مادر اجاره ای ؛‌ نیم میلیارد تومان، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه‏، «هیجده ساله تو حسرتم. دوبار رحم اجاره کردم منفی شد دیگه نمی‌تونم .اینقدر هزینه‌ها زیاد شده نه بیمه نه راه چاره؛ منم ۲۲ سال ‏دلم خون شد بسکه انتظار کشیدم هرکارمی‌کنم آخرش منفی می شه با هزار ناامیدی و حرف و منت شوهرامون باید بشینیم تو خونه، ‏شب و روزم شده گریه؛ اونوقت اطرافیان هم می گن چرا نمی ری دکتر چرا خرج خودت نمی کنی اجاره یه رحم کمتر از سیصد ‏نیست. دیگه سونو و آزمایش و هزینه فریز جنین و دارو و محضر و آزمایش عدم اعتیاد و هزار زهرمار دیگه…‏»

‏ اینها نمونه ای از چت های زنانی است که سال‌هاست منتظرند. انتظاری توام با اضطراب به امید دوخطی شدن بی بی چک و بعد ‏‏سرازیر شدن شور نشاط به زندگی، امیدهای رنگارنگ ،خرید لباس های کوچک و زیبا ، آبی یا صورتی؟ هیچ فرقی نمی کند بچه ‏‏که آمد روشنایی و رنگ است که از در و دیوار خانه تاریک دلشان سرازیر می شود و سقف بی روح بالای سرشان را خانه امید ‏‏میکند بچه، تصوری از روشنایی و رنگ است در این دنیای تاریک و بی‌روح، اما به هر دری که می زنند بسته است و به ‏‏قولی «گاهی نمی شود که نمی شود که نمی شود.» دلسرد و نامید به هر روزن نوری چنگ می زنند از درمان‌های دارویی تا لقاح خارج از رحم،از اهدا تخمک تا ‏رحم جایگزین هرچه باشد . ‏

رحم‌های اجاره‌ای یا رحم‌های جایگزین، یکی از روش‌های پیشرفته در درمان ناباروری است که به زوج‌هایی که قادر به پرورش ‏جنین خود نیستند، کمک می‌کند. این روش به‌ویژه برای افرادی که به دلایل پزشکی نمی‌توانند باردار شوند، گزینه‌ای حیاتی به ‏شمار می‌رود. اما تصمیم به استفاده از رحم اجاره‌ای فرآیندی پیچیده و چالش‌برانگیز است که شامل ملاحظات روحی، روانی، ‏پزشکی و حقوقی می‌شود‎.‎

در این روش، لقاح با استفاده از تخمک مادر و اسپرم پدر در آزمایشگاه صورت می‌گیرد و جنین ایجاد شده به رحم یک زن دیگر ‏منتقل می‌شود. این زن باید از نظر پزشکی توانایی بارداری را داشته باشد و پس از زایمان، نوزاد را به والدین اصلی تحویل دهد. ‏در ایران، استفاده از این شیوه قانونی است و از سال‌ها پیش، زوج‌های نابارور توانسته‌اند از آن بهره‌مند شوند. با این حال، مشکلات ‏حقوقی و مالی و البته عاطفی چالش‌هایی را دراین مسیر ایجاد می کند. ‏

‏برای آگاهی از  چند و چون این روش پر چالش بارداری با خانم خسروی واسط رحم اجاره‌ای میان گیرنده و دهنده در شیراز است و برای آگاهی از چالش های علمی آن با با یک متخصص و جراح زنان و ناباروری ‏شیراز گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید‎.‎

** هزینه‌های پنهان و آشکار، از قیمت اجاره رحم تا نفقه‌های ماهانه!‏

در گفت‌وگویی که یک واسط اجاره رحم با «فارس اگاه» داشت، اشاره شد که استفاده از رحم جایگزین در حال حاضر هزینه‌ای حدود ۲۵۰ میلیون تومان دارد، که البته با توجه به شرایط اقتصادی و تغییرات بازار، پیش‌بینی می‌شود از اسفندماه این مبلغ با افزایش روبه‌رو شود. علاوه بر این، ماهانه ۷ میلیون تومان نیز باید برای نفقه زن اجاره‌دهنده پرداخت شود.

این واسط اجاره رحم افزود: ما به عنوان واسطه، ۳۵ میلیون تومان برای انجام این فرآیند دریافت می‌کنیم و اگر قرار باشد به‌عنوان واسطی که تا انتهای بارداری اجاره‌دهنده را همراهی می‌کند فعالیت کنیم، ۳۵ میلیون تومان دیگر نیز قبل از زایمان دریافت خواهیم کرد. در ابتدا، در زمان انتقال جنین، ۱۰ میلیون تومان برای پرداخت به رحم اجاره‌دهنده باید پرداخت شود. هزینه ۲۵۰ میلیون تومان معمولاً در سه قسط پرداخت می‌شود. همچنین هزینه‌های درمانی در طول دوران بارداری، مانند سونوگرافی، آزمایش‌ها، ویزیت پزشک و غربالگری و… به طور تقریبی حدود ۱۰۰ میلیون تومان است. البته این هزینه‌ها بسته به شرایط دهنده رحم می‌تواند افزایش یابد.من اکنون دهنده ای دارم که یک دو قلو حامله است واصلا مشکلی ندارد. ‏اما دهنده‌ای ‏هم دارم که هرشب زیر سرم است.

خانم خسروی افزود: برخی از والدین اصرار بی‌جایی بر جوان بودن زن اجاره‌دهنده دارند، مثلاً دنبال زن‌های زیر ۲۵ سال هستند، حال آن‌که سن فاکتور چندان مهمی نیست. مهم‌ترین عامل داشتن رحم سالم است و این سلامت رحم از زایمان‌های قبلی زن مشخص می‌شود. به همین دلیل توصیه من به والدین این است که به دنبال زنانی بگردند که حداقل یک زایمان موفق داشته‌اند. البته شرط اولیه برای پذیرش این زنان، داشتن زایمان موفق است. چون خود من چندین مورد زن جوان داشته‌ام که رحم‌شان کاشت جنین را پس زده است یا پس از گذشت چند ماه از حاملگی، جنین را سقط کرده‌اند.

وی در ادامه درباره نکاتی که باید در قرارداد اجاره‌دهنده ذکر شود تا از حقوق خود محافظت کنند، گفت: چون تمامی اجاره‌دهندگان مشکل مالی دارند، باید جزئیات مربوط به دریافت پول و قطعی شدن زمان‌های پرداخت به دقت در قرارداد ذکر شود. اگر قصد دارند پرداخت‌های جزئی را در طول دوران حاملگی بگنجانند، مثل هزینه‌های ایاب و ذهاب یا پرداخت هزینه‌های پزشک، باید در قرارداد قید کنند که حتی در صورت مرگ جنین در شکم مادر رضاعی، تا زمانی که بچه سالم در شکم مادر باشد، باید هزینه‌های مربوط به قسط اول ۲۵۰ میلیون تومان، نفقه و هزینه‌های درمانی پرداخت شود. حتی در صورت سقط جنین، باید هزینه‌های او پرداخت گردد، چراکه هم از جان و هم از زندگی خود مایه گذاشته است.

وی همچنین تأکید کرد: والدین ژنتیکی نیز برای جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی با مادر رضاعی باید نکاتی را در قرارداد ذکر کنند، به ویژه این‌که پس از زایمان، مادر رضاعی اجازه نخواهد داشت که در مراحل زندگی فرزندشان مانند رفتن به مدرسه، دانشگاه، ازدواج و غیره دخالت کند. این موارد بیشتر در قراردادهای رسمی محضر گنجانده می‌شود.

خسروی در ادامه اظهار داشت: از نظر حقوقی، قرارداد مربوط به رحم اجاره‌ای باید در محضر بسته شود. برای بیمارستان‌هایی مانند زینبیه که سختگیری زیادتری دارند، این قرارداد قبل از انتقال جنین منعقد می‌شود و برای بیمارستان‌های دیگر، مانند بیمارستان مادر و کودک، پس از انتقال جنین تنظیم می‌گردد. والدین ژنتیکی همچنین می‌توانند در قرارداد ذکر کنند که اگر اجاره‌دهنده اقدام به سقط عمدی جنین کند، می‌توانند از او شکایت کنند و تمامی هزینه‌ها، از جمله هزینه محضر، را از اجاره‌دهنده مطالبه کنند. زیرا برخی از اجاره‌دهندگان ممکن است در حین حاملگی به هر دلیلی پشیمان شوند و جنین را عمدی سقط کنند یا صرفاً به پول اولیه نیاز داشته باشند و بعد از ادامه حاملگی منصرف شوند.

وی در خصوص مشکلات عاطفی و احساسی مادران رضاعی پس از جدایی از نوزاد گفت: عموماً اجاره‌دهندگان رحم یا مادران رضاعی علاقه‌ای به نگه‌داری از فرزند متولد شده نشان نمی‌دهند و از طرفی برخی از اجاره‌گیرندگان نیز تمایلی به دیدن مادر اجاره‌دهنده ندارند. تمامی کارها، از جمله همراهی با زن باردار برای ویزیت، مراجعه به بیمارستان و غیره، توسط ما انجام می‌شود و پس از تولد نیز نوزاد را به والدین تحویل می‌دهیم. در بیمارستان، نوزادان به اتاق دیگری منتقل می‌شوند و زائو به اتاقی دیگر برده می‌شود و اجازه نمی‌دهند نوزاد را ببیند. البته هستند اجاره‌دهندگانی که با اجاره‌گیرندگان مانند دو خواهر در ارتباطند. توصیه من به والدین ژنتیکی این است که حتی اگر با اجاره‌دهنده در تماس می‌مانند، از مادر رضاعی نخواهند که به بچه شیر بدهد، زیرا این شرایط می‌تواند پیچیده شود و ممکن است در آینده به مشکلاتی برخورد کنند.

خسروی در پایان گفت: گرچه هزینه های رحم اجاره ای برای عده ای سنگین است اما اجاره گیرنده گان باید بدانند که  بارداری سخت است و ثانیه به ثانیه آن مسئله است . موردی دارم که زن پس از ‏حاملگی چنان شرایط جسمی سخیتی را می گذارند که تکیده و لاغر بیمار شده است درحالیکه اوضاع بچه‌های دو قلو خوب است. ‏‏

* اهمیت بررسی سلامت روانی در اجاره رحم

جراح و متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ فوق تخصصی نازایی، در گفت‌وگو با فارس اگاه، اشاره کرد که پیش از اقدام به اجاره رحم، والدین باید در مرکز تخصصی بیمارستان شوشتری مشاوره دریافت کنند و علل ناتوانی مادر برای بارداری بررسی می‌شود. پس از آن، در صورتی که شرایط مناسب باشد، به او مجوز اجاره رحم داده می‌شود.

به گفته دکتر یلدا حقایقی در این مرکز به مادرانی که سنشان بالاتر از سن نرمال حاملگی است یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، مشکلات تیروئید، بیماری‌های خودایمنی یا مشکلاتی که باعث سقط مکرر می‌شود، رحم جایگزین پیشنهاد می‌کند.

دکتر حقایقی درادامه افزود: با توجه به افزایش ناباروری در کشور، میزان تقاضا برای رحم اجاره‌ای به شدت افزایش یافته است. متقاضیان اجاره رحم نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده‌اند، در حالی که تعداد اجاره‌دهندگان کمتر شده و هزینه‌ها به حدی بالا رفته است که برای اجاره‌دهندگان دشوار است. البته متقاضیان اهدا تخمک به دلیل عدم نیاز به مدت ۹ ماهه بارداری بیشتر از اجاره رحم هستند و هزینه تخمک اهدایی نیز متفاوت است. در این خصوص نظارت دقیق‌تری بر هزینه‌های تخمک اهدایی وجود ندارد، اما به‌طور معمول هزینه در حداقل میزان ۱۸ میلیون تومان است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا ژنتیک اجاره‌دهنده در نوزاد متولد شده تأثیری خواهد گذاشت، گفت: میزان تأثیرگذاری در رحم‌های جایگزین بسیار کم است و در واقع نوزاد ژن غالب پدر و مادر را خواهد گرفت. اما در مورد اهدا تخمک، بهتر است که ظاهر والدین یا مادر با اهداکننده تخمک از نظر بارزترین نشانه‌ها نظیر رنگ پوست یا رنگ چشم همخوانی داشته باشد. معمولاً کیس‌های دریافت تخمک اهدایی به این موارد توجه می‌کنند. اما در رحم اجاره‌ای، ژن اجاره‌دهنده منتقل نمی‌شود و نیازی به توجه به این ملاحظات وجود ندارد.

وی در پاسخ به این سؤال که چه نوع مشاوره‌های ضروری پیش از اجاره رحم باید به والدین اجاره‌گیرنده داده شود، گفت: به نظر من مهم‌ترین مشاوره بعد از بررسی سلامت جسمی اجاره‌دهنده، بررسی سلامت روانی اوست. اینکه چرا او اقدام به اجاره رحم می‌کند، بسیار مهم است. همچنین والدین نیز باید مشاوره‌ای دریافت کنند تا نحوه برخورد با اجاره‌دهنده را در طول نه ماه، که ممکن است به سبب شرایط او بسیار دشوار باشد، بیاموزند و با آن آشنا شوند. تمامی این مشاوره‌ها در بیمارستان شوشتری ارائه می‌شود.

وی در خصوص معیارها برای انتخاب فرد مناسب برای اجاره رحم گفت: قبل از هر چیز، فردی که قرار است رحم خود را اجاره دهد باید از نظر سلامتی تأیید شود. این ارزیابی معمولاً توسط پزشکان متخصص زنان و زایمان انجام می‌شود و برگه تأیید سلامت صادر می‌گردد. از سوی دیگر، بهتر است سن زنان اجاره‌دهنده زیر ۳۵ سال باشد و سابقه زایمان داشته باشند. همچنین اگر سابقه زایمان طبیعی داشته باشند، این موضوع ایده‌آل است، زیرا به معنای سلامت و عدم وجود مشکل در رحم است. البته با توجه به کم بودن کیس‌های اجاره‌دهنده در شیراز، اگر زنی سابقه زایمان سزارین نیز داشته باشد، ما به شرط نداشتن بیماری زمینه‌ای، او را قبول می‌کنیم