فرخنده آشوری-فارس آگاه
فصل سرما آغاز شده و شب های شیراز، رو به سرما می‌رود، شهری که در کنار سایر لقب هایی که دارد همواره به عنوان بهشت معتادان متجاهر و کارتن خوابان، مطرح بوده است، بعد از اینکه در سالهای گذشته، شاهد فوت چند کارتن خواب در شیراز بودیم، بحث گرمخانه ها بر سر زبان افتاد و گروه های مردم نهاد زیادی نیز در این حوزه، فعالیت کردند.
شهرداری شیراز، سه گرمخانه به نام های «سادا» در بلوار مدرس، حدفاصل بین فضل آباد تا پل غدیر نبش کوچه دو، «نصر» در بلوار نواب صفوی، پشت دارالرحمه شیراز، کوچه روبروی خیابان سجاد؛ جنب ساختمان کاردانی و «ساختمان تعاونی مسکن» واقع در بلوار مدرس، حل فاصل فضل آباد تا پل غدیر نبش کوچه چهار دارد که رییس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب های اجتماعی شهرداری شیراز، مدعی است که همه در حال فعالیت هستند.

*گرمخانه ها جای در راه ماندگان است نه معتادان
علی پولادیان، در گفتگو با ما با اشاره به فعالیت این سه گرمخانه، گفت: گرمخانه ها برای در راه ماندگان هستند، نه برای کارتن خواب ها و معتادان متجاهر، گرمخانه ها، اقامتگاه های موقت محسوب می شوند و فرد نمی تواند به مدت طولانی از آنها استفاده کند، این اقامتگاه ها در فصل سرما که در شهر شیراز از آذر ماه سرما شروع می شود، شروع به کار کرده و تا پایان فصل سرما به افراد در راه مانده، خدمات رسانی می کنند.
او با بیان اینکه گرمخانه نصر، ویژه مردان، گرمخانه سادا، ویژه بانوان و گرمخانه ساختمان تعاونی مسکن، ویژه خانواده ها است، افزود: این نگاه که در گرمخانه ها، قرار است به معتادان کارتن خواب اسکان داده شود، اشتباه است و این افراد، به مراکز ماده ۱۵ و ۱۶ منتقل می شوند، نباید گرمخانه ها با طرح جمع آوری معتادان متجاهر، اشتباه گرفته شود، به طور مثال در این گرمخانه ها، به متکدی گران اسکان داده می شود، آن هم به صورت موقت تا تعیین تکلیف شوند یا به کارتن خواب های غیر متجاهر اسکان داده می‌شود تا برای بازگرداندن آنها به خانواده رایزنی انجام شود.
رییس اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب های اجتماعی شهرداری شیراز، تاکید کرد: در اداره گرمخانه ها، دیگر از بخش خصوصی استفاده نمی کنیم و از خیران، بابت تجهیز این گرمخانه ها و ارائه سایر خدمات رسانی ها، تشکر می کنیم که شهرداری شیراز را در این مسیر، تنها نگذاشتند، ما کارتن خواب های غیر متجاهر را به صورت موقت اسکان می دهیم و غذارسانی انجام می شود و بعد برای آنها بلیط تهیه شده تا به استان یا شهرستان های خود برگردند، برخی از این افراد، مشکلات خانوادگی دارند و یا فرار کردند و سن کمی دارند که با رصد اطلاعاتی، آنها را به منزلشان عودت می دهیم و یا اگر متکدی هستند، به بهزیستی و یا کمیته امداد ارجاع داده می شوند.
پولادیان، با تاکید بر اینکه گرمخانه ها جای معتادان نیست، ادامه داد: گرمخانه ها، امسال بیشتر از سال گذشته، تجهیز می شوند و در بودجه شهرداری شیراز، ۸۰۰ میلیون تومان جهت خرید تخت و تجهیز وسایل گرمایشی و غذای این گرمخانه ها، در نظر گرفتیم که در دست استعلام است.
ما سراغ یکی از سمن هایی که سال گذشته در یکی از این گرمخانه ها در حال فعالیت بود رفتیم، تا از فعالیت های انجام شده در گرمخانه ها، مطلع شویم و علت اینکه دیگر گرمخانه ها برون سپاری نخواهند شد را جویا شویم.

*بی هیچ دلیلی گفتند تخلیه کنید
علیرضا هندیجانی، فرمانده گروه جهادی حسبناا… و موسس جمعیت نیکخواهان سلامت روان شیراز، سال گذشته در گرمخانه «نصر» در حال فعالیت بوده است، او در گفتگو با ما، با بیان اینکه فعالیت در حوزه مواد مخدر در شیراز بسیار پیچیده و تعداد معتادان کارتن خواب در این شهر، زیاد است، گفت: این معتادان، در یک بازه زمانی جمع آوری می شوند ولی به علت اینکه مراکز ۱۵ و ۱۶ اشباع شدند، دوباره به سطح جامعه باز می گردند، در راستای ساماندهی معتادان، براساس پرداخت مبلغی به کمپ ها، درخواست همکاری شد که هم چون دقیق برآورد هزینه نشد و هم مطالبات کمپ ها پرداخت نشد، آنها این افراد را از کمپ ها بیرون کردند و گاهی بعد از جمع آوری، آنها را سمت فلکه گل سرخ، رها می کنند.
هندیجانی، با بیان اینکه سال گذشته با پیگیری های زیاد از گرمخانه «نصر» در آبان ماه، بازدید کردیم و درخواست داشتیم تا به ما تحویل دهند اما موافقت نکردند، افزود: اداره پیشگیری از آسیب های اجتماعی، با کمک های مردمی این گرمخانه را راه اندازی کردند، امکاناتی مثل پتو و تشک نداشت که با اعلام فراخوان، خیرها کمک کردند و تجهیز شد، اما امکاناتی مثل غذا و حمام و غیره نبود و ما حمام را درست کردیم و سعی کردیم در غذارسانی حمایت کنیم که اوایل امسال، اعلام کردند که گرمخانه تعطیل است، یکم فروردین، با وجود اینکه هنوز شب ها سرد بود، اعلام شد که به علت تعدیل نیرو و کمبود نیرو، گرمخانه تعطیل است و تلاش ها
و پیگیری های ما، برای جلوگیری از تعطیلی آن، بی نتیجه ماند.
او با بیان اینکه ما در راستای استفاده بهتر از این گرمخانه، در تجهیز آن کمک کردیم، خاطرنشان کرد: هر شب ۲۹ نفر در این گرمخانه برای کمک، حضور می یافت، ظرفیت گرمخانه، ۸۰ نفر بود که هیچوقت پر نمی شد، چرا که کارتن خواب ها می ترسیدند تا با حضور در گرمخانه ها، دستگیر شوند، علت آن هم برگزاری جشن هدایت در روز افتتاحیه این گرمخانه بود، جشنی که معتادان کارتن خواب، از آن وحشت دارند و چون فکر می کردند، این گرمخانه دولتی است و در صورت حضور در آن دستگیر می شوند، استقبال از آن کم بود، ما برای جذب آنها، تلاش کردیم و توانستیم آنها را راضی کنیم تا در گرمخانه، حضور یابند و کم کم اعتمادها جلب شد.
هندیجانی، با بیان اینکه در این گرمخانه، ما در تهیه غذا، پوشاک و اقلام بهداشتی، همکاری می کردیم، عنوان کرد: ما پیشنهاد دادیم که دو سال ساختمان در اختیار ما قرار گیرد، تا گلخانه و آشپزخانه خیریه، راه اندازی شود، در آن مدت زمان همکاری، در ترک و درمان کمک کردیم و آنجا به یک خانه به اسم «خانه آرامش» تبدیل شد و ۴۰۰ میلیون برای این گرمخانه، هزینه شد ولی ۱۵ اردیبهشت، معاونت آسیب های اجتماعی شهرداری، تماس گرفت و دستور تخلیه داد و حتی حاضر به بازدید نشدند که ببینند چقدر ما کمک و چقدر تجهیز کردیم و با یک لحن نامناسبی دستور تخلیه دادند، ما تازه به مرحله خودگردانی رسیده بودیم، معتادان آبرسانی کرده بودند، دیوارها را رنگ آمیزی کرده بودند و با وجود تمام تلاش ها، تعطیل شد، سراغ تمام مسئولان شهری رفتیم اما بی نتیجه بود، هنوز وسایل ما آنجاست و تعطیل شد.
این فعال اجتماعی، یکی از دلایل لغو همکاری را انتشار یک کلیپ از معتادان در این گرمخانه، عنوان کرد و افزود: یک فیلم با رعایت حریم شخصی و پوشاندن چهره ها، جهت جلب حمایت خیران تهیه کردیم که دردسرساز شد، سمن ها از طریق کمک خیران، سرپا هستند، ما اگر فعالیت در این گرمخانه را ادامه داده بودیم، می توانستیم نمونه اصلاح شده گرمخانه ها را راه اندازی کنیم، ما بر اساس اطلاعات کافی و روش های علمی، درحال فعالیت بودیم، به طور مثال در یک پروسه ۴۰ روزه، ۴ نفر ترک اعتیاد خود معرف داشتیم ۳ نفر به خانواده برگشتند و ۲ نفر به شهر خودشان رفتند و همه اینها، با تمایل خودشان بود، در زمینه اشتغال براساس علایق و توانمندی های آنها، در حال تلاش برای راه اندازی گلخانه و کارگاه مبل سازی بودیم.
او با بیان اینکه سبک ما، دخیل کردن تمام گروه های مردمی بود و تبدیل به یک فضای همکاری بین خیلی از سمن ها شده بود، متذکر شد: در حوزه اجرایی، برون سپاری در واقعیت اتفاق نمی افتاد، خیلی از کارتن خواب ها، مصرف کننده هستند و تعداد کمی پاک هستند، گفته بودیم پشت در مصرف کنند و بعد داخل شوند و کم کم پذیرفتند و با این شرایط کنار آمدند و پیشنهاد دادیم فضایی با نظارت بر آن، در داخل گرمخانه ها برای مصرف مواد، تعبیه شود تا استقبال از گرمخانه ها، زیادتر شود اما به علت حساسیت ها، اجرایی نشد.
هندیجانی، ادامه داد: ما افرادی داشتیم که دزدی می کردند تا بتوانند از پس هزینه های خود مثل تهیه غذا برآیند اما از وقتی وارد گرمخانه شده بودند، این کار را نمی کردند، اگر این مسیر درست شود، آسیب ها خود به خود کم می شود، نمی توان با نگاه دولتی، این معضلات را کاهش داد.
براساس صحبت های رییس اداره پیشگیری از آسیب های اجتماعی شهرداری شیراز، گرمخانه ها، جایی برای معتادان کارتن خواب ندارد و اسکان در این گرمخانه ها، موقت و فقط برای چند شب، امکان پذیر است، در حالی که اساس راه اندازی این گرمخانه ها، برای افراد بی خانمان و کارتن خواب ها بوده است، فردی که بی خانمان است آیا بعد از سه شب، خانه دار می شود؟ او که در دام اعتیاد، گیر افتاده و خانواده هم او را ترک کرده آیا انسان نیست؟ آیل مستحق ماندن در سرماست؟ بهزیستی نیز فقط تا ۲ یا نهایت ۳ بار، معتادان را در کمپ ها پذیرش می کند، انگار که جان کارتن خواب ها و بی خانمان ها، برای کسی اهمیتی ندار