اگر پتروشیمی شیراز به خارج از حریم تخت جمشید نرود پیگیری قضایی می کنیم، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، هر از چند گاهی،اخباری در رسانه های داخلی و ‏خارجی درباره رشد گلسنگ ها منتشر میشود و نگرانی نسبت به از بین رفتن تدریجی این میراث مهم بشریت را در دل دوستداران فرهنگ و تاریخ ایران ایجاد می کند.

در خردادماه سال جاری رسانه‌ها از کشف گونه‌ای جدید از گلسنگ خبر دادند که به طور خاص نقوش تخت‌جمشید را تهدید می‌کند. محمد سهرابی گلسنگ‌شناس و عضو هیئت علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران توسعه صنعتی را عامل افزایش ترکیبات شیمیایی در جو و در نتیجه رشد بیشتر گلسنگ‌ها خوانده است. او همچنین به شدت فرسودگی ناشی از رشد گلسنگ‌ها در دیگر محوطه‌های باستانی، نظیر بیستون تخت جمشید، اشاره کرد، ‏که نشان‌دهنده ابعاد گسترده‌تر این بحران است.‏ به تازگی، محمد سهرابی، نسبت به گسترش گلسنگ‌ها تا عمق بیش از یک و نیم سانتیمتر در سنگ‌های تخت جمشیدهشدار داد. وی تاکید کرد که این پدیده موجب تخریب برخی از نقوش شده است.

*** پتروشیمی شیراز جز استفاده از فیلتر باید فعالیت هایش را محدود کند

مدیر پایگاه تخت جمشید در گفت و گو با «فارس اگاه »با اعلام این خبر که برنامه حفاظت ‏و مرمت تخت جمشید و از سرگیری مجدد همکاری های بین المللی با موسسه ایزمئو ایتالیا  و به ویژه بازگشت گروه مرمتگران ‏بدون مرز در دستور کار است گفت: ‏پایگاه تخت جمشید با تکیه بر همکاری مراکز وابسته به وزارت خانه میراث فرهنگی، مراکز تحقیقاتی و آموزشی و مراکز ‏تخصصی خارجی و داخلی فعالیت‌های خود را در خصوص حفاظت از آثار ارزشمند تخت جمشید ادامه خواهد داد.

علیرضا عسکری چاوردی به خبرهای منتشر شده در برخی رسانه های داخلی و خارجی مبنی بر مرگ تخت‌جمشید زیر سلطه آلاینده‌های پتروشیمی و رویش ‏گلسنگ ها اشاره کرده و افزود:  طی ۳۰ ساله اخیر تا شعاع ۴۰ کیلومتری اطراف تخت جمشید هیچ کارخانه‌های صنعتی و هیچ آلاینده ای ‏تاسیس نشده است اما کارخانه پتروشیمی شیراز باید به عنوان یک کارخانه با آلایندگی فراوان جز استفاده از فیلتر ها فعالیت های ‏خود را محدود کند و طرح توسعه خود را به خارج از حریم تخت جمشید انتقال دهد. ‏

چاوردی ‏با اشاره به تهیه گزارش جامع علمی از میزان تاثیر فعالیت پتروشمی بر دشت مرودشت و ارائه راهکارهای لازم افزود: در صورت تبعیت از قوانین میراث فرهنگی و پذیرش راهکارها با محدود سازی و ارایه برنامه انتقال طرح توسعه پتروشیمی طی یک محدوده زمانی مشخص به خارج از حریم می توان به همکاری متقابل امیدوار بود در صورت عدم  پذیرش به صورت مستقیم موضوع در حوزه قضایی دنبال خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه مبنای گزارش ما در خصوص تاثیر آلاینده ها  بر تخت جمشید علمی است و نتایج قابل مشاهده دارداضافه کرد:آنچه مسلم است به هیچ عنوان نباید آثار تاریخی و باستانی را فدای توسعه نمود و مساله مهم  توسعه پایدار میراث فرهنگی به ویژه تخت جمشید است.

مدیر پایگاه تخت جمشید اظهار داشت: از بدو تشکیل بنیاد پژوهشی پارسه– پاسارگاد، مدیران این مرکز، سخت گیری‌های بسیاری در خصوص احداث کارخانه‌های صنعتی در حرایم سه‌گانه تخت‌جمشید داشته‌است و هم اکنون نیز وضعیت به همین منوال است.

عسکری چاوردی بیان کرد: مجموعه جهانی تخت‌جمشید تنها سایت تاریخی در ایران است که در زمینه پژوهش‌های مرتبط با گل‌سنگ‌ شامل فعالیت گل‌سنگ‌ها، چگونگی زیست و گونه‌شناسی این موجودات و همینطور راه حل مقابله با گل‌سنگ‌ها  اقدامات بسیار ارزشمندی انجام داده است و به طور قطع در ایران پیشتاز است.

وی اضافه کرد: پایگاه جهانی تخت‌جمشد در امر زدودن گل‌سنگ‌ها با روش‌های نوین پیش‌گام است. کارشناسان مدام در حال پژوهش و اتخاذ مناسب‌ترین روش‌ پاکسازی گل‌سنگ‌ها هستند و تا کنون ده‌ها مقاله جدید و معتبر از این فعالیت ها منتشر شده و مدام خواص شیمیایی و فیزیکی مواد استفاده شده مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

عسکری چاوردی با تاکید بر این نکته که طبق تفاهم نامه‌های مختلف میراث فرهنگی و پایگاه تخت‌جمشید با مراکز علمی همکاری مستمر دارند اذعان کرد:  پایگاه تخت‌جمشید با چندین روش که توسط متخصصین ایرانی و بین المللی پیشنهاد شده‌است اقدامات زیادی را در زمینه پاکسازی گل‌سنگ‌ها انجام داده‌اند. در تخت‌جمشید و ایران مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگ ها در حال  انجام است. همچنین با اساتید  و دانشمندان جهانی حوزه مرمت صحبت هایی انجام شده است و پروپوزال علمی پژوهشی بین چند موسسه و دانشگاه ‏‏داخلی و بین المللی در حال انجام است و به زودی به  دو حوزه  وزارت علوم تحقیات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی ‏‏گردشگری و صنایع دستی جهت تایید نهایی و درخواست ویزا به وزارت امور خارجه  ارائه می شود‎.‎

*** باران های اسیدی مقصرند نه پتروشیمی!

با توجه به شرایط بد اقتصادی امید صدور رای دادگاه مبنب بر تعطیلی واحدهای صنعتی نظیر کارخانه پتروشیمی حتی اگر به تولید آلاینده مشغول باشد و ‏پرونده قضایی نیز در خصوص ‏تولید آلاینده داشته باشند عبث و غیر ممکن است چرا که با تعطیلی ‏آنها ‏به جمیعت کثیر بیکارهای کشور افزوده خواهد شد و این خود یعنی بحران امنیتی در کنار بحران اقتصادی. ‏لذا با توجه به گزارشات علمی وتایید مسئول پایگاه تخت جمشید ‏مبنی بر تاثیر آلاینده‌های کارخانه پتروشیمی شیراز بر تخت جمشید، ‏‏از معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان فارس درخصوص اقدامات این اداره کل برای محدود کردن فعالیت‌های پتروشیمی در ‏حریم آثار تاریخی و همچنین مکانیسم‌هایی که ‏برای نظارت بر رعایت الزامات زیست‌محیطی توسط ‏پتروشیمی‌ها در نظر گرفته شده است ‏جویا شدیم.

قاسم نهاوندی در گفت‌وگو با فارس اگاه، در پاسخ به سوالی درباره تأثیر آلاینده‌های کارخانه پتروشیمی بر تخت جمشید و اقداماتی که برای محدود کردن فعالیت‌های این پتروشیمی در حریم آثار تاریخی انجام شده است، گفت: اداره کل محیط زیست استان نظارت لازم بر فعالیت پتروشیمی و کاهش آلایندگی های این کارخانه دارد. اما نمی‌توان بدون ارائه مستندات علمی و قانونی، افزایش رشد گلسنگ‌ها را ناشی از فعالیت پتروشیمی شیراز دانست.

معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان فارس با اشاره به این که تأثیر آلاینده‌های پتروشیمی بر افزایش فعالیت گلسنگ‌ها تنها از طریق بررسی و آنالیز دقیق مشخص خواهد شد، افزود: پتروشیمی شیراز برخلاف سایر پتروشیمی‌ها که فعالیت‌شان بر اساس مواد آلی است، فعالیت خود را محدود به مواد معدنی کرده است.

وی ادامه داد: سوختن نفت و گاز نیز که جزو عوامل آلودگی تخت جمشید ذکر شده ارتباطی به فعالیت پتروشیمی ندارد بلکه از آلاینده هایی چون افزایش تردد خودروها ایجاد میشود.

نهاوندی یکی از دلایل اصلی فرسایش سنگ‌ها، بارش باران‌های اسیدی خواند و گفت: باران اسیدی زمانی ایجاد می‌شود که در هوا آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای کربن وجود داشته باشد. تولید این اکسیدها به عوامل مختلفی مانند احتراق، فعالیت‌های واحدهای پالایشگاهی و نفتی و افزایش تعداد خودروها وابسته است. زمانی که بارندگی اتفاق می‌افتد، این اکسیدها در باران حل می‌شوند و منجر به بارش باران‌های اسیدی می‌شوند. این نوع باران تأثیر بسیار منفی بر ابنیه تاریخی خواهد داشت و می‌تواند موجب خوردگی آنها شود.

نهاوندی در ادامه افزود: اداره کل محیط زیست نظارت کافی و مستمر بر فعالیت پتروشمی شیراز داشته و حتی برای تخلفات ‏زیست محیطی این کارخانه و دیگر کارخانه هایی که آلودگی های انها در حریم آثار تاریخی است پرونده های قضایی تشکیل داده است.

وی در پاسخ به این سوال که این نظارت ها گویا که نتوانسته بازدارنده باشد گفت: فعالیت یک کارخانه به هر رو بر اکوسیستم ‏تاثیر گذار خواهد بود حتی اگر تخلفات زیست محیطی هم صورت ندهند. جز آن تردد خودروها نیز تاثیر گذار است و بالاخره این ‏فعالیت ها در بلند مدت بر ابنیه تاریخی تاثیر گذار خواهد بود. ‏

معاون اداره کل محیط زیست به برنامه‌ریزی مشخص برای استفاده از فیلترهای مناسب در کارخانه‌های اطراف تخت جمشید اشاره کرد و گفت: پتروشیمی شیراز دارای یک واحد تولید اوره و یک واحد تولید نیترات است. پیش از این، این پتروشیمی واحدی برای تولید اسید نیتریک داشت که گاز بسیار خطرناکی تولید می‌کرد و خود عاملی برای ایجاد باران‌های اسیدی بود. با همکاری اداره محیط زیست، پتروشیمی اقدام به اجرای طرحی به نام «مکانیسم توسعه پاک» کرده است که با استفاده از کاتالیزورهایی از ورود این گازها به محیط جلوگیری می‌کند.

وی افزود: پتروشیمی موظف به نصب فیلترهایی است که آلودگی را کاهش می‌دهند و بر نصب و ادامه فعالیت این فیلترها نظارت مستمر انجام می‌شود. سیستم آنلاین مانیتورینگ نیز نظارت دقیقی بر فعالیت کارخانه‌های اطراف تخت جمشید دارد و خروجی‌های این کارخانه‌ها به صورت مستمر توسط آزمایشگاه‌های معتبر اندازه‌گیری و به محیط زیست گزارش می‌شوند. این نتایج همچنین با استانداردهای جهانی انطباق داده می‌شوند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: اگر مشکلی وجود داشته باشد، اداره محیط زیست فرآیند شکایت از کارخانه‌ها را پیگیری می‌کند. در حال حاضر، چندین پرونده قضایی تشکیل شده است و برخی از آنها هنوز در دست رسیدگی هستند.