افزایش چشمگیر تعرفه آب‌بها در وضع کنونی، فشار اقتصادی را بر روی کسب‌وکارهای موجود تشدید کرده و تهدیدی برای اشتغال و رونق اقتصادی شهر به حساب می آید، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، مجموعه وزارت نیرو از ابتدای سال جاری پیشنهاداتی مدون برای افزایش تعرفه مشترکانی که بیش از الگو به مصرف آب می‌پردازند، بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۳ مطرح کرده است. متن نهایی این مصوبه با تاخیر بسیار به امضای وزیر نیروی دولت چهاردهم رسیده و جهت اجرا از ابتدای مهرماه ابلاغ شده است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴، وزارت نیرو را موظف کرده‌اند که علاوه بر دریافت نرخ آب‌بها برای هر مترمکعب آب شرب تا الگوی مصرف، مبلغ ۲۰۰۰ ریال برای مشترکین خانگی و غیرخانگی دریافت کند. همچنین، برای هر مترمکعب آب شرب بالاتر از الگوی مصرف، مبلغ ۴۰۰۰ ریال از مشترکان دریافت و به حساب شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور واریز خواهد شد.

با توجه به تغییرات شدید اقلیمی در سال‌های اخیر که موجب کاهش شدید منابع آبی کشور شده، تغییر در رفتار مصرف مشترکان پرمصرف به منظور کنترل و مدیریت مصرف بی‌رویه آن‌ها ضروری به‌نظر می‌رسد. با این حال، افزایش چشمگیر تعرفه آب‌بهای مصرفی واحدهای تجاری، صنعتی و خانگی در وضع اقتصادی کنونی، فشار اقتصادی را بر روی کسب‌وکارهای موجود تشدید کرده و تهدیدی برای اشتغال و رونق اقتصادی شهر محسوب می‌شود. این افزایش گاه به‌نظر می‌رسد که به مثابه یک مالیات اضافی و تنبیهی عمل کرده و در مسیر حیات اقتصادی ‏این واحدها مانع‌تراشی می‌کند.

گرچه ترویج الگوهای مصرف بهینه هدف قابل تحسینی است، اما افزایش بهای آب که در میان انرژی‌ها ارزان‌ترین بوده، باید به گونه‌ای طراحی شود که ضمن تشویق مردم به مصرف درست، عدالت اجتماعی را نیز رعایت کند. راه‌حل‌هایی مانند تعرفه‌گذاری تصاعدی می‌تواند مشوقی برای مصرف منطقی و بهینه باشد؛ اما اگر این افزایش‌ها بدون توجه به ظرفیت اقتصادی و قدرت خرید شهروندان اجرا شود، بیشتر به یک تنبیه فاجعه‌بار شباهت دارد تا یک راهبرد اصلاحی مؤثر.

از سویی یکی از ابعاد مهم این مسئله، عدم اطلاع رسانی شفاف در تعیین و اجرای تعرفه‌های جدید است. متاسفانه، بسیاری از شهروندان و صاحبان کسب‌وکار از اصول محاسبه‌ قیمت‌ حامل های انرژی بی‌اطلاع‌اند. لازم است هرگونه تغییر در سیاست‌های قیمت‌گذاری به‌صورت شفاف و با توضیحات کافی به اطلاع عموم رسانده شود تا ابهامات موجود برطرف گردد. مردم، به‌عنوان ولی‌نعمت مسئولان، حق دارند که در جریان تصمیماتی که زندگی روزمره آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، قرار گیرند.

** افزایش ۱۹۳ درصدی قبض آب برای مصرف بالای الگو!

معاون خدمات مشترکین و درآمد شرکت آبفای شیراز در گفت و گو با فارس اگاه با اشاره افزایش آب بها در سال جاری تنها ۱۵ درصد بوده است گفت: الگوی مصرف بهینه برای آب خانگی برابر با ۱۵ متر مکعب در ماه است. برای انکه مشترک بر مصرف خود کنترل داشته باشد مصرف بیشتر از این مقدار ‏مشمول ضرایب تصاعدی و افزایش هزینه‌های آب می‌شود.‏

محمد علی طاهردوست با اشاره به اینکه مشترکین آب که بیشتر از الگوی مصوب مصرف داشته باشند، مشمول ضرایبی از قیمت غیریارانه‌ای آب می‌شوند که به صورت پلکانی برای مصرف مازاد بر الگو محاسبه می‌گردد، گفت: الگوی مصرف بهینه برای آب خانگی برابر با ۱۵ متر مکعب در ماه است. بالای این مقدار، هزینه آب بها به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود. این نرخ‌ها معمولا با توجه به سیاست‌های آب و فاضلاب هر منطقه تعیین می‌شوند و ممکن است تغییر کنند، اما اساسا برای هر متر مکعب اضافی، هزینه به صورت نمایی یا بر اساس ضرایب مشخص افزایش می‌یابد.

وی درادامه افزود: قیمت هر متر مکعب آب مصرفی در انشعابات خانگی برابر با ۱۹۹ تومان است و همچنین ۱۰۰۰ تومان برای آبونمان دریافت می‌شود. بنابراین، قیمت قبض آب برای یک متر مکعب ۱۳۰۰ تومان خواهد بود. برای مصرف دو متر مکعب، هزینه ۷۹۸ تومان است که مجموع قبض به ۱۹۰۰ تومان می‌رسد. این نرخ به همین صورت به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.مشترکینی که ۱۵ متر مکعب -برابر با الگو مصرف تعیین شده- آب مصرف‌کنند، باید برای این میزان ۱۲ هزار تومان فقط آب بها بپردازند حال آنکه مصرف یک متر بالاتر از الگوی تعیین شده یعنی ۱۶ متر مکعب در ماه هزینه ای برابر با ۳۵ هزار تومان دارد که نشان ازنرخ افزایش حدود ۱۹۳% قبض آب بها در مصارف بالاتر ازالگوست.

طاهر دوست با اشاره به اینکه اجزا دیگر قبض آب بسته به میزان مصرف افزایش یا کاهش خواهد داشت گفت: مثلا «کارمزد دفع فاضلاب» نسبت مستقیمی با الگوی مصرف دارد. کارمزد دفع فاضلاب برای تمامی مشترکانی که به تأسیسات انتقال فاضلاب متصل هستند، برابر با  ۷۰ درصد از میزان آب‌بها محاسبه میشود.

طاهر دوست در ادامه درخصوص محاسبه آب بها مشترکان تجاری نیز گفت: هر متر مکعب آب در انشعابات تجاری برابر با ۱۷ هزارو ۷۰۰ تومان هزینه دارد و هزینه آب بهای این بخش نیز به صورت تصاعدی محاسبه می شود . مصرف بالای ظرفیت هر متر مکعب ۵۲ هزارو ۷۰۰ تومان محاسبه خواهد شد.

وی در ادامه توضیح داد: برای مشترکان تجاری، ظرفیت مصرفی بر اساس نوع کاربری و تقاضای مشترک تعیین می‌شود و اگر از آن میزان ظرفیت بالاتر بروند، آب بهای مصرفی به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، برای هتل‌ها، به ازای هر تخت، ظرفیت مصرف آب مشخص می‌شود. همچنین، خدمات دفع فاضلاب در واحدهای تجاری به طور دقیق برابر با مصرف آب محاسبه می‌شود، نه مانند مصارف خانگی که ۷۰ درصد مصرف آب را شامل می‌شود.

معاون خدمات مشترکین و درآمد شرکت آبفای شیراز، افزایش بی‌رویه قیمت آب در قبض‌های مشترکین را به دو دلیل دانست. اول اینکه، زمانی که قیمت آب بها به یکباره چندین برابر افزایش می‌یابد، ممکن است به دلیل ترکیدگی در لوله‌کشی‌های ساختمان یا خرابی سیفون و… باشد. در صورت عدم رفع این مشکلات، قبض آب بها در دوره‌های بعد نیز با همین افزایش قیمت یا حتی بیشتر صادر خواهد شد. بهتر است چنین مشترکینی ابتدا مشکل را رفع کرده و منتظر صدور قبض آتی شوند. اگر در دوره بعد مشترک به همان الگوی مصرف بهینه بازگردد، می‌تواند به قبض گران قیمت خود اعتراض کند، ما با بررسی حداقل و حداکثر مصرف در چند دوره، موضوع را به کمیسیون برده و قیمت را اصلاح می‌کنیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مشترکین آب شیراز باید منتظر افزایش آب بها در سال ۱۴۰۴ باشند گفت: اگر افزایشی هم وجود داشته باشد قابل توجه نیست و نهایتا ۲۰ درصد خواهد بود.

**از آموزش و مشوق‌ها در کنار روش‌های تنبیهی برای مدیریت بهینه آب استفاده شود

در پایان باید گفت در شرایطی که ۴۸ درصد خانوارِ بد‌مصرف ۷۰ درصد آب شرب کشور را به صورت بی‌رویه مصرف می‌کنند، افزایش پلکانی نرخ آب‌بها صرفا برای مصارف بالاتر از الگوی مصرف راهی برای تغییر در رفتار مصرف این دسته از مشترکان است اما برای به حداقل رساندن تاثیرات منفی تصمیم افزایش نرخ آب و حامل های انرژی، مشارکت همه جانبه مردم و مسئولان ضروری است. از این رو باید ‏از روش‌های تنبیهی صرف پرهیز کرد و به‌جای آن، به آموزش، شفاف‌سازی و استفاده از مشوق‌های مالی و غیرمالی برای ‏مصرف بهینه و پایدار آب توجه کرد. تنها از طریق تعامل سازنده و احترام به حقوق شهروندی است که می‌توان به مدیریت بهینه ‏منابع آب در شهر شیراز دست یافت‎.‎