به گزارش فارس آگاه، مجموعه زندیه یادگار ۲۵۰ ساله دوره سلطنت کریم‌ خان زند است که با معماری اصیل و چشم‌نواز ساخته شده و جهانگردان بسیاری را به خود فرامی‌خواند طوری که ارگ کریم‌خان و حمام وکیل امسال در میان پنج مکان پربازدید فارس از سوی گردشگران خارجی قرار گرفته است.

آنچه به عنوان مجموعه زندیه شناخته می‌شود، پیرامون میدانگاهی با نام قدیمی “توپخانه” قرار دارد؛ شامل ارگ کریم‌خان زند، بازار وکیل، حمام وکیل و مسجد وکیل است که به ترتیب در سال‌های ۱۱۸۰، ۱۱۷۲ و ۱۱۸۷ هجری قمری ساخته شده اند.

این مجموعه اینک در مرکز اصلی و تجاری شهر شیراز واقع شده است.

معماری شاخص، قدمت تاریخی و جهانگردپذیر بودن این مجموعه دلایل کافی را برای ثبت جهانی این مجموعه با عنوان “محور زندیه” فراهم کرده است، مدیریت شهری شیراز ثبت جهانی آن را مطالبه خود از مجموعه میراث فرهنگی می‌داند و اداره‌کل میراث فرهنگی فارس نیز گامهای موثری را برای فراهم کردن زمینه ثبت جهانی این مجموعه آغاز کرده است.

ثبت جهانی یادگارهای وکیل‌الرعایا در اولویت وزارت میراث فرهنگی

طی روزهای گذشته مشاور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی در دیداری که با مسئولان شهری شیراز و میراث فرهنگی فارس داشت، اعلام کرد که ثبت جهانی مجموعه زندیه از اولویت‌های این وزارتخانه است و در دستورکار قرار دارد.

علیرضا ایزدی در این زمینه یکی از پروژه‌ای مهم شیراز را مرمت بازار وکیل دانست و اضافه کرد: این بازار تاریخی باید بر اساس یک طرح جامع مرمت شود.

شهردار شیراز نیز در این دیدار، ثبت جهانی مجموعه زندیه را مطالبه مدیریت شهری شیراز از میراث فرهنگی دانست.

محمدحسن اسدی بر همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌ها و مسئولان استانی و شهری در موضوع ثبت جهانی مجموعه تاریخی-فرهنگی زندیه و حفظ، نگهداری و بهسازی آن به عنوان یک ثروت ملی تأکید کرد.

او درباره فاز نخست آماده‌سازی این مجموعه تاریخی گفت که شهرداری این کلان‌شهر با همکاری و نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موفق به اجرای فاز اول بازسازی و احیای مجموعه زندیه با کمترین تغییرات شده بگونه‌ای که هیچ تخریب و تعرضی در اجرای فازهای مجموعه زندیه انجام نشده است.

زمینه‌سازی برای ثبت جهانی “محور زندیه” در چه مرحله ای است؟

آخرین اقدامات انجام شده و اجرایی محور زندیه، در مسیر ثبت جهانی آن را از مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس جویا شدیم.

محمدثابت اقلیدی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه ثبت جهانی محور زندیه در سفر رئیس جمهور به فارس نیز تصویب و بر آن تاکید شد، گفت: طرح آماده‌سازی این محور بر اساس استانداردها در دست اجراست تا پس از اتمام، میزبان ارزیابان کشوری و سپس از یونسکو باشیم.

به گفته او در این مسیر، مرمتو احیای میدان نقاره‌خانه، توپخانه و عمارت دیوانخانه در دستور کار قرار گرفت که اکنون عمارت دیوانخانه مراحل انتهایی خود را طی می‌کند و در آن به روی گردشگران باز خواهد شد و در تعامل با شهرداری میدان نقاره خانه نیز بازسازی می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس افزود: یکی دیگر از زمینه سازی های ضروری برای ثبت جهانی این محور تاریخی تملک ساختمان فعلی مخابرات است که در دستور کار قرار گرفته است.

به گفته ثابت اقلیدی گام بعد بهسازی تابلوهای مغازه‌ها و بازاریان است تا براساس استانداردهای صنایع دستی سامان ‌یابد.

آنطور که او گفت منظور از ثبت جهانی محور زندیه تمام آرایه‌های موجود در این محور است بنابراین باید دیگر ساختمان‌ها و بناها نیز متناسب سازی شود.

بر این اساس ثابت اقلیدی گفت: باید بدنه ساختمان شعبه بانک ملی این محور نیز متناسب با محیط پیرامون شود؛ به سبک دوره زندیه نماسازی و تبدیل به موزه شود.

او اضافه کرد: در محور زندیه خانه‌های تاریخی وجود دارد که باید به اماکنی برای توسعه میراث فرهنگی، کارگاه‌های مرمت و موزه‌های محلی تبدیل شود.

پس از احیا و بازسازی

پس از اینکه محور تاریخی زندیه شیرازبا انجام اقدامات مرمتی لازم، بهسازی و متناسب‌سازی و احیا، شرایط و استانداردهای لازم را برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو پیدا کرد نوبت به ارزیابی‌ها می‌رسد.

آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس گفت هنوز مساحت دقیق هدف برای ثبت این محور تاریخی به طور دقیق مشخص نیست و باید کار پایان یابد.

به گفته او پس از انجام اقدامات بیان شده، در ابتدا مسئولان ثبت میراث فرهنگی کشور آن را بررسی می‌کنند تا در مرحله بعد میزبان کارشناسان یونسکو باشیم.

ثابت اقلیدی پیش بینی کرد: پس از فراهم شدن مقدمات، میزبان مسئولان ثبت میراث تاریخی یونسکو خواهیم بود تا ثبت “محور زندیه” سال ۲۰۲۵ در صحن یونسکو مطرح شود.

اهمیت ثبت زندیه برای گردشگری شیراز تاریخی

هر چند اهمیت تاریخی و جاذبه معماری ارگ کریم‌خان زند، حمام، مسجد و بازار وکیل، هم‌اکنون نیز آن را در فهرست بازدیدهای جهانگردانی که به شیراز سفر میکنند جای داده اما بی‌تردید ثبت محور زندیه در فهرست جهانی یونسکو، بازدیدها و سپس رونق گردشگری این شهر را بیشتر رونق می‌بخشد.

چنانکه کارشناسان معتقدند جهانگردان پیش از سفر به یک کشور برای بستن برنامه سفر خود ابتدا به فهرست آثار ثبت جهانی نگاه می‌کنند و میراث تاریخی، طبیعی و معنوی ثبت شده در این فهرست را در اولویت بازدیدهای خود قرار می‌دهند.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس نیز با تاکید بر این نکته گفت: یک اثر تاریخی از هنگامی که ثبت جهانی شد، توجه جهانگردان به آن به عنوان اثری شاخص معطوف می‌شود و این امر مهمترین تاثیر را در ورود گردشگران خارجی و بازدید از ابنیه تاریخی دارد.

به گفته روح‌الله روانشاد نخستین فایده ثبت جهان یک اثر جلب توجه گردشگران داخلی و خارجی به آن است.

او افزود: ثبت جهانی یک اثر با آوردن آن به فهرست مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی منجر به افزایش سفر و شکوفایی گردشگری شهر میزبان می‌شود.

البته باید به این پیامد، اثرات مثبتی که ثبت جهانی یک اثر در حفظ و نگهداشت آن دارد نیز افزود.

به نقل از ایرنا، استان فارس هم‌کنون ۱۳ میراث ثبت جهانی دارد که هشت مورد آن مربوط به آثار ساسانی است؛ تخت جمشید و موزه تخت جمشید، مجموعه تاریخی پاسارگاد، باغ‌های پاسارگاد و ارم و کاروانسرای ایزدخواست از دیگر میراث جهانی این استان هستند.