لزوم غربالگری روانی در تخمک و جنین اهدایی، به گزارش فرخنده آشوری خبرنگار فارس آگاه سمیرا بعد از ۹ سال تلاش برای حل مشکل نازایی، بالاخره ۷ سال قبل از طریق جنین اهدایی، موفق به مادر شدن، شده و این یکی از بزرگترین اتفاقات مهم زندگی او، بوده است و بعد از تولد پسرش رهام، به قول خودش زندگی‌اش دوباره سر و سامان گرفته است.

همه چیز خوب پیش رفته تا یک سال قبل که مهد کودک فرزندش در مورد برخی از رفتارهای او هشدارهایی داده و به روانشناس، معرفی شده است، او در جلسات تراپی، متوجه شده که فرزندش دچار بیماری دو قطبی است و طبق نظر تراپیست، این یک بیماری ژنتیکی است.سمیرا تا پیش از این اطلاعی در مورد اختلالات روانشناختی ژنتیکی، اطلاعاتی نداشته و اکنون ناخواسته درگیر چنین موضوعی شده و برای کمک به فرزندش در حال آموزش است.

*پایش اختلالات روانشناختی در طرح های درمان ناباروری، مغفول مانده است

دکتر فاطمه دشتی؛ روانشناس بالینی با اشاره به مشکلاتی از این قبیل می گوید: متاسفانه، غربالگری های روانی در اهدای تخمک و جنین، مدنظر قرار نمی گیرد، با توجه به اینکه اهداکنندگان جنین، عموما به دلیل مشکلاتی که دارند اقدام به چنین کاری می کنند، احتمال اختلالات روانشناسی در آنها، بسیار بالا است اما این موضوع مغفول مانده و مورد اهمیت واقع نشده است.دشتی، ادامه می دهد: اگر برای اهدای تخمک یا جنین غربالگری روانی انجام نشود در آینده جامعه با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد، همانطور که سلامت جسمی دارای اهمیت است سلامت روانی نیز حائز اهمیت بوده و چه بسا که از درجه اهمیت بالاتری برخوردار است، چرا که سلامت اجتماعی، برگرفته از سلامت روانی جامعه است، باید اختلالات روانشناختی در جامعه کاهش یابد تا شاهد کاهش آسیب های اجتماعی باشیم.

*لزوم تایید صلاحیت والدگری

اهدای تخمک و جنین، یکی از روش های کارآمد در درمان ناباروری است که در آن یک زن بارور، تخمک یا جنین خود را به یک زن دیگر، اهدا می کند تا به باردار شدن و والدگری او، کمک کند. این روش در ایران نیز قانونی است و شرایط خاصی دارد.اما آیا فقط سلامت فیزیکی اهداکنندگان و دریافت کنندگان تخمک و جنین، کافی است؟ پاسخ منفی است. سلامت روانشناختی نیز یک عامل مهم در موفقیت این روش است که نباید از آن غافل شد.به گفته دکتر محسن یغمایی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه رویان، برخی بیماری های روانی، منشأ ژنتیکی دارند و ممکن است به جنین منتقل شوند. بنابراین، حتماً باید اهداکنندگان از این نظر، بررسی شوندعلاوه بر این، برخی بیماری های روانی نظیر افسردگی، اضطراب، استرس، وسواس و … ممکن است باعث شود زوجین صلاحیت والدگری، نداشته باشند یا با مشکلات روحی و رفتاری در فرزندپروری مواجه شوند. از این رو، دریافت کنندگان هم حتماً باید به لحاظ روانشناختی و بیماری های حاد روانی، ارزیابی شوند.

غربالگری روانشناختی در تخمک و جنین اهدایی به منظور شناسایی علائم، علل و عوامل خطرساز بروز بحران های روحي-رواني، قبل، حين و پس از فرآيندهای درمان ناباروري با استفاده از تخصص های روانپزشكي، روانشناسي، مشاوره و كاربردي كردن دستورالعملهاي مربوطه انجام این غربالگری می‌تواند به صورت مصاحبه، پرسشنامه، تست یا ترکیبی از این روشها باشد. هدف از این غربالگری این است که،  از سلامت روانی و رضایت زناشویی زوجین اطمینان حاصل کند، از عدم وجود بیماری های روانی ژنتیکی یا مزمن در اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان مطمئن شود،  از آمادگی روانی و اجتماعی زوجین برای پذیرش جنین اهدایی و مقابله با عواقب آن برخوردار باشد، از تطابق دینی، فرهنگی، قومی و اخلاقی زوجین با اهداکنندگان و دریافت‌کنندگان اطلاع یابد، از تعهد قانونی و قراردادی زوجین نسبت به حقوق خود، همسر، جنین و طرف مقابل پرسیده و آموزش دهد.غربالگری روانشناختی در تخمک و جنین اهدایی یک رکن اساسی در احراز سلامت متعارف است که نباید نادیده گرفته شود. با توجه به پیچیدگی و حساسیت این روش، لازم است که زوجین نابارور با مشورت با پزشک و متخصصان روانشناسی، تصميم مناسب برای خود بگیرند.

*تشکیل کمیته تخصصی برای تدوین طرح غربالگری روانی اهداکنندگان و دریافت کنندگان جنین

دکتر نغمه جمشید پور، رییس بیمارستان شوشتری شیراز با بیان اینکه در مرکز درمانی شوشتری طرح غربالگری روانشناختی در حال انجام است به ما می گوید: اینکه این مسئله در مراکز درمانی دیگر نیز انجام می شود یا نه اطلاع ندارم اما ما در مرکز خود در حال انجام این غربالگری هستیم، البته ما در درمان دخالتی نداریم و فقط مشاوره می دهیم.