرم ثبت ملی شده فارس خواهیم داشت

‏* حمل طبق چراغ و آئینه سنت کهن شیرازی ها

یکی از آئین‌های مردم شیراز در ماه محرم حمل طبق‌های چراغ و آئینه است که همچنان ادامه دارد. ‏مردان قدرتمند هر محله طبق‌هایی را که مملو از چراغ و آئینه بود بر سر می‌گذاشتند و در چهار راه‌ها به ‏دور خود می‌چرخیدند، مردم نیز در این مواقع صلوات می‌فرستادند‎.‎علاوه بر حمل طبق، مردان پایه ‏علامت که از جنس فلز و بسیار سنگین بود را روی شال بزرگی که بر کمر می‌بستند، می‌گذاشتند و با ‏دیدن شاهچراغ‌(ع) به گونه‌ای خم می‌شدند که قسمت بالای علامت که دارای زنگی بزرگ بود نیز به ‏حرم مطهر تعظیم کند. ‏

‏*عم کبار آیین یار خواهی خرمبیدی ها در شب عاشورا

مراسم عباس‌خواهی در زبان محلی عم کبار نام دارد که در شهرستان خرم‌بید بیش از ۱۵۰ سال قدمت ‏دارد و یکی از باشکوه‌ترین مراسم در شمال استان فارس است‎ ‎‏ که به ثبت ملی نیز رسیده است. ‏

این نام از بیت ” عمه کو یارم عباس، ای شهریارم عباس” گرفته شده در واقع در ابتدا ” عمه کو یار” ‏بوده پس از آن به شکل ” عمه کیار” و در نهایت به شکل ” عمه کبار” درآمده است و منظور از یار، یار ‏حضرت امام حسین (ع) یعنی حضرت ابوالفضل العباس (ع) است‎.‎‏ در این آئین که در ردیف هنرهای ‏نمایشی قرار می‌گیرد، مردم با علم‌هایی در دست گرداگرد قدیمی‌ترین علم منطقه در حالی که کمر یکدیگر ‏را گرفتند حلقه می‌زنند. ‏

‏*چک‌چکو  پاسخی به سم‌کوبی اسبان اشقیا بر بدن‌ شهدای کربلا

آئین «چک چکو» یکی از رسوم ۲۰۰ ساله مردم استهبان فارس است که در ایام محرم برگزار میشود. ‏در برگزاری آیین چک‌چکو عزاداران از قبل دو قطعه سنگ یا چوب تهیه می‌کنند و به دور نوحه‌خوان ‏گرد می‌آیند. به هنگام نوحه خوانی و با اشاره نوحه‌خوان، عزاداران به جای سینه زدن، سنگها را در ‏دودست نگاه داشته و بالا می‌برند و در بالای سر دو سنگ یا دو چوب را به هم می‌زنند بعد همزمان با ‏ریتم نوحه، خم شده و دوباره سنگها را میان دو پایشان به یکدیگر می‌زنند. سپس به صورت هماهنگ ‏یک گام به جلو و یک گام به عقب برمی‌دارند و دَم یا بیت اول نوحه را تکرار می‌کنند. بر اساس روایت مورخان، پس از شهادت امام حسین (ع) لشکریان یزید به دستور شمر لعین با اسب‌هایشان بر جنازه شهدای کربلا ‏تاختند و آیین چک‌چکو، واکنش به سم‌کوبی اسبان اشقیا بر بدن‌های مطهر اولیاست‎.‎‏ ‏‏

‏*«چارچو گردانی» آیینی که از یزد به استهبان آمد

‏«چارچو» که یزدی های به آن نخل می گویند عبارت است از اتاقکی چوبی به بلندی ۳-۴ گز که دارای ‏چهار پایه است. چارچو در اصل از یزد به استهبان آورده شده است. حدود ۲۵۰ سال پیش عده ای از ‏یزدیان که به استهبان دعوت شده بودند تا به عمران و آبادی این شهرستان بپردازند این شیوه از عزاداری ‏را در این شهر مرسوم کردند مراسم چارچوگردانی یکی از مراسم محرم در حسینه  سادات اهر شهر ‏استهبان استان فارس است که در شب عاشورا در این مراسم مردم یک سازه عظیم چوبی یا فلزی که نماد ‏تابوت حضرت امام حسین (ع) می باشد را بر دوش خود بلند می کنند و به شیوه ای خاص در میدان رو ‏به حسینیه می چرخانند . مردم استهبان چارچو را نمادی از مظلومیت امام حسین (ع) می دانند.‏

‏* سینه‌زنی سنتی لاری‌ها عزاداری آهنگین

لارستان را شاید بتوان یکی از پر شور ترین شهرهای فارس در ایام محرم خواند.عزاداری سنتی و ‏سینه‌زنی مردم لارستان است، این آیین که با زمزمه نوحه‌های جان‌سوز همراه است هرسال در حسینیه‌ها ‏و تکایای این دیار کهن به شکل آیینی برگزار می‌شود‎.‎‏ سینه زنی سنتی لار به طور معمول شب هنگام ‏که موقع فراغت از کار روزانه است انجام می شود‎.‎‏ سینه‌زن‌ها در لارستان نیز چون کازرونی ها با ‏دست چپ کمربند نفر سمت چپ خود را می‌گیرند و با دست راست به سینه می‌زنند و در زمان‌های ‏مشخص، هر بیت یا بندی که نوحه‌خوان در میانه می‌خواند جواب می‌دهند‎.‎‏ ‏

‏*سینه زنی دایره ای دوانی های کازرونی ‏

سینه زنی دایره ای دوانی های کازرونی ‏نیز از جمله آیین های ثبت ملی شده محرم فارس است این نوع ‏سینه زنی، گرچه برگرفته از مراسم سینه زنی بوشهری هاست، اما هم در ریتم نوحه خوانی ، هم در ‏انتخاب شعرها، با سینه زنی بوشهری ها تفاوت دارد. ریتم سینه زنی دوانی ها تندتر و حماسی تر ‏است. روستای دوان مشتمل بردو محله پایین و محله بالاست و آیین عاشورا گذشته های دوردراین دو ‏محله به طور جداگانه اجرا می شده و تا به امروز نیز ادامه دارد‎.‎‏ سینه‌زنان در حالی که هر یک با دست ‏چپ کمربند نفر سمت چپ خود را گرفته‌اند در یک دایره قرار می‌گیرند. ‏

**خیمه های برافراشته آیین ۴۰۰ ساله مردم زرقان

یکی دیگر از آیین های ثبت ملی شده فارس مراسم تعزیه و خیمه های برافراشته آیین ۴۰۰ ساله مردم ‏زرقان است. خیمه های برافراشته در شهر زرقان فارس آیینی کهن است که قدمت آن به دوره صفویه ‏می رسد و هر ساله مردم این شهر در این خیمه های تاریخی به سوگواری محرم و صفر می پردازند. خیمه های عاشورایی به ‏وسعت بیش از ۵۰  مترمربع و به بلندای بیش از ۱۲ متر است که بر ۶ ستون چوبی محکم استوار و ‏مزین به پرچم سرخ «یا حسین» شده و برای برافراشتن هرکدام به بیش از ۱۵۰ مرد تنومند نیاز است. ‏

‏* شروع مراسم محرم در فورگ داراب با افراشتن پرچم سرخ ‏

یک روز مانده به محرم در شهر فورگ داراب مراسمی برگزار می شود که قدمت آن به قرن اول هجری ‏می‌رسد  و با شماره ۱۲۴۴ به جرگه آئین‌های عاشورایی ثبت شده استان فارس پیوسته است. در این ‏مراسم سنتی و آیینی مردم شهر دوبرجی بخش فورگ بر اساس رسم دیرینه بیرق عزا را با چاووشی ‏خوانی و نوحه‌سرایی ‏روی پشت‌بام مهدیه شهر نصب می‌کنند و به استقبال ماه محرم می‌روند‎.‎قدمت ۱۰۰ ‏ساله، مردمی بودن و حضور نونهالان و ‏خردسالان در حمل پرچم از ویژگی‌های این آیین مذهبی-‏عاشورایی است‎.‎‏ ‏