۶ تُن پلاستیک در روز فقط مصرف میوه فروشی های شیراز است!

مرغ‌فروشی‌های شیراز هر روز ۱۰۰ هزار پلاستیک را به طبیعت تحمیل می‌کنند!

قانون ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی رایگان را هیچکدام از مسئولان فارس گردن نمی گیرند

فاطمه مقدم – فارس آگاه 

دیدن مناظر طبیعی، از بلندای کوه‌ها تا گستره دشت‌ها وپیچ‌وخم رودخانه‌ها و برم‌ها، بدون فیلتر آلوده کیسه‌های پلاستیکی، ظروف یک‌بارمصرف و قوطی‌های خالی رویایی است شیرین که شاید هیچ‌یک از ما فارسی ها تاکنون آن را در واقعیت ندیده باشیم! چشمان‌مان به دیدن طبیعتی اسیر در زنجیر انواع پلاستیک‌ها عادت کرده‌ است. پلاستیک‌هایی که گویی با نیرویی شیطانی، هر گوشه‌ای از طبیعت زیبای استان را فتح کرده و به قلمرو خود افزوده‌اند. درخشش تلخ و نفرین‌گونه پلاستیک هایی که بر سر و روی طبیعت چون آتشی ابدی، باقی مانده است خاطره ما را از تمام مناظرطبیعت استان همراهی می کند.

مصرف بی رویه کیسه ها و ظروف پلاستیکی و رها کردن آنها در طبیعت محصول زندگی راحت طلبانه و عادت های نا آگاهانه ای است که با ایجاد اختلال در محیط زیست، خسارت های جبران ناپذیری را به طبیعت وارد می کند. کیسه‌های پلاستیکی نازک که تقریباً برای هر خریدی از آنها استفاده می‌کنیم و تا به خانه می رسیم به سرعت حذف و بلااستفاده می‌شوند و هرگز از سرنوشت آنها مطلع نمی‌شویم. به‌طور میانگین کیسه‌های پلاستیکی که از خرده‌فروشی‌ها می‌گیریم، بین ۱۰ تا ۲۵ دقیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای تجزیه آنها در طبیعت از ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان لازم است. آلودگی پلاستیک یک فاجعه جهانی است که به دست بشر ساخته شده است و سراسر جهان را در نوردیده اما در ایران همدست تمام نابسامانی ها،شاید فراگیرتر از دیگر نقاط جهان رخ می نماید.

استفاده گسترده و رایج از کیسه‌های پلاستیکی در میان مردم چنان جا افتاده که کوچک‌ترین تأخیر فروشنده در دادن پلاستیک، باعث ناراحتی و عصبانیت خریداران می‌شود. این وضعیت نشان می‌دهد که تغییر این فرهنگ نیازمند برنامه‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی وسیع است. با وجود اقدامات محدود برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، هنوز راه درازی برای مدیریت صحیح کیسه های پلاستیکی پیش رو داریم. به مناسبت هفته محیط زیست و روز مقابله با آلودگی پلاستیک، نگاهی به میزان توزیع رایگان پلاستیک در واحدهای صنفی پرمصرف شیراز مانند اتحادیه مرغ‌فروشان، فروشندگان میوه و تره بار و خواروبار می‌تواند روشن‌کننده باشد.

**متوسط مصرف پلاستیک در فروشگاه های میوه و تره بار شیراز روزانه معادل ۶ تن است

صنف فروشندگان میوه و تره بار از جمله پرمصرف‌ترین استفاده‌کنندگان نایلون‌های دسته‌دار خرید محسوب می‌شود. طبق آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک، توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی در این صنف ممنوع نیست؛ اما رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره بار شیراز از مصرف بسیار زیاد کیسه‌های پلاستیکی در شیراز خبر می‌دهد.

رئیس صنف فروشندگان میوه و تره بار با اشاره به اینکه فروشگاه‌های معمولی در شیراز روزانه حدود ۳ کیلو و فروشگاه‌های بزرگ و پر فروش تا ۱۰ کیلو گرم کیسه نایلون مصرف می‌کنند، افزود: اگر متوسط مصرف فروشگاه‌ها را روزانه ۴ کیلوگرم در نظر بگیریم و با توجه به وجود حدود ۱۵۰۰ فروشگاه میوه و تربار در سطح شهر، میزان مصرف روزانه پلاستیک در فروشگاه‌های میوه شیراز به حدود ۶۰۰۰ کیلوگرم یا ۶ تن می‌رسد.

فرزاد رضایی ادامه داد: باید بگویم این رقم، فقط متوسط مصرف روزانه میوه‌فروشان شیراز است؛ زیرا مردم اغلب بسیار بیشتر از نیازشان پلاستیک برمی‌دارند. مثلاً حاضر نیستند میوه‌ها و تره باری که قیمت یکسان دارند را در یک کیسه قرار دهند و برای تنها ۲۵۰ گرم میوه تابستانه هم یک پلاستیک جداگانه می‌گیرند.

وی همچنین افزود: هزینه پلاستیک برای واحدهای صنفی میوه‌فروشی بسیار بالاست. قیمت پلاستیک کیلویی ۱۱۰ هزار تومان است و هیچگونه بازگشت پولی ندارد. اگر یک واحد صنفی روزانه ۴ کیلو پلاستیک مصرف کند، روزانه ۴۴۰ هزار تومان هزینه بی‌برگشت خواهد داشت. این رقم در طول یک ماه برای هر واحد صنفی به حدود ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد.

او در پایان تأکید کرد: ترازوهای ما قادر به محاسبه وزن دقیق پلاستیک نیستند چون وزن آن تنها چند گرم است، اما این هزینه از سود ماهانه فروشگاه‌ها کسر می‌شود و واضح است که وقتی فروشگاهی در هر بخش دچار ضرر باشد، احتمال تخلف در آن افزایش می‌یابد.

*** هر یک کیلو مرغ یک کیسه پلاستیک !

فروشگاه‌های مرغ شاید از پرمصرف‌ترین مصرف‌کنندگان پلاستیک باشند؛ چرا که برای هر مرغ دو پلاستیک استفاده می‌شود یک پلاستیک کثیف برای خود مرغ و یک پلاستیک تمیز برای حمل آن. این پلاستیک‌ها عمری بیسار کوتاه دارند و به دلیل آلودگی مستقیم به سطل زباله می‌روند.

رئیس اتحادیه مرغ و ماهی‌فروشان شیراز می‌گوید حداقل فروش روزانه هر فروشگاه مرغ حدود ۶۰ کیلوگرم و فروشگاه‌های بزرگ‌تر و پررفت‌وآمد مانند دورازه کازرون روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم است. در شهر شیراز حدود ۵۰۰ واحد صنفی فروش مرغ وجود دارد که روزانه حجم زیادی پلاستیک مصرف می‌کنند.

محمد نجفی افزود: اگر وزن هر مرغ را حدود ۲ کیلوگرم فرض کنیم، برای هر مرغ دو کیلویی دو عدد پلاستیک مصرف می‌شود؛ یعنی فروش ۶۰ کیلو مرغ معادل مصرف ۶۰ عدد کیسه نایلونی و فروش ۷۰۰ تا ۸۰۰ کیلو مرغ نیز معادل ۷۰۰ تا ۸۰۰ عدد کیسه نایلونی پلاستیکی در روز است.و اگر حجم متوسط فروش فروشگاه های مرغ شیراز را ۲۰۰ کیلو در روز حساب کنید یعنی هر روازنه ۲۰۰ عدد کیسه نایلونی استفاده می کند. که با این حساب مرغ فروشی‌های شیراز روزانه حدوداً ۱۰۰ هزار پلاستیک مصرف می‌کنند.

وی همچنین اشاره کرد که به دلیل سیاست‌های دولتی و تلاش برای ارزان نگه داشتن مرغ به عنوان کالای ضروری، فروشندگان تنها اجازه سود ۴ درصدی دارند و حتی اجازه افزایش هزینه پلاستیک در قیمت فروش را ندارند. این موضوع بار مالی سنگینی را بر دوش فروشگاه‌ها تحمیل کرده است.

**نانوایی تنها صنفی که پول پلاستیک را می گیرد آنهم  چند برابر!

رئیس اتحادیه نانوایان شیراز نیز در گفت‌وگو با شهرمردم با اشاره به اینکه به دلیل یارانه تعلق‌گرفته به نان، قیمت پلاستیک در نرخ نان محاسبه نشده است، گفت: در این صنف، هر مشتری که نیاز به پلاستیک داشته باشد، باید هزینه آن را جداگانه پرداخت کند. احمد اسد سنگابی قیمت هر پلاستیک در نانوایی‌های شیراز را ۱۷۰۰ تومان اعلام کرد و افزود: این نرخ توسط مسئولان کلان دولتی تعیین شده است و نانوایان دخالتی در تعیین آن ندارند.

**هدیه ای از جنس پلاستیک برای مشتریان سوپرمارکت های شیراز!

مصرف پلاستیک در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند کورش، جانبو و رفاه  در شیرازبه طور متوسط روزانه بین ۱۰ تا ۱۲ کیلوگرم است، در حالی که در سوپرمارکت‌های محلی و کوچک‌تر بسته به میزان فروش، این رقم بین ۲ تا ۲.۵ کیلوگرم در روز متغیر است.

یک فروشنده در فروشگاه کورش در پاسخ به این سوال که اگر مشتریان بیش از نیاز پلاستیک بردارند چه می‌شود، گفت: ما هزینه پلاستیک را از مشتری دریافت می‌کنیم؛ برای پلاستیک‌های کوچک ۷۵۰ تومان و برای پلاستیک‌های بزرگ ۱۵۰۰ تومان. اما تاکنون پیش نیامده که مشتری بیشتر  از نیاز پلاستیک دریافت کند یا ما کمتر از نیاز به مشتری پلاستیک بدهیم.

مهران رنجبر، از مسئولین اتحادیه خواربار و سوپرمارکت‌ها، نبود دریافت هزینه پلاستیک از مشتریان را یک فرهنگ جا افتاده در میان فروشندگان خواربار دانست و گفت: در واقع گرفتن هزینه پلاستیک از مشتریان در این صنف رایج نیست و پلاستیک اغلب به عنوان هدیه یا آفر به مشتری ارائه می‌شود.

***توپ ممنوعیت توزیع رایگان کیسه های پلاستکی در زمین کیست؟

ایران در مواجهه با بحران پلاستیک، عقب‌تر از بسیاری کشورهاست. نه قوانین بازدارنده مؤثری دارد و نه سیاست‌گذاری، مدیریت مصرف و آموزش جدی در این حوزه به چشم می‌خورد. اگرچه آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در سال ۱۴۰۱ توسط دولت ابلاغ شد و وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف گردید ظرف سه ماه پس از ابلاغ، شیوه‌نامه‌های مربوط به کاهش تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی را تدوین و اجرا کند، اما اجرای این قانون هنوز با مشکلاتی همراه است. یکی از موارد کلیدی این آیین‌نامه، ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز در میوه‌فروشی‌ها بوده است؛ اما در عمل، به جز صنف نانوایان، تمامی اصناف به توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی ادامه می‌دهند و این روند روزانه در حجم بسیار بالایی رخ می‌دهد.

کارشناس محیط زیست سازمان صمت فارس در گفت‌وگو با شهر مردم گفت: اجرای آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در بخش تولید در حال پیگیری است و بر اساس این قانون، تولید کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۲۵ میکرون تا سال ۱۴۰۷ باید به تدریج ممنوع شود. در استان فارس، سالانه ۲۰ درصد از ظرفیت تولید این نوع پلاستیک کاهش یافته است.

عبدالرحیم جمشیدی افزود: طبق قانون، تنها توزیع کیسه‌های پلاستیکی زیر ۲۵ میکرون، که بسیار نازک هستند و نمونه‌هایی مانند کیسه‌های فریزر را شامل می‌شود، ممنوع شده است؛ اما کیسه‌های با ضخامت بیش از ۲۵ میکرون همچنان مجاز به تولید و مصرف هستند.

وی درباره مصرف کیسه‌های پلاستیکی در واحدهای صنفی گفت: بر اساس قانون، توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از ۶۰ میکرون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز ممنوع است و این فروشگاه‌ها باید به طور کامل از توزیع رایگان کیسه پلاستیکی خودداری کنند. با این حال، فروشگاه‌های رفاه و جانبو برای دور زدن این قانون، قیمت کیسه‌های پلاستیکی خود را به یک ریال تعیین کرده‌اند! این فروشگاه‌ها زیر نظر اصناف نیستند و دارای اتحادیه کشوری جداگانه هستند. با این اتحادیه نیز نامه‌نگاری شده، اما همکاری لازم انجام نشده است.

جمشیدی در پایان اظهار داشت: در واقع، اجرای بخشی از این قانون تنها بر عهده اصناف استان فارس است، اما متأسفانه اصناف همکاری لازم را در کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی ندارند. آیین‌نامه‌ای نیز به اصناف ابلاغ شده که نه کیسه‌های زیر ۲۵ میکرون استفاده کنند و نه کیسه‌های ضخیم‌تر را رایگان به مشتریان دهند، اما تاکنون خبری از اجرای آن نیست. اکنون استانداری به اتحادیه‌ها فشار می‌آورد تا این قانون به طور جدی اجرا شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس نیز در گفت و گو با شهرمردم با تأکید بر ضرورت افزایش نظارت‌ها بر اجرای آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی گفت: جلسات متعددی با همکاری چندین ارگان و سازمان، از جمله صمت و اتاق اصناف، برگزار شده است، اما همچنان مقاومت‌هایی در میان صنوف سراسر کشور و به تبع آن استان فارس برای اجرای این آیین‌نامه وجود دارد.

محمود رضایی،  افزود: اصناف نگرانی زیادی درباره تأثیر اجرای این قانون بر میزان فروش خود دارند، اما با نظارت سازمان صمت، که مهم‌ترین سازمان مسئول اجرای این قانون است، باید این آیین‌نامه به طور کامل اجرا شود. همچنین با توجه به اینکه قانون ابلاغ شده، این سازمان بدون انتظار برای نامه‌ای از استانداری باید خود به همراه همکاری اتاق اصناف، اجرای قانون را پیگیری کند.

این درحالی است که روسای چند اتحادیه شیراز در گفت و گو با ما اعلام کردند اتحادیه سرخود نمی تواند پلاستیک را به مشتری بفروشدو باید دستورالعملی از سازمان صمت یا استانداری باشد تا ما بتوانیم به استناد عمل کنیم در حالکیه تا کنون چنین دستور العملی به ما داده نشده است واگرما خود سر عمل کنیم فردا مواخذه و جریمه خواهیم شد.  به هر رو مقاومت صنوف و کمبود نظارت مؤثر یا نبود دستورالعمل‌های مشخص و هماهنگی بین دستگاه‌ها همه باعث سردرگمی اتحادیه‌ها شده و اجرای قانون کاهش مصرف پلاستیک را باوجود گذشت سه سال از تصویب، با چالش جدی مواجه کرده است.

پایان پیام