تله کابین دراک در دو راهی،" صعود به بهای سقوط"

پروژه تله‌کابین کوه دراک شیراز، طرحی بلندپروازانه با هدف توسعه گردشگری، پس از یک دهه بلاتکلیفی، سرانجام در مرداد ماه امسال کلید خورد. این پروژه که قرار است بزرگ‌ترین تله‌کابین کشور باشد، با ایجاد زیرساخت‌های تفریحی و ماجراجویانه، نه تنها فرصت‌های سرگرمی برای شهروندان فراهم می‌آورد، بلکه به منظور افزایش مدت اقامت گردشگران در شیراز -چیزی است که تاسیسات گردشگری شیراز نیازمند آن است- کلید خورده است. اما برخی فعالان محیط زیست معتقدند بهایی که زیست‌بوم دراک دربرابر این آورده باید بپردازد بسیار گزاف‌تر است!
مخالفان معتقدند توجیه اقتصادی و گردشگری این پروژه در عصر طبیعت‌گردی نیز زیر سوال است.چرا که گردشگری در سال‌های اخیر به سمت طبیعت‌گردی و پرنده‌نگری و سایر فعالیت‌های مشابه رفته و گردشگران تمایل دارند از استرس و فضاهای آلوده و پر سر‌و‌صدای شهری به دامن طبیعت بگریزند. بنابراین، ساخت‌وسازها در طبیعت با سبک جدید گردشگری همخوانی ندارد. پروژه‌های گردشگری مانند تله‌کابین نیز عموماً با پروژه‌های تکمیلی بعدی چون رستوران، اقامتگاه و غیره همراه خواهد شد که کل بافت کوهستان دراک را تخریب خواهد کرد. از دیدگاه فعالان محیط زیست، این پروژه خطری جدی برای مهم‌ترین آبخوان، رویشگاه‌ها و زیستگاه‌های کوه دراک است که به عنوان تنها بازمانده تنوع زیستی کوه زاگرس در اطراف شیراز محسوب می‌شود. آنها معتقدند این کوهستان نقش حیاتی در تأمین آب شهر شیراز دارد و تخریب آن عواقب جبران‌ناپذیری برای محیط زیست و منابع آبی منطقه در پی خواهد داشت. تجمعات اعتراضی دامنه کوه دراک گواه این نگرانی‌ها و مخالفت جدی با پروژه تله‌کابین است.
آلودگی آبخوان دراک با زباله های گردشگران از پیامدهای اجتناب ناپذیر فعالیت تله کابین است
عضوهیات مدیره انجمن سبزگامان حیات سبز فارس در گفت‌و‌گو با فارس آگاه با اشاره اهمیت کوه دراک گفت: پهنه دراک – تنگ سرخ تنها باقی‌مانده‌ تنوع زیستی کوه زاگرس در کنار کلان‌شهر شیراز است. این کوه نه‌تنها با هویت شیراز گره خورده، بلکه منبع قابل‌توجهی از آب شهر نیز به شمار می‌آید؛ به‌طوری‌که حدود ۱۱ حلقه چاه در کوه دراک ۳۰ درصد آب شهر را تأمین می‌کند. علاوه بر این، کوه دراک کریدور جریان هوا از سمت غرب به شرق و جنوب شیراز محسوب می‌شود.آناهیتا نیکنام با اشاره به اینکه پروژه تله‌کابین دراک می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم این کوه مهم وارد کند، افزود: پروژه تله‌کابین شامل سه ایستگاه است و ایستگاه آخر روی قله‌ کوه بنا خواهد شد. ساخت‌وساز برای تله‌کابین تنها به جانمایی پایه‌های فلزی و ساخت ایستگاه‌ها محدود نمی‌شود، بلکه جاده‌سازی و تخریب‌هایی را نیز از همان ابتدا برای ساخت این ایستگاه‌ها دربرمی‌گیرد. پوشش گیاهی کوه دراک متنوع است و ۴ گونه منحصربه‌فرد تنها مختص این کوه می‌باشد. این پوشش گیاهی به تأمین رطوبت هوای شیراز کمک می‌کند و از بین رفتن آن می‌تواند باعث افزایش دمای هوا در سال‌های آینده شود. علاوه بر این، پوشش گیاهی نقش مهمی در نفوذ آب به داخل خاک و آبخوان‌های کوه دراک دارد که خود منبع تأمین بخشی از آب شرب شیراز است.وی دراک را از نظر اکولوژیکی و جانوری متنوع و شامل پرندگان، خزندگان و پستانداران توصیف کرد که در صورت وقوع تخریب‌ها زیستگاه‌شان نابود خواهد.
نیکنام اضافه کرد: با از بین رفتن جانوران بومی این کوهستان، محیط برای زیست حیوانات شهری نظیر سگ و گربه فراهم می‌شود. ساخت گردشگاه همچنین باعث تولید زباله و پسماند می‌شود که این امر نیز منجر به تجمع و افزایش جمعیت سگ‌ها خواهد شد که ورود سگ‌ها به این منطقه به دلیل تداخل زیستی که با حیوانات حیات وحش ایجاد می‌کند، می‌تواند به کاهش جمعیت آن‌ها یا انتشار بیماری‌هایی همچون هاری منجر شود. علاوه بر این، تولید زباله در این کوهستان می‌تواند در طول زمان به نفوذ آلودگی به خاک و آبخوان‌ها منجر شود.وی با تأکید بر اینکه برهم زدن تعادل اکولوژیکی در این منطقه به‌طور کلی حیات مردم فارس را در سالیان آینده تهدید خواهد کرد، اظهار داشت: سازند زمین‌شناسی کوه دراک شامل گچساران، مارن و رازک است که خود سازندهای ناپایداری هستند و به راحتی فرسایش پیدا می‌کنند. هرگونه دستکاری، جاده‌سازی و تخریب در تنگ سرخ و دراک به واسطه پروژه‌های مختلف می‌تواند باعث ایجاد آبراهه و تشکیل سیلاب و لغزش، رانش و فرونشست در این مناطق شود که سرازیر شدن این سیلاب از کوه به سمت جاده کمربندی و ساختمان‌های پایین‌دست جان مردم را تهدید خواهد کرد.
وی افزود: سیاست‌های شهرداری شیراز عمدتاً عمرانی و سرمایه‌گذاری است، در حالی که در اکثر نقاط جهان این سیاست‌ها به سمت انجام سرمایه‌گذاری‌های پایدار با محیط زیست تغییر جهت داده‌اند. با افزایش جمعیت شیراز به سبب مهاجرت‌ها، شهرداری به انجام پروژه‌های عمرانی در حومه و ارتفاعات شهر روی آورده و همچنان با همان دیدگاه عمرانی قدیمی در این مناطق فعالیت می‌کند. این در حالی است که محیط زیست ایران با افزایش جمعیت و کمبود منابع خود در حال نابودی است و هر پروژه‌ای باید با ملاحظات محیط زیستی انجام شود.
درخت می‌کاریم و آسیب‌ها را جبران می‌کنیم!
ورود ماشین‌آلات سنگین مانند بیل مکانیکی به منطقه دراک برای پایه‌گذاری تأسیسات تله‌کابین و از سوی دیگر جاده‌کشی در این کوهستان و کشاندن گردشگران زیاد به این زیست‌بوم همگی دغدغه‌هایی است که در چند ماه گذشته دوستداران محیط زیست را به واکنش نشان دادن در برابر اجرای این پروژه واداشته است. مدیر پارک کوهستانی دراک در گفت‌و‌گویی با فارس آگاه با اشاره به اینکه تله‌کابین با اشغال فضای کم برای ساخت دکل‌ها و ایستگاه‌ها جاذبه‌ای را به شهر شیراز اضافه خواهد کرد که آورده بسیار خوبی برای شهر خواهد داشت تأکید کرد: ایجاد زیرساخت‌های تله‌کابین به معنای از بین بردن پوشش گیاهی نیست. حضور ماشین‌آلات سنگین نیز به معنای تخریب مستمر مسیر حرکت بیل مکانیکی نخواهد بود گرچه در زمان تجهیز کارگاه و ساخت ایستگاه‌های تله‌کابین، ماشین‌آلات ناگزیر باید در کوه حضور داشته باشند. اما بنا نیست پوشش گیاهی که در مسیر ساخت‌وساز دچار آسیب شده به حال خود رها شود و مورد ترمیم قرار نگیرد. ابراهیم خداشناس مدیر پارک کوهستانی دراک به دستور اکید شهردار شیراز بر توسعه پوشش گیاهی همخوان با بافت گیاهی کوهستان، نظیر بادام کوهی و بلوط در ایستگاه‌های ایجاد شده برای تله‌کابین تأکید کرد و گفت دوستداران محیط زیست مطمئن باشند که با اتمام کار ایستگاه‌ها پوشش گیاهی افزایش خواهد یافت.
نیکنام اما معتقد است که تاکنون درختکاری‌هایی که شهرداری در ارتفاعات انجام داده، شامل کاج و سرو – درختان غیربومی و آب‌بر – بوده است. وی می‌افزاید: کوه دراک دارای پوشش بوته‌ای با تنوع بسیار زیادی است که گونه‌هایی دارد که شاید ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال عمر داشته باشند. لذا ایجاد چنین رویشگاه طبیعی که در طی سالیان ایجاد شده است توسط انسان امکان‌پذیر نیست. همچنین خراب کردن پوشش گیاهی کهنسال در کوه و به جای آن کاشت درخت منطقی به نظر نمی‌رسد‎.‎
به زودی نظر خود را درباره ادامه ساخت تله کابین اعلام می کنیم
مشکل دیگر، اجرای پروژه در عرصه‌ای است که مالکیت آن در اختیار شهرداری نبوده است. گرچه سال‌هاست که برای تأسیس پارک کوهستانی دراک این کوهستان به شهرداری واگذار شده، اما ارتفاعات این منطقه همچنان در اختیار اداره کل منابع طبیعی استان است. از این رو شهرداری باید برای اجرای ساخت ایستگاه‌ها در ارتفاعات از منابع طبیعی کسب مجوز می‌کرد که این مجوز نیز اخذ نشده است.
اکبر رحیمی حقیقی معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس در گفت‌و‌گو با «فارس آگاه » با اشاره به اینکه از دغدغه دوستداران محیط زیست مطلعیم و جز درخواست دوستداران محیط زیست از طرف شهرداری نیز درخواست برای تهیه پیوست محیط زیستی این پروژه را دریافت کرده‌ایم گفت: ما در کارگروهی مشترکی با مسئولین اداره کل محیط زیست پروژه تله‌کابین دراک را مورد بررسی قرار داده‌ایم. تأیید یا عدم تأیید ادامه فعالیت ساخت ایستگاه‌های پروژه تله‌کابین دراک باید توسط کارگروه اعلام شود و کارگروه ضمن بازدید از پروژه در حال بررسی آسیب‌های احتمالی است و به زودی نظر خود را درباره ادامه فعالیت این پروژه اعلام خواهدکرد.

سرازير شدن خاكبرداري و سنگ تراشي حاصل از احداث جاده كوهستان دراك و تخريب درختان و درختچه و بوته ها

این درحالی که‏ علیرضا اسکندری، رئیس کمیسیون اقتصاد و سرمایه گذاری شورای اسلامی شهر ‏شیراز پنج آذر ماه از آغاز مجدد عملیات اجرایی پروژه تله کابین شیراز در ارتفاعات دراک خبر داد و ‏اعلام کرد با پیگیری‌های صورت گرفته، شهرداری موفق به انعقاد قرارداد عملیات اجرایی این پروژه ‏شده است و عملیات اجرایی بخش‌هایی از آن نیز آغاز شده است.‏ حال با توجه به اعتراضات محیط‌زیستی و نگرانی‌های جامعه علمی شیراز و البته تاکید شهرداری به استفاده از فرصت پیش آمده برای توسعه زیر ساخت های گردشگری شهری، تصمیم سازی برای پروژه تله‌کابین در ارتفاعات دراک وارد مرحله‌ای حساس شده است. با وجود اصرار شهرداری مبنی بر مزایای اقتصادی و گردشگری پروژه، نگرانی‌های زیست‌محیطی و مخالفت‌های گسترده فعالان این حوزه، ضرورت بررسی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر پیامدهای این پروژه بر اکوسیستم شکننده کوه دراک را نشان می‌دهد. آیا توسعه پایدار گردشگری باید به بهای نابودی میراث طبیعی ارزشمند شیراز تمام شود؟ این پرسشی است که نیازمند پاسخ جدی و عقلانی است. آیا توجیه اقتصادی این پروژه می‌تواند از اهمیت حفظ تنوع زیستی و منابع آبی شهر شیراز بیشتر باشد؟ این پرسش اساسی در قلب این مناقشه نهفته است.