مدیر خانه تخصصی خاتم شیراز:  طی هشت سال با همکاری یک گروه کارگاهی، به ساخت ۴۰۰ اثر خاتم با ویژگی‌های کلکسیونی  پرداخته ایم  تا بتوانیم سبک خاتم شیراز را زنده نگه داریم، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، خانه تخصصی خاتم شیراز در بافت تاریخی این شهر با هدف حفظ و معرفی هنر خاتم‌سازی شیراز افتتاح شد.

یکی از اساتید برجسته خاتم‌سازی شیرازی با بازسازی یک خانه قدیمی در بافت تاریخی شیراز، اقدام به راه‌اندازی خانه‌ای تخصصی برای خاتم کرده است. این خانه به‌عنوان موزه‌ای نفیس، مجموعه‌ای از آثار خاتم سبک شیراز را به نمایش می‌گذارد.

حمید اطمینان، استادکار خاتم‌سازی، در گفت‌وگویی با «فارس اگاه» درباره خانه تخصصی خاتم شیراز گفت: این خانه که در بافت تاریخی شیراز واقع شده، با استفاده از هنر استادکاران شیرازی و بهره‌گیری از هشت هنر اصیل شیراز بازسازی شده است. خانه‌ای که متعلق به دوران پهلوی بود، با استفاده از این هنرهای اصیل، به سبکی نزدیک به معماری قاجاری بازسازی گردید. در این بازسازی از برجسته‌ترین استادان هر رشته بهره گرفته‌ایم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در مرمت این خانه از «هشت هنر اصلی» که از دوره صفویه در شیراز رایج بوده، استفاده شده است، توضیح داد: هنرهایی چون مقرنّس، کاشی‌کاری، گره‌کاری، معرق، حجاری، چلنگری و خاتم که در سقف و دیوارهای این بنا به‌کار رفته، همگی جزو پررونق‌ترین هنرهای دوره صفویه در شیراز بوده‌اند و برای اجرای این هنرها در بازسازی این خانه، از اساتید برجسته هر رشته استفاده شده است. به‌طور مثال، کاشی هفت‌رنگ که یکی از هنرهای مهم شیراز است، به‌طور نفیس و هنرمندانه توسط استاد کریم حقیقی انجام شده است. درواقع، بازدیدکنندگان علاوه بر مشاهده آثار خاتم‌سازی سبک شیراز، می‌توانند با نمونه‌های اجرا شده از مهم‌ترین هنرهای سنتی شیراز از دوره صفویه نیز آشنا شوند.

اطمینان در ادامه، آثار خاتم موجود در این خانه – موزه را آثار کلکسیونی و موزه‌ای دانست و گفت: ما طی هشت سال با همکاری یک گروه کارگاهی، به ساخت ۴۰۰ اثر خاتم پرداخته‌ایم که ویژگی‌های کلکسیونی دارند تا بتوانیم سبک خاتم شیراز را زنده نگه داریم.

وی با اشاره به اینکه خانه خاتم به‌دلیل فضای محدود فعلاً بازدید عمومی ندارد، افزود: این خانه به‌عنوان یک خانه تخصصی برای بازدید هنرمندان و هنرجویان این رشته در نظر گرفته شده است. آن‌ها می‌توانند با هماهنگی قبلی برای بازدید از آثار و مشاهده نمونه‌های خاتم اصیل شیراز به این خانه مراجعه کنند.

این استادکار خاتم شیرازی در ادامه به این نکته اشاره کرد که امیدواریم مسئولین میراث فرهنگی به خانه تخصصی خاتم اهمیت و توجه لازم را نشان دهند تا این قدم برای زنده نگه داشتن هنر خاتم‌سازی شیرازی توسط افراد دیگر دنبال شود و برای هنرمندان این رشته خانه امیدی شود برای ادامه دادن این مسیر.

وی با تأکید بر اینکه برای رونق دوباره خاتم‌سازی باید فکری به حال بازار فروش و صادرات این هنر شود، گفت: تا زمانی که حمایت دولتی از این هنر صورت نگیرد، با وجود نفیس بودن آثار و ارزشمندی آن‌ها، بازار فروش خاتم رونق نخواهد گرفت. استادکاران خاتم شیراز با زحمت و مرارت اشیای خاتم نفیسی می‌سازند، اما نمی‌توانند آن‌ها را بفروشند و از آن‌ها بهره مالی ببرند. در نتیجه، این آثار در گوشه‌های خانه و کارگاه‌هایشان خاک می‌خورند.

** وجود خانه –موزه ها گامی موثربرای رونق بخشی  گردشگری بافت تاریخی خواهد بود

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس، با اشاره به استقلال خانه تخصصی خاتم شیراز از دولت، آن را نقطه قوتی برای استمرار فعالیت‌های این خانه – موزه دانست. محسن ضیایی ابراز امیدواری کرد: این موزه تخصصی زمینه‌ساز ایجاد موزه‌های مشابه برای سایر هنرهای سنتی مهم شیراز شود تا با حفظ و نگهداری هنرهای اصیل این شهر، به رونق آن کمک کند.

محسن ضیایی در ادامه با اشاره به اینکه رونق گرفتن بافت تاریخی و ورود آن به چرخه گردشگری یکی از خواسته های مهم مردم شهر شیراز است گفت: وجود چنین خانه های تخصصی هنرهای سنتی عاملی برای رونق بخشی به گردشگری بافت تاریخی خواهد بود چرا که صنایع دستی و گردشگری دو بال میراث فرهنگی هستند وبا وجود ادغام این سه در یک وزرات خانه هنوز واگرایی میان این سه بخش وجود دارد که شکل گیری این موزه های تخصصی در بافت تاریخی می تواند با رونق بخشی به گردشگری در کنار صنایع دستی آنهم در بافت میراثی شیراز این واگریی را به همگرایی تبدیل کند و به رونق هرچه بیشتر صنایع دستی و گردشگری در شیراز کمک کند.

گفتنی است خاتم شیرازقدمتی دیرینه دارد و نزدیک به ۲۵۰۰ سال پیش تک گلهای خاتم در درهای چوبی تخت جمشید کار شده که اکنون در موزه لورر پاریس نگهداری می شود.خاتم شیراز به دلیل ویژگی‌های خاص خود از خاتم دیگر نقاط ایران متمایز است. این خاتم در شکل و ظاهر ‌با چند ضلعی‌های منظم‌تر وجود لایه‌های مس و برنج، درخشندگی و ظرافت بیشتردارد همچنین خاتم شیراز نسبت به انواع خاتم های دیگر کار شده در کشور داری ضخامت بیشتری است همچنین رنگ‌های طبیعی چوب‌ها در خاتم شیراز شامل چوب‌های فوفل، گردو، عناب، نارنج و استخوان شتر است که در گذر زمان تغییر رنگ نمی‌دهند.

کاهش توجه به هنرهای دستی و کاهش ورود گردشگران و رکود اقتصادی، موجب کاهش فروش و افت تعداد کارگاه‌های خاتم‌سازی در دو دهه اخیر در شیراز شده است. بسیاری از خاتم‌کاران شیرازی نیز ناچار به تغییر شغل خود شده‌اند. در این شرایط، اساتید خاتم‌سازی این شهر نسبت به خطر فراموشی سبک خاتم شیراز هشدار داده و تأکید می‌کنند که در صورت عدم تربیت شاگردان برای ادامه این سبک، ممکن است خاتم شیراز، که همچنان با سبک‌های صفویه و زندیه تولید می شود از بین برود.