نقش اشتباه دولت در معدن، حضور کمرنگ تکنولوژی و دانش روز در بخش معدن باعث شده که شرکت‌ها و بنگاه‌‌های معدنی نسبت به آنچه که باید باشند عقب بمانند.

به گزارش فارس آ‌گاه به نقل از دنیای معدن؛ نسیم نوحه‌‌خوان: در حال حاضر دسترسی به نیروی کار متخصص به یکی از مهم‌ترین چالش‌‌های واحدهای معدنی تبدیل شده است که وقوع چنین معضلاتی به نحوه اداره بخش معدن در کشور مربوط می‌شود.

با وجود اینکه ۷ درصد ذخایر زیرزمینی دنیا در ایران قرار دارد اما به دلیل مدیریت نادرست متولیان و مدیران، این حوزه از همه جهات توسعه کافی نیافته است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان و صنعتگران بخش معدن باید از تصدی‌‌گری دولت خارج شود و در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد و دولت فقط یک ناظر خوب باشد تا قطار رشد و توسعه در حوزه معدن نیز به شتاب و سرعت مورد نظر برسد.

در این راستا برای بررسی بیشتر حوزه معدن و مشکلات این بخش با محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن به گفت‌‌وگو نشسته که در ادامه مشروحی از آن آمده است.

درخصوص وضعیت صنعت معدن کشور همچنین فعالیت‌‌های خانه معدن توضیحاتی ارائه دهید.

در بخش‌‌های مختلف معدنکاری به‌ویژه اکتشاف، بانک اطلاعاتی وجود ندارد. معادن جزو انفال هستند و با سایر صنایع فرق دارند و باید برای آن بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد، اما متاسفانه مدیران مربوطه گویی این اهمیت را درک نکرده‌‌اند.

در شرایط فعلی برای بهبود مدیریت در بخش معدن باید از تجربه گذشتگان استفاده کرد و در این حوزه فقط با برنامه‌‌ریزی می‌توان کار کرد و هر نوع تصمیم‌گیری بدون نگاه به آینده اشتباه است، چراکه تامین‌‌کننده مواد اولیه بسیاری از صنایع دیگر در منطقه نیز هستیم.

بنابراین اگر امروز برای ۲۰ سال آینده برنامه‌‌ریزی انجام شود نتیجه آن در سال‌های آتی مشاهده خواهد شد همان کاری که برخی مدیران در گذشته انجام دادند.

اکنون باید برای سال ۲۰۵۰ برنامه‌‌ریزی کرد چراکه کشورهای منطقه و کشورهایی همچون آمریکا، روسیه و چین در حال حرکت به سمت جلو هستند و نیاز به مواد اولیه دارند و ذخایر و منابع آنها نیز در حال کاهش است و ایران نیز باید در این مسیر با برنامه حرکت کند و تکنولوژی و فناوری روز را با خود همراه کند و در این راستا مدیر تربیت شود.

در خانه معدن سعی بر آن شده تا ارتباط صنعت با دانشگاه نهادینه شود.

خانه معدن از سال ۱۳۸۱ بر اساس قانون در اتاق بازرگانی ثبت شد و سه نفر از اعضای خانه معدن از روز اول تاکنون به عنوان سیاستگذار فعالیت دارند و از ابتدا سعی بر آن شده تا اطلاعات خانه معدن در بخش معدن به‌روز باشد و از جدیدترین آمار استفاده شود و از همان ابتدا ارتباط را با دانشگاه آغاز کردیم، به عنوان مثال اگر نمایشگاه و کنفرانسی با محوریت معدن برگزار می‌شود حتما ارتباط با دانشگاه نیز لحاظ شده است.

چراکه ارتقا و توسعه دانشگاه باعث توسعه صنعت و معدن نیز خواهد شد. امروزه بخش معدن نیاز به فناوری و دانش جدید دارد که دسترسی به آن فقط از طریق ارتباط دانشگاه با صنعت حاصل خواهد شد. موضوعی که از ابتدا مدنظر خانه معدن بود داشتن یک دستورالعمل است که در تمام زمینه‌‌ها تامین‌‌کننده نیاز اقتصادی باشیم.

همچنین یکی دیگر از مواردی که از ابتدا مدنظر خانه معدن بود این بود که باید امانتدار خوبی برای سیاستگذار که متولی بخش معدن معاونت معدنی است، باشد.

در این مسیر به عنوان یک مشاور امین خود را در کنار سیاستگذار می‌‌بینیم که این سیاستگذار می‌تواند قوه مجریه یا مقننه نیز باشد. وقتی از بخش معدن صحبت به میان می‌‌آید به هیچ عنوان دولتی، خصوصی و خصولتی بودن مهم نیست و ارتقا و توسعه باید در تمام بخش‌‌های معدن صورت گیرد و زمانی که بخش معدن رشد می‌کند تمام قسمت‌‌های دیگر از قانون گرفته تا ارتباطات بین‌الملل نیز باید ارتقا پیدا کند.

تا به امروز هیات‌مدیره خانه معدن در تلاش بودند که با همکاری‌‌های لازم امانتدار خوبی برای مجموعه سیاستگذاران در بخش معدن باشند و در صورت عدم‌همکاری سیاستگذار خانه معدن اطلاعات خود را منعکس می‌کند و به صورت گزارش‌‌های علمی در اختیار تصمیم‌گیران قرار داده است که از ابتدای کار نیز با همین هدف خانه معدن روی کار آمد.

معدنکاری در ایران در تمام بخش‌‌ها در چه سطحی قرار دارد؟

ذخایر معدنی را با نگاه انفال و حاکمیتی در نظر می‌‌گیریم. ایران علاوه بر معادن دارای نفت و گاز نیز هست و زنجیره ارزش افزوده در کنار ذخایر معدنی نیاز به انرژی بالا دارد. در دنیا فقط سه کشور آمریکا، روسیه و ایران این شانس و ثروت نصیب آنها شده است.

زمانی که ثروتی به نام انرژی را در اختیار داریم باید برنامه درستی را در دستور کار قرار داد که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است. چیزی حدود ۵۵ سال گذشته فعالیت‌‌های معدنی در کشور آغاز شد و برخی از تکنولوژی‌‌ها از همان دوران باقی ماند و طی این سالیان بر همان مبنا بخش معدن پیش آمده است و عالم بودن متولی این بخش یکی از کمبودهای حوزه معدن به حساب می‌‌آید. متولی به دلیل اینکه مسوولیتی که دارد حقوق عامه در آن دخیل است باید به‌روز باشد. بخش معدن نیاز به نظارت دارد چیزی که اکنون وجود ندارد.

در کشورهایی همچون کانادا و آمریکا نظارت به صورت صد در صدی انجام می‌شود، اما این موضوع در بخش معدن ایران نادیده گرفته شده و عملا به ثروت مملکت بی‌‌اهمیتی می‌شود.

بر اساس اصل ۴۴ قانون معادن انفال شدند و متولی آن وزارت صمت است، اما چرا باید بخش معدن که از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است الان در این شرایط باشد. اگر طی این دوران کوتاه به میزان درآمد ارزی و صادرات نگاه کنیم و میزان سرمایه‌گذاری در بخش معدن و درآمد حاصل از آن را برآورد کنیم خواهیم دید که به اندازه کافی به بخش معدن توجه نشده است و چیزی حدود ۱۰‌درصد از آن مورد استفاده قرار گرفته و آن هم به دلیل وجود چنین منابعی در کشور بوده است نه تدبیر و برنامه‌‌ریزی مدیران مربوطه.

همیشه باید نظارت بر عملیات باشد اما این مورد در کشور عملی نشده و برای بهره‌‌وری بیشتر از این ثروت خدادادی هیچ نظارت علمی صورت نمی‌گیرد. طی سالیان گذشته به قدری درآمدهای نفتی قابل‌توجه بوده که باعث فراموشی سیاستگذاران شده که از سایر بخش‌‌ها و ثروت‌‌های کشور غافل مانده‌‌اند‌‌. به عنوان مثال اگر بخش سنگ‌‌های تزئینی از یک وضعیت نامطلوب به شرایط مکانیزه و خوب رسیده فقط به دلیل برنامه‌‌ریزی‌‌های یک مدیر توانمند بوده است و یک متولی عالم پشت این موضوع بود که در زمان مناسب این اتفاق برای بخش سنگ‌‌های تزئینی افتاد و دو نفر از افرادی که باعث تغییر این تکنولوژی بودند اکنون عضو هیات‌مدیره خانه معدن هستند و به این معناست که یک سیاستگذار در زمان درست حرف خانه معدن را در خصوص سنگ‌‌های تزئینی شنید و اکنون نتیجه آن به خوبی قابل مشاهده است.

بخش معدن نیاز به به‌‌روزرسانی تکنولوژی دارد، از زمانی که مطالعات اولیه انجام می‌شود و محصول نهایی وارد بازار می‌شود باید نظارت عالمانه وجود داشته باشد، چراکه بازار مشخص می‌کند اکتشافات در کدام حوزه باید تکمیل شود و رویکرد و سیاستگذاری به واسطه بازار تعیین می‌شود که چه سمت و سویی باید در پیش گرفته شود، به عنوان مثال بازار مشخص می‌کند که برای تولید بیشتر سلستین (کربنات استرانسیم) به عنوان یک‌‌ ماده معدنی که برای ساخت صفحه تلویزیون مورد استفاده قرار می‌گیرد برنامه‌‌ریزی و سیاستگذاری درست باید انجام‌‌ شود. سال‌ها پیش روس‌‌ها از سلستین ایران برای ساخت شیشه‌‌های تلویزیون استفاده می‌‌کردند که بعد از آن تقاضای این م%A