بار سنگین فرهنگ و سیاست ناکارآمد، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، کیفیت عملکرد مدیران کل فرهنگ و ارشاد فارس در طول بیش از ۴ دهه گذشته ‏تحت تأثیر رویکرد ‏دولت‌ها به مقوله فرهنگ تغییرات بسیاری داشته است. در برخی دولت‌ها که ‏فرهنگ به‌عنوان عنصری ‏زیربنایی مورد توجه قرار گرفته، با تخصیص بودجه‌های قابل توجه، ‏زمینه‌سازی برای فعالیت‌های ‏فرهنگی و هنری فراهم شده و این نه تنها به برگزاری برنامه‌های فرهنگی ‏و هنری به‌یادماندنی منجر ‏شده، بلکه شکوفایی هنر و فرهنگ در استان را نیز به دنبال داشته است. به ‏تبع سیاست‌های کلی کشور ‏و همچنین میزان علاقه و شایستگی مدیران کل ارشاد، گاه فعالیت‌های این ‏حوزه کمرنگ و محدود شده و ‏گاه سرشار از انرژی و ابتکار عمل بوده است‎.‎شاید این خواسته که مدیر ‏کل فرهنگ و ارشاد از ‏آگاهی‌های فرهنگی و هنری کافی و دانش مناسب نسبت به فرهنگ و هنر ایران ‏و جهان برخوردار ‏باشد، در دوره حاضر که کشور گرفتار بلایای بسیار است و دست دولت از ‏‏«دولتمردان هنرمند» خالی ‏است، خواسته‌ای گزاف و دور از واقعیت به شمار رود. اما متصف بودن ‏مدیرکل به این آگاهی‌ها ‏به‌عنوان بنیادی برای تعامل بهتر با هنرمندان و بهبود فضای فرهنگی استان و ‏شهر شیراز ضروری ‏است تا هنرمندان درجه یک شهر و دیارمان اینچنین از اداره کل فرهنگ و ارشاد ‏استان روی‌گردان ‏نباشند‎.‎

به هر روی، جز تغییر بینش و نگرش در مدیر کل جدیدی که قرار است برای تولی‌گری فرهنگ و هنر ‏‏استان پهناور فارس انتخاب شود و برخورداری از یک برنامه باکیفیت هیچ امیدی به بهبود اوضاع ‏‏هنری در فارس نیست. مدیر کلی که دست کم برنامه‌های فرهنگی را همپای برنامه‌های ارشادی پیش ‏‏ببرد نه آنکه یکسره به برگزاری برنامه‌هایی بپردازد که صرفاً نقش ارشادی دارند. در نهایت، این ‏‏تغییرات نه تنها به ارتقای هنر، بلکه به رشد فرهنگی و اجتماعی شهروندان نیز کمک خواهد کرد چرا ‏‏که به قول اسکار وایلد، هنر کلید فهم زندگی است‎.‎

در گفتگو با چند تن از هنرمندان و اهالی فرهنگ شیراز از آنان خواستیم در آستانه انتخاب وزیر و به ‏‏تبَع آن مدیر کل جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی به این دوسال با رویکرد حوزه فعالیت‌شان پاسخ دهند: با ‏‏توجه به واقعیت‌ها و محدودیت‌های موجود در کشور و استان فارس، فکر می‌کنید مدیر کل جدید فرهنگ ‏‏و ارشاد اسلامی فارس چه کارهای عقب‌افتاده‌ای را باید در اولویت انجام بگذارد؟ مدیر کل جدید چه ‏‏اقداماتی باید برای فراهم کردن فضاهای هنری جدید در نظر بگیرد؟

* نقش کلیدی سیاستگذاری فرهنگی در شکوفایی هنر فارس

مدیرمسئول روزنامه شهرمردم در پاسخ به سوال بالا اظهار داشت: به نظر می‌رسد که برای بهبود ‏‏زیرساخت‌های فرهنگی ابتدا باید وضعیت موجود را ارزیابی کرده و نقاط قوت و ضعف را مشخص ‏‏کرد. همچنین، برای آینده باید نقاط قوت را تقویت و با برنامه‌ریزی و ایجاد راهکارهای مناسب نسبت به ‏‏رفع نقاط ضعف اقدام نمود‎.‎

الهام فیروزی در ادامه افزود: در حال حاضر، از لحاظ ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی، همه نقاط استان ‏‏به‌صورت متوازن و یکپارچه پیشرفت نکرده‌اند و گاه در برخی از نقاط استان با انباشتگی و ‏‏زیرساخت‌های فرهنگی متراکم مواجه هستیم، در حالی که در بسیاری از نقاط دیگر استان کمبودهای ‏‏زیادی دیده می‌شود. این وضعیت نیازمند سیاستگذاری مناسب، تسهیلگری و تشویق بخش خصوصی و ‏‏سپردن کارهای فرهنگی به مردم برای رفع کمبودها است. البته برای ورود مؤسسات مردم‌نهاد و بخش ‏‏خصوصی، ابتدا باید به آنها اعتماد کرد و حمایت کافی از آن‌ها به عمل آورد تا توانایی انجام کارهای ‏‏فرهنگی ماندگار را داشته باشند.‏

وی در پایان با تاکید بر نقش حمایتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این اداره کل باید نقش ‏‏سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی حمایتی از زیرمجموعه‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای را بر عهده داشته ‏‏باشد و از کارهای اجرایی خودداری کند تا بتواند به وظایف اصلی خود بپردازد.‏

‏*مدیر کل جدید مسائل حوزه تئاتر را باید از بدنه اصلی تئاتر پی جو شود نه از بدنه اداری ارشاد

یک کارگردان و بازیگر تئاتر شیرازی نیز با اشاره به مشکلات هنرمندان حوزه تئاتر در سال‌های اخیر ‏گفت: شوربختانه از میانه دهه ۸۰ تا به امروز هیچ سالن جدیدی به سالن‌های اداره ارشاد افزوده نشده و ‏حتی بودجه محدود و کمک‌هزینه گروه‌های نمایشی نیز قطع شده است. در این سال‌ها هیچ بودجه‌ای نیز ‏به گروه‌های تئاتری پرداخت نشده است‎.‎

نوید جعفری در ادامه افزود: با وجود مشکل همیشگی نبود امکانات و زیرساخت‌ها، در دو سال گذشته ‏متوجه شدیم که بودجه و سالن و امکانات در مقابل آرامش و احترامی که قبلاً داشتیم و امروز نداریم ‏اصلاً اهمیتی ندارد‎.‎

وی با اشاره به نقش مهم کارشناسان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در تصمیم‌گیری‌ها بیان کرد: حتی ‏بهترین و پیشروترین مدیرکل نیز نمی‌تواند موفق باشد تا زمانی که بدنه‌ای ناکارآمد و غیرمتخصص در ‏آن اداره وجود دارد که به جای انجام وظایف قانونی و عمل به نص صریح قانون مبنی بر نظارت و ‏حمایت، مشغول دخالت در جزئی‌ترین موارد اجرایی است. این وضعیت تا جایی پیش رفته که انجمن‌ها ‏را بی‌اعتبار و هنرمندان را افسرده و خانه‌نشین کرده است و حتی با سلطه بر همان بودجه محدود سالانه ‏جشنواره‌ها که تا پیش از این توسط انجمن هنرهای نمایشی مدیریت می‌شد، راه به جایی نخواهیم برد‎.‎

به گفته این کارگردان تئاتر شیرازی، دخالت‌های بی‌دلیل معاونت‌ها در امور خرد هنری که همواره ‏مدیریت آن بر عهده خود گروه‌های تئاتری بوده، شرایطی را پیش آورده که بسیاری از هنرمندان قدیمی ‏نیز ناامید شده و عطای کار را به لقایش بخشیده و کار خود را تعطیل و خانه‌نشین شدند.‏

جعفری، با اشاره به اهمیت معاونت‌ها و کارشناسان در تسهیل امور هنری اظهار داشت: بخشی از اداره ‏ارشاد بدون دلسوزی و تنها از سر رزومه‌سازی و حتی بر خلاف نظر مدیرکل عمل می‌کنند. نتیجة آن ‏این شده که هنرمند تئاتر به جای تمرکز بر تولید اثر هنری، باید برای چند ساعت حق قانونی تمرین در ‏یک فضای محقر و بی‌امکانات یا چند شب اجرای عمومی روزها بجنگد. دراین وضعیت چه فرقی می ‏کند مدیر کل جدید چه کسی باشد. ‏

وی ادامه داد: در دو سال گذشته با وجود تمامی بی‌احترامی‌ها، سختی‌ها و توهین‌ها، مانده و کار کرده‌ایم ‏و به هر مسئولی شکایت برده‌ایم ولی متأسفانه جوابی نگرفته‌ایم. اولین خواسته ما از مدیرکل جدید نه ‏سالن است و نه امکانات، بلکه تغییرات ساختاری در بدنه‌ای غیرمتخصص است که تنها به رزومه‌سازی ‏می‌اندیشد و به جای حمایت، مشغول دخالت‌های بی‌مورد است‎.‎

جعفری با تأکید بر نیاز به جابه‌جایی جدی در بدنه کارشناسی اداره ارشاد گفت: بدنه موجود با ایجاد ‏سیستم باندبازی می‌تواند امکانات و بودجه دولتی را به سلیقه خودش توزیع کند و به عده‌ای بیش از ‏اندازه حق‌شان بدهد و از عده‌ای دیگر حق‌شان را دریغ کند. برای این‌که مشکلات شفاف‌تر شوند، کافی ‏است مدیرکل جدید جلسه‌ای با فعالان هر رشته و خصوصاً هیات مدیره انجمن‌های هنری بگذارد تا از ‏رنج‌هایی که کشیده‌ایم بگویند‎.‎

جعفری همچنین به نیاز استان فارس به مدیران و کارمندان دلسوز، متخصص و بومی اشاره کرد و گفت: ‏استان فارس با این حجم عظیم بضاعت نیروی متخصص و باتجربه به مدیران و معاونانی احتیاج دارد ‏که ریشه‌هایشان در این خاک باشد. اینکه فردی غیرمتخصص را از استانی که در اندازه یک شهرستان ‏فارس هم نیست، به واسطه آشنایی با فلانی یا عضوی از حلقه نزدیکان دیگری بودن، به استان فعال ‏فارس تحمیل کنیم، ظلم بزرگی است که ما آن را تجربه کرده‌ایم.‏

*بهترین مدیر کل مدیر کلی است که اصلا وجود نداشته باشد!‏

یک ناشر و نویسنده شیرازی، نیز در گفت‌وگو با فارس اگاه به نقد وضعیت کنونی وزارت فرهنگ و ‏‏ارشاد اسلامی پرداخت و بر این باور است که هرگونه بحث درباره برنامه‌ها و خواسته‌ها برای مدیرکل ‏‏آینده این وزراتخانه، عملاً کاری بی‌فایده است‎.‎

علی فتحی لقمان افزود: ساختار کنونی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد بیشتر بر ایجاد مزاحمت در مسیر ‏‏تولید هنر و محصولات فرهنگی متمرکز ‏است. اگر اصولی برای تسهیل شرایط و فراهم کردن ‏‏زیرساخت‌ها وجود داشت، می‌توانستیم بگوییم که ‏توانایی مدیریت افراد می‌توانست به اجرای برنامه‌ها ‏‏کمک کند. اما در حال حاضر، چنین برنامه‌ای در ‏وزارت فرهنگ از اساس وجود ندارد.‏از این رو می ‏توانیم بگویم  بهترین مدیر کل، مدیر کلی است که اصلا وجود نداشته باشد!‏

‏ فتحی لقمان با تأکید بر این که بهترین مدیرکل، مدیر کلی است که وجود ندارد اظهار داشت: وجود ‏‏مدیران فرهنگی و هنری در واقع مزاحمت‌هایی برای روند درست پیشبرد کار درحوزه فرهنگ و هنر ‏‏ایجاد می‌کند. او این وضعیت را به حضور پدر و مادری تشبیه کرد که اگر چه بخواهند به فرزند خود ‏‏کمک کنند، اما به سبب ناآگاهی و نابلدی وجودشان می‌تواند مانع از تربیت درست او می شود‎.‎این نویسنده افزود: امید به انجام کاری توسط مدیرکل آینده مانند امید بیماری است که به زنده ماندن خود ‏‏امید دارد. این امید خوب است، اما نباید به حدی باشد که نتوان به واقعیت‌های موجود توجه کرد‎.‎فتحی لقمان در نهایت اشاره می‌کند که انتظارش به عنوان یک ناشر و نویسنده از مدیرکل فرهنگ و ‏‏ارشاد اسلامی این است که به جای مداخله، فضا را برای رشد و پرورش فرهنگ و هنر فراهم کند. نبود ‏‏مزاحمت خود لطفی بزرگ است.‏

وی با اشاره به اینکه وجود وزیر و مدیر کل فرهنگ در شرایط کنونی بیشتر از آنکه به حمایت از تولید ‏‏فرهنگ و هنر کمک کند، به مزاحمت بدل شده است اظهار داشت: اکنون چه کتاب نامعقولی به یمن ‏‏وجود وزیر فرهنگ تولید نمی شودو یا زمینه سازی ‏تولید چه کتاب معقولی توسط وزارتخانه فرهنگ و ‏‏ارشاد فراهم شده است بلکه تولید کتاب تنها در صورتی مورد حمایت بدنه وزارت فرهنگ است که کاملا ‏‏خنثی ‏باشند. کتابهای ‏حوزه فرهنگ ازتاریخ تا ادبیات و سیاست اما به سبب دخالت بدنه وزارت فرهنگ ‏‏از وزیر تا مدیر کل و کارشناس برای چاپ با مشکلات بی شماری دست و پنجه نرم می کنند ‏

وی با طرح این سؤال که کدام نویسند و ناشر در حوزه‌های فرهنگی احساس آزادی و امنیت می‌کنند؟ ‏کدام ‏مدیر کل می ‏تواند در این حوزه صاحب نظر موثر باشد؟ گفت: ‏از این رو اگر قرار است وزیر یا ‏مدیر ‏کل در این وزارتخانه مهره ی سیاست باشد چه ‏فرقی می کند که ‏چه کسی به عنوان وزیر یا مدیر ‏کل ‏انتخاب شود. در نهایت، تنها تفاوت این است که ممکن است سانسورچی‌ها در دولت فعلی با معطلی ‏‏کمتری سانسور را اعمال کنند و این مسأله رنج نویسندگان و ناشران را کاهش دهد! ‏

*مدیر کل فرهنگ باید بتواند با نهادهایی که در استان همه کاره هستند تعامل برقرار کند

رهبر ارکستر سمفونیک فارس در گفت‌وگو با «فارس اگاه» درباره وظایف مدیر کل جدید فرهنگ و ‏‏ارشاد فارس تأکید کرد: مهم ترین توانایی که مدیرجدید ارشادباید داشته باشد باید توانایی برقراری تعامل ‏‏مؤثر با نهادهای بالا دستی داشته باشد که همه مسائل استان دست آنهاست نهادهایی نظیر استانداری و ‏دفتر امام جمعه است چرا که این دو نهاد و شورای تأمین نقش کلیدی در اجرای ‏برنامه‌های فرهنگی و ‏هنری استان دارند‎.‎

ابراهیم بذرافکن تصریح کرد: کمبود تعامل و هماهنگی با این نهادها، منجر به ابطال مجوزهای ‏‏کنسرت‌ها شده است. از این رو مدیر کل باید به جای ایجاد تنش، با استفاده از مهارت‌های خود زمینه ‏‏تعامل سازنده را فراهم کند تا بتواند برنامه‌های خود را بدون مشکلات اجرائی پیش ببرد مهارتی که مدیر ‏‏کل کنونی فارس به خوبی از آن برخودار بود. ‏

وی اشاره به اینکه مدیر کل کنونی با برقراری تعامل مؤثر با نهادهای مذکور، توانسته است کنسرت‌های ‏‏متنوعی در طول سال گذشته برگزار کند. گفت: در تالار حافظ هر شب کنسرتی برپا می‌شد که این ‏‏موفقیت از طریق تعامل آقای قانعی با سه نهاد به دست آمد‎.‎‏ ‏

بذرافکن همچنین بر ضرورت فراهم کردن شرایط اجرای کنسرت برای شهرستان‌ها تأکید کرد، و با ‏‏طرح این سوال که چرا برگزاری کنسرت در شیراز برای گروه‌های تهرانی بسیار آسان‌تر از گروه‌های ‏‏استانی است. گفت: شورای تأمین معمولا مجوز برگزاری کنسرت‌های نوازندگان شیرازی را صادر ‏‏نمی‌کند، و این در حالی است که گروه‌های تهرانی بدون مشکل به راحتی کنسرت برگزار می‌کنند‎.‎‏ ‏درواقع در شهر شیراز برگزاری کنسرت برای گروه های تهرانی بسیار آسان تر از گروه های هم ‏‏استانی ‏است ‏و شورای تامین جلوی اجرای تعداد زیادی از کنسرت های نوازندگان شیرازی و فارسی که ‏با عبور از ‏هزار خوان مجوز گرفته اند را می گیرد و این میان مسئله اصلا کیفیت موسیقی و برنامه ‏اجرایی نیست. ‏مدیر کل جدید باید حمایتی درخور از گروه های موسیقی استانی داشته باشد ‏

نیاز به برگزاری انتخابات برای انجمن موسیقی فارس

به اعتقاد وی، برگزاری انتخابات انجمن موسیقی فارس به عنوان یک ضرورت برای پیشبرد برنامه‌های ‏‏موسیقی در استان مهم است. همچنین، مدیر کل باید توانایی جذب بودجه لازم برای تجهیز دو هنرستان‌ ‏‏موسیقی در شیراز که تحت نظارت مشترک اداره کل ارشاد و آموزش و پرورش فارس هستند را ‏‏وزارتخانه داشته باشد.