همزمان با جنگ ۱۲ روزه اسرائیل با ایران، بسیاری از سفارتخانه‌های خارجی تعطیل و یا محدود شدند. برخی از آنها به تازگی فعالیت خود را از سرگرفته‌اند، ‌درحالی‌که بخش کنسولی و صدور ویزا در آن‌ها هنوز به وضعیت عادی بازنگشته است. از طرفی، بعضی دیگر از سفارتخانه‌ها همچنان تعطیل هستند، وضعیتی که برنامه گروهی از شهروندان ایرانی به ویژه دانشجویان و ورزشکاران را برای سفر به خارج از کشور و دریافت ویزا مختل کرده است. امید محمد علیخان، ‌عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و از مجریان معتبر تورهای اروپا و آسیا در ایران در گفت‌وگو با ایسنا درباره وضعیت صدور ویزا برای شهروندان ایرانی در شرایط موجود توضیح داد: صدور ویزا برای شهروندان ایرانی و سفرهای خارجی پس از جنگ، به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. بیشتر سفارتخانه‌های خارجی در ایران در زمان حمله اسرائیل تعطیل کردند و اگر سفارتخانه‌ای در این مدت باز بود، بخش کنسولی آن تعطیل شده بود. اما مسئله فقط تعطیلی سفارتخانه‌ها نبود، مشکل اینجا بود که در آن مقطع زمانی، بسیاری از افراد در فرایند اخذ ویزا بودند و با تعطیلی سفارتخانه‌ها، گذرنامه‌ها برای مدت طولانی در اختیار آنها بود. براساس اطلاعات موجود حدوداً سه تا چهار هزار گذرنامه درگیر این وضعیت شده بود.

این عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی گفت: کشورهای اروپایی که همیشه دم از حقوق بشر می‌زنند در زمان جنگ ۱۲ روزه به دلیل تعطیلی سفارتخانه‌هایشان، گذرنامه‌های اتباع ایرانی را در اختیار گرفته بودند، بی‌آنکه وضعیت را روشن کنند یا پاسخگو باشند و اگر مسافری قصد داشت حتی زمینی از کشور خارج شود، این حق را از آنها گرفته بودند.

علیخان با اشاره به بازگشایی تدریجی سفارتخانه‌های خارجی و تحویل گذرنامه‌ها، افزود: در سفارتخانه‌های آلمان، فرانسه، سوئیس و اسپانیاها معمولا و در مجموع حدود سه هزار اپلیکیشن ویزا دریافت می‌شود و همین حالا که پذیرش درخواست سفرهای توریستی از سوی برخی از این سفارتخانه‌ها متوقف شده است، براساس اطلاعات موجود، حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر بلاتکلیف و سرگردان مانده‌اند.

او اضافه کرد: بسیاری از افرادی که نوبت ویزا گرفته بودند به دلیل تعطیلی سفارتخانه‌ها نوبت‌هایشان معلق شده و بلاتکلیف مانده‌اند و نمی‌دانند باید نوبت جدید بگیرند یا چه اقدامی انجام دهند. پاسخ برخی از این سفارتخانه‌ها این بود که در اسرع وقت و در اولین فرصت به کسانی که وقت داشتند، دوباره وقت سفارت و ویزا می‌دهد.

این مجری تورهای اروپایی گفت: در حال حاضر سفارت سوئیس در ایران، صدور ویزای توریستی را متوقف کرده است. سفارت فرانسه محدود به فعالیت خود ادامه می‌دهد. سفارت آفریقای جنوبی هنوز تعطیل است. سفارت برزیل هنوز باز نشده است. سفارت ژاپن براساس اطلاعیه‌ای که داده است تا چند روز آینده باز می‌شود. بیشتر سفارتخانه‌ها هنوز تحت تاثیر مسائل جنگ هستند و روند کاری خودشان را مانند سابق از سر نگرفته‌اند و فعالیت بخش کنسولی و صدور ویزا در بسیاری از آنها هنوز متوقف است.

این عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران اظهار کرد: با توجه به شرایطی که در آن به سر می‌بریم، درخواست‌ها برای سفر جدید خیلی کم شده است و بیشتر افرادی که در روند ویزا قرار دارند، از قبل برای سفر و دریافت ویزا اقدام کرده‌اند.

او اضافه کرد: حجم زیادی از افرادی که پیش از جنگ، بلیت هواپیما و بسته سفر خریده بودند و سفرشان کنسل شده است، اکنون درگیر دریافت پول خود هستند. بخشنامه‌هایی که اوایل جنگ صادر شد مردم و آژانس‌ها را به نوعی به جان هم انداخته است. این بخشنامه‌ها، ایرلاین‌ها و آژانس‌های مسافرتی را ملزم به استرداد وجه کرده است ولی مسئله این است که پولی در اختیار آژانس‌ها نیست و ایرلاین‌ها و هتل‌های خارجی استرداد وجه را انجام نمی‌دهند و به صورت پیش‌پرداخت نگه داشته‌اند و توپ به زمین آژانس‌های ایرانی افتاده است. آنها درخواست کرده‌اند سفرها به تعویق افتد و با بهتر شدن شرایط، آژانس‌ها از اعتبار خود برای استرداد وجه استفاده کنند.

این مجری تورهای خارجی گفت: بخشی از مسئله سفر، بلیت هواپیماست. بخش دیگر رزرو هتل است. بیشتر هتل‌ها به واسطه این‌که ایران در تحریم است و امکان انتقال وجه وجود ندارد از استرداد، امتناع می‌کنند. اغلب گفته‌اند پول را محفوظ نگه می‌دارند به شرط آن‌که مسافر را برای آنها بفرستیم، اما یا ویزا صادر نمی‌شود یا قطره‌چکانی ویزا صادر می‌کنند.

علیخان افزود: حجم ویزاهایی که اکنون صادر می‌شود اصلاً مشابه قبل از جنگ نیست، تعداد را کم کرده‌اند. بعضی از سفارتخانه‌ها وقت جدید نمی‌دهند و به درخواست‌های قبلی رسیدگی می‌کنند.

او در ادامه به وضعیت سفر گردشگران خارجی به ایران هم اشاره‌ای کرد و گفت: با وجود تبلیغاتی که بخش خصوصی بدون کمک دولت در سال ۲۰۲۴ برای جذب گردشگر داشت اما در ادامه و در وضع موجود چشم‌انداز روشنی نمی‌بینیم. ما به واسطه تبلیغات گسترده در نمایشگاه دبی در سال ۲۰۲۴، درخواست‌های زیادی برای سفر به ایران از کشورهای همسایه داشتیم، آن هم در شرایطی که فرآیند جذب گردشگر به ایران زمان‌بر و هزینه‌بر است. گردشگری که ایران را انتخاب می‌کند دقیقا می‌داند به چه کشوری قرار است سفر کند و گردشگر متفاوتی است. از طرفی، در گردشگری ورودی آنچه در رأس هرم قرار دارد، امنیت است اما با جنگی که تحمیل شد و شرایط بلاتکلیفی که وجود دارد، عملا سفر به ایران تحت تاثیر قرار گرفته است. فشار زیادی روی آژانس‌های گردشگری است و ما امیدواریم این پیچ تاریخی را به سلامت بگذرانیم.