فریاد بیکلام  از درد مشترک مهاجران، به گزارش فاطمه ملوزه خبرنگار فارس اگاه، فیلم مهاجران فیلمی که به ۴۴ جشنواره بین المللی رفته و ۱۹ جایزه بین المللی در زمینه های کارگردانی، فیلمبرداری و بهترین فیلم تا کنون دریافت کرده است که در ۱۷ جایزه از میان آنها موفق به کسب مقام اول در بهترین جشنواره‌های فیلم جهان شده است. همچنین در شش جشنواره کاندیدای دریافت جایزه بهترین فیلم شده و در ۲۱ جشنواره هم منتخب شده است. این فیلم در رده فیلم‌های سینمایی هنر و تجربه قرار می گیرد. در این فیلم خبری از دیالوگ و روایت‌های معمولی دیگر فیلم‌ها نیست. کارگردان و نویسنده فیلم مهاجران مسعود احمدی و تهیه کننده آن شیما پورسهم‌الدین است. فیلمی که با سکوت درد مهاجرت را فریاد می زند و بدون دیالوگ ساخته شده است.

فیلمی که با تصویر گروهی از مهاجران کنار ریل قطار آغاز می‌شود؛ چمدان به دست، هرکدام با یادگاری‌هایی از زندگی گذشته که ناچار به رهاکردنش هستند در کنار ریل ایستاده‌اند. نویسنده‌ای که دست‌نوشته‌هایش را می‌سوزاند، ورزشکاری که مدال‌هایش را رها می‌کند، و زنی که تنها دارایی‌اش کودکی در شکمش است. همه اینها نمادهایی از جدایی اجباری و امیدهای بربادرفته هستند. در طول داستان به‌اختصار و به حد کفایت  هر کدام از شخصیت‌ها و آنچه را که رها کرده‌اند به زیبایی نمایش داده می‌شود و ادامه این فیلم اما از رنج بی‌پایان مهاجران می‌گوید. رنجی که حتی با رسیدن به نقطه پایان هم به پایان نمی‌رسد و آینده موهومی شبیه به همان گذشته را در انتظار خود می‌بینند.

از نقاط قوت این فیلم تدوین موازی بین ویرانه‌های مبدأ و مقصد است. تدوین موازی در این فیلم تقویت‌کننده این ایده است که مهاجران، ویرانه‌های ذهنی خود را همچون باری به همراه دارند. پایان باز و ابهام‌آلود فیلم، با نشان‌دادن آینده‌ای متزلزل برای شخصیت‌ها، مخاطب را به تفکر درباره مهاجرت و آینده آن وامی‌دارد. نورپردازی در این فیلم و رنگ‌های خنثی به القای حس غربت و بی‌زمانی کمک شایانی کرده‌اند.

شاید بتوان تنها نقطه‌ضعف کار را سکانس‌های مرتبط با پانتومیم دانست که نه تنها می‌توانستند از فیلم حذف شوند؛ بلکه وجود این سکانس‌ها سبب اختلال در ارتباط مخاطب با داستان فیلم می‌شوند و گویی وقفه‌ای در بین داستان در ذهن مخاطب ایجاد می‌کنند.

آنچه «مهاجران» را به اثری ویژه تبدیل می‌کند، جهانی بودن دغدغه‌های آن است. احمدی موفق شده درد مشترک تمام کسانی را که ناگزیر از ترک دیار شده‌اند، در قالب زبانی سینمایی و قابل‌فهم برای همه فرهنگ‌ها بیان کند. سکوت شخصیت‌ها درد مهاجرت را بیشتر و فزون‌تر نشان می‌دهد و اگر در این فیلم روایت دارای دیالوگ می‌شد از سنگینی بار مهاجرت گویی می‌کاست.

این فیلم باوجود تمام محدودیت‌های در تولید فیلم در شهری چون شیراز، اثری است که از مرزهای جغرافیایی فراتر می‌رود، سینمای ایران را در سطح بین‌المللی معرفی می‌کند و اثبات می‌کند که با کمترین امکانات هم می‌توان آثار ارزشمندی خلق کرد. در ادامه خبرنگار شهر مردم گفتگویی با هنرمند توانمند شیرازی داشته است.

* با حذف دیالوگ از فیلم به دنبال زبان جهان شمول‌تری بودیم

کارگردان و نویسنده این فیلم در پاسخ به سؤالی در مورد معنای سکوت در این فیلم به خبرنگار فارس اگاه گفت: به چند دلیل دیالوگ را از فیلم حذف کردیم. اول اینکه به دنبال زبان جهان‌شمول‌تری بودیم که محدود به جغرافیایی ایران نباشد و دیگر کشورها راحت‌تر بتوانند با آن ارتباط بگیرند.

مسعود احمدی به سؤال بعدی درباره این که چه ویژگی بارزی در این فیلم وجود دارد که جوایز متعدد بین‌المللی را دریافت کرده است؟ پاسخ داد: وجه تمایز این فیلم فرم آن است فیلم‌های دیگر در زمینه مهاجرت که هر سال ساخته می‌شوند، آن را جدا کرده است. در فیلم کوتاه ایده حرف اصلی را می‌زند و در فیلم داستانی بلند حرف اصلی را پرداخت جزئیات می‌زند و در مستند اما فرم است که بسیار مهم است. ما در این فیلم فرمی که در مستند استفاده می‌شود را وارد قصه داستانی کرده‌ایم. البته موضوع خود فیلم مستند است. فضای این فیلم سوررئالیستی و اکسپریمنتال (به معنای تجربه‌گرایی در فرم، تکنیک یا روایت و شکستن قواعد حاکم بر سینما) است.

احمدی در مورد مشکلاتش در پخش فیلم هم بیان کرد: مشکل اصلی ما این است که در ایران پخش‌کننده عمدتاً با تهران کار می‌کنند. اگر پخش‌کننده حرفه‌ای پشت فیلم بود به‌جای ۴۴ جشنواره ما ۴۰۰ جشنواره می توانستیم شرکت کنیم. چون در همه جشنواره ها با هزینه شخصی خودمان شرکت کردیم و کسی به ما کمک نکرد و در شیراز ما یک سینمای فعال نداریم.

وی در ادامه با بیان این نکته که شیراز خودش یک کلان‌شهر است و باید یک سینمای فعال مختص به خود داشته باشد، اظهار کرد: به‌خاطر این عدم حمایت‌ها افراد سینمایی از شیراز به تهران کوچ می‌کنند و این که رقابت بسیار شدیدی برای شیرازی‌ها وجود دارد. چرا که در آثار خود باید با آثار تهرانی که حمایت‌های بسیاری پشت آنها وجود دارد و افراد حرفه‌ای در آن به فعالیت مشغول هستند به رقابت بپردازد.

*فیلم‌های شیرازی حق حضور در جشنواره فجر را ندارند

کارگردان و نویسنده شیرازی در مورد فیلم‌های خود گفت: ما در همه فیلم‌ها از المان‌های شیراز استفاده کرده‌ایم و با این کار می خواهیم به تهرانی‌ها  نشان دهیم که می‌توان در شیراز هم فیلم سینمایی بلند ساخت. متأسفانه فیلم زیر آب‌های سوزان امسال به جشنواره فیلم فجر ارسال شد؛ ولی هیئت انتخاب فیلم گفتند؛ چون این فیلم در شیراز و با هزینه کم ساخته شده است نمی‌تواند در جشنواره حضور داشته باشد.

مسعود احمدی در ادامه به این سؤال که در مواجهه با بازخوردهای بین‌المللی، آیا احساس کردید که مخاطب جهانی برداشت متفاوتی از مفاهیم فیلم نسبت به مخاطب داخلی داشته یا خیر؟ پاسخ داد: اتفاقاً مخاطب جهانی برداشت بهتری از مفهوم فیلم به نسبت مخاطب داخل ایران داشت. در سوئیس بود که در گزارشی من را به‌عنوان تارکوفسکی در ایران و فیلم را شگفتی جشنواره‌های بین‌المللی معرفی کردند. خیلی از جشنواره‌هایی را که می‌خواستیم برویم مثل جشنواره اسپانیا به‌خاطر مشکل ویزا نتوانستیم برویم.

احمدی در پاسخ به این سؤال که آیا این موفقیت‌ها چشم‌انداز شما را برای پروژه‌های آینده تغییر داده‌اند؟ و آیا قصد دارید مسیر جهانی‌تری برای آثار بعدی‌تان تعریف کنید؟ بیان کرد: بعد از فیلم مهاجران یک فیلم در ژانر ترسناک کار کردیم و این فیلم تقریباً موفق بود و مورد استقبال سینماگرها قرار گرفت. جاده جبروت هم یک فیلم بدون دیالوگ است که آن را هم ساخته‌ایم و در آن از یک‌زبان نامفهوم استفاده کرده‌ایم و این زبان به زمان بابل و برج بابل برمی گردد.

* فیلم زیر آب‌های سوزان فضای دراماتیک جنگ را روایت می‌کند

کارگردان و نویسنده شیرازی در مورد فیلم جدیدش که مجوز اکران گرفته است هم به خبرنگار شهر مردم گفت: فیلم زیر آب‌های سوزان فیلمی سوررئالیستی است که به طور کامل زیر آب فیلم‌برداری شده است. این فیلم در ژانر جنگی است. کار بسیار سختی بود و فیلم‌برداری در مهر و آبان سال گذشته با سرمای فصل پاییز انجام شد.

احمد مسعودی، جنگ را یک وضعیت دراماتیک در جهان دانست و افزود: ما جنگ را در ایران با کلمه دفاع مقدس و قداست دادن به آن داریم خراب می‌کنیم. جنگ یک فضای دراماتیک دارد و شخصیت اصلی این فیلم هم دقیقاً درگیر همین فضای دراماتیک است. چون او درگیر توهماتی است و خود را دائماً در آب می‌بیند. به‌خاطر همین هم کل فیلم را در آب فیلم‌برداری کردیم.

مسعودی درباره اکران فیلم زیر آب‌های سوزان اظهار کرد: این فیلم در جشنواره مقاومت پذیرفته شده است و در ۳۱ اردیبهشت ماه در این جشنواره در شهر تهران اکران می‌شود و تیرماه امسال هم در گروه هنروتجربه اکران می شود. البته جشنواره مقاومت قرار است در چند شهرستان هم اکران شود که یکی از آنها شهر شیراز است و به احتمال زیاد این فیلم هم اکران خواهد شد.

احمد مسعودی در پاسخ به این سؤال که آیا فکر می‌کنید فیلمتان در جشنواره جایزه دریافت کند؟ گفت: فیلم‌های دفاع مقدس با اسپانسرهای قوی در تهران تولید می‌شود و این جشنواره برای ما رقبای سختی محسوب می‌شوند چرا که فیلم های آن با بودجه صدمیلیاردی تولید می‌شوند. ولی فیلم ما تنها با یک میلیارد تومان تولید شده است و مستقل است. ما درگیر یک جنگ نابرابر هستیم. این فیلم از نظر مفهومی و فرمی قطعاً بهتر از فیلم‌های دیگر جشنواره است.

وی درباره مخاطبان سینما هم اظهار کرد: سلیقه مخاطبان سینما عوض شده است و از کمدی سخیف و اجتماعی فاصله گرفته است و سینماگرها به دنبال این هستند که برای مخاطبان فیلم‌هایی در ژانرهای دیگر مثل فانتزی و ترسناک به نمایش بگذارند. به همین دلیل این فیلم جدید هم مورد استقبال سینماگرها قرار گرفته است.

همچنین این کارگردان در پایان از علاقه خود به دیالوگ در ابتدای شروع مسیر تئاتر و سینما گفت و دوره سینمای فعلی در جهان را دوره سکوت دانست.