در سراسر فارس حتی یک نقطه هم نداریم که دچار خشکسالی دهه‌ای نشده نباشد

در  این استان خشکسالی انباشته داریم که در ۱۲۰ ماه گذشته ادامه یافته است

پایان سال آبی در فارس با کاهش ۳۶ درصدی بارندگی

فاطمه مقدم – فارس آگاه

پایان سال آبی گذشته که قبل از شروع پاییز به پایان رسید، در سراسر کشور نشان‌دهنده کاهش قابل توجه میزان بارش‌ها و کسری منابع آبی بود. استان پرجمعیت فارس با معیشت غالب کشاورزی نیز شوربختانه از این بحران بی‌نصیب نمانده است.

مدیرکل هواشناسی فارس در گفت‌وگو با «فارس آگاه» از کاهش قابل توجه میزان بارش نسبت به میانگین بلندمدت در سال آبی گذشته (از اول مهر ۱۴۰۳ تا اول مهر ۱۴۰۴) در استان فارس خبر داد و گفت: بر اساس داده‌های هواشناسی، پرونده بارش یک‌ساله فارس ما با کاهش ۳۶ درصدی نسبت به بلندمدت بسته شد؛ به‌طوری‌که در سال آبی گذشته جز پنج ایستگاه، تمام نقاط استان درگیر خشکسالی بودند.

قاسم حسینی با اشاره به اینکه علاوه بر شاخص بارش استاندارد (SPI)، شاخص دقیق‌تری به نام SPEI نیز وجود دارد که علاوه بر بارش، تبخیر را هم در نظر می‌گیرد، گفت: اگر شاخص SPEI را بررسی کنیم، در سال آبی که اول مهر به پایان رسید، کل خاک استان فارس دچار خشکسالی بوده است.

وی افزود: هرچند در بهمن‌ماه سال آبی گذشته، میزان بارش در شیراز حدود ۱۷ درصد بیشتر از سال قبل بود، اما پس از آن بارش مؤثری نداشتیم. با توجه به شاخص SPEI، شیراز با وجود بارندگی ۳۷۰ میلی‌متری که کمی بالاتر از حد نرمال بود، همچنان تحت تأثیر خشکسالی قرار داشت.

به گفته حسینی، در نظر نگرفتن شاخص تبخیر همراه با بارش باعث شد شرکت‌های بیمه در پرداخت خسارت خشکسالی به کشاورزان ناعادلانه عمل کنند، چون فقط میزان بارش را حساب کردند و زمان‌بندی آن را در نظر نگرفتند؛ درحالی‌که همان مقدار بارش باید طی هشت ماه می‌آمد تا گیاه به رشد کامل برسد.

وی درباره ارزیابی وضعیت بارندگی در استان در سال آبی اخیر نسبت به سال قبل آن گفت: با پایان سال آبی و جمع‌بندی پایش‌های انجام‌شده، ما در سال آبی گذشته حتی نسبت به سال قبل هم ۳۳ درصد کاهش بارندگی در سراسر استان داشتیم و پیامدهای کم‌بارشی نیز، بیش از زمان‌های دیگر دیده شد.

وی در ادامه توضیح داد: در سال آبی گذشته کاهش بارش‌ها در نیمه جنوبی استان در شهرهایی چون اوز و خنج و… بسیار وحشتناک بود و ما در برخی از شهرستان‌های جنوبی فقط ۵۰ میلی‌متر بارندگی داشتیم که همین مقدار هم مربوط به بارش‌های موسمی تابستانه بود و به زراعت ارتباطی نداشت.

بارش‌ها در نیمه شمالی استان در سال آبی گذشته تا اسفندماه نسبتاً خوب بود، گرچه در همین نیمه نیز با کاهش بارندگی به پایان رسید. این در حالی است که بارش‌ها در سال آبی ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳ بد آغاز شد، اما از آذر تا شروع خرداد بسیار خوب ادامه یافت و بر کشاورزی تأثیر مطلوب‌تری داشت.

مدیرکل هواشناسی فارس در ادامه با تأکید بر اینکه ما اکنون در سراسر استان حتی یک نقطه هم نداریم که دچار خشکسالی دهه‌ای نباشد، گفت: ما در فارس خشکسالی انباشته داریم که در ۱۲۰ ماه گذشته ادامه یافته است و این خشکسالی بر اساس شاخص استانداردشده تبخیر و تعرق بارش (SPEI) بررسی شده است که بارش‌ها به سبب گرمایش زمین با تبخیر بیشتری همراه بوده است.

وی با تأکید بر اینکه خشکسالی دهه‌ای در سراسر استان منجر به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش ذخایر سدها و افت کیفیت منابع آب شده، گفت: بر اساس شاخص ذکرشده، صد درصد استان دچار مراتب مختلف خشکسالی بوده است؛ از خفیف تا بحرانی.

حسینی در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌بینی وضعیت بارش در استان فارس طی سال آبی (۱۴۰۴–۱۴۰۵) اظهار کرد: پیش‌بینی‌های فصلی همواره دارای خطاست، اما بر اساس مدل‌های ساده‌شده هواشناسی، انتظار می‌رود بارش‌ها در زمستان امسال در بیشتر نقاط استان مثبت باشد، اما در پاییز پیش‌بینی می‌شود بارش‌ها در اغلب مناطق استان کمتر از نرمال باشند. امسال بارندگی‌ها به‌موقع و از نیمه آبان‌ماه آغاز خواهند شد. روند بارش‌ها به‌تدریج بهتر خواهد شد، به‌طوری‌که وضعیت بارش‌ها در زمستان امسال نسبت به حد نرمال خود بهتر خواهد بود.

*ما از خط قرمز بحران آب عبور کرده‌ایم و اکنون در وضعیت فرابحران قرار داریم

این کارشناس هواشناسی با بیان اینکه هرچند مدل‌های هواشناسی پیش‌بینی بارندگی برای کشاورزی امسال را نسبتاً خوب نشان می‌دهند، اما خشکسالی‌های انباشته در استان همچنان مشکل‌ساز است و این بارش‌ها نمی‌توانند مشکلی را حل کنند، گفت: در حوزه مخاطرات جوی، پدیده‌های آشکار و فوری مثل سیل و سرمازدگی وجود دارند که در این مخاطرات سریعاً برای کاهش آسیب‌ها اقدام می‌شود، اما خشکسالی پدیده‌ای خزنده و آرام است که به‌تدریج وارد می‌شود و کمتر به‌طور جدی به دنبال رفع پیامدهای آن هستیم.

او ادامه داد: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در ۱۰ سال آینده نیز با خشکسالی مواجه خواهیم بود، اما همچنان کشت‌های پرآب مانند ذرت در دشت‌هایی از استان که دچار فرونشست هستند، ادامه دارد. مردم باید بدانند که حیات مقدم بر معاش است و با این شرایط، ما دیگر بحران آب را پشت سر گذاشته‌ایم و نمی‌دانم بعد از بحران چه نامی بتوان بر آن گذاشت.

مدیرکل هواشناسی در پایان خاطرنشان کرد: مردم باید واقعیت خشکسالی شدید را جدی بگیرند و نباید وجود آب در لوله‌ها آن‌ها را به اشتباه بیندازد که آب داریم. ما از خط قرمز بحران آب عبور کرده‌ایم و اکنون در وضعیت فرابحران قرار داریم. بنابراین لازم است همه با هم برای مدیریت بهتر منابع آب تلاش کنیم و مصرف را کاهش دهیم تا بتوانیم از این مرحله سخت عبور کنیم و خسارت‌های بیشتری به کشور وارد نشود