نائب رئیس کانون منتقدان استان فارس: ویژگی باورپذیر بودن تئاتر جهنمیان،  آن را به نمایشی تأثیرگذارتر نسبت به دیگر تئاترهای آیینی سنتی تبدیل کرده است. به گزارش فاطمه ملوزه – خبرنگار فارس آگاه، تئاتر جهنمیان از روز ۲۸ مردادماه تا ۳۰ مرداد بر روی صحنه تالار حافظ رفت. نمایشنامه این تئاتر برگرفته از کمدی الهی دانته و ارداویراف‌نامه است و کارگردان آن آژمان بیژنی‌نسب و نویسنده نمایش نیز یوسف شکوهی هستند.

آژمان بیژنی‌نسب در چند سال اخیر با نگاهی به نمایشنامه‌های فاخر جهانی چون مکبث، هملت، مدئا و ننه دلاور، اجراهای درخشانی چون ننه مدئا، هملر، ایلخونی و غیره را به صحنه برده است. امسال نیز در ادامه این روند، «ارداویراف‌نامه و کمدی الهی دانته» مورد نظر قرار گرفت و از سه‌گانه کمدی الهی، «دوزخ» را به عنوان موضوع تئاتر جهنمیان یا دوژان انتخاب کرد. برخی تئاترهای او، از جمله ایلخونی، در سطح بین‌المللی نیز به اجرا درآمده و جوایزی دریافت کرده‌اند.

در این تئاتر، سفری که هزاران سال پیش توسط موبد زرتشتی به دوزخ، برزخ و بهشت انجام شد و بعدها دانته در کمدی الهی آن را بازآفرینی کرد، این بار توسط لاله و لادن، دوقلوهای به‌هم‌چسبیده پس از مرگشان، آغاز می‌شود. آن‌ها از هفت دروازه جهنم عبور می‌کنند، جهنمیان را با چشم‌های خود می‌بینند و در پایان اتفاق جالبی برایشان رقم می‌خورد که تماشاگر خود باید آن را ببیند.

این تئاتر بیننده را به اندیشیدن درباره اعمال خود وا می‌دارد و درون‌مایه‌ای بسیار قوی دارد. در جهنم‌های مختلف، به گروه‌های مختلف از مردم فاسق و فاجر و گناهانی چون شهوت، ولع قدرت، قتل جمع زیادی از مردم برای دستیابی به آن، نادیده گرفتن نیازمندان و غیره پرداخته می‌شود و در نهایت، در جهنم هفتم به ابلیس می‌رسد.

تئاتر جهنمیان از نظر گریم، موسیقی، طراحی صحنه و طراحی لباس، پخته و موفق است و مانند دیگر کارهای آژمان بیژنی‌نسب، قوی از آب درآمده است. نمایشنامه قوی این تئاتر به کمک موسیقی، گریم و دیگر عناصر آمده است و با خلق شخصیت‌هایی چون لاله و لادن، چنگیزخان مغول و شماری از پادشاهان ایرانی و اروپایی، توانسته اقتباسی موفق از کمدی الهی و ارداویراف‌نامه ارائه دهد و به دل مخاطب بنشیند و کاری بومی عرضه کند. کارگردان با استفاده از طراحی صحنه و گریم، به‌خوبی شخصیت‌ها را به مخاطب معرفی می‌کند؛ برای مثال، شخصیت‌هایی که به‌خاطر شهوتشان در جهنم گرفتارند، بینی شبیه به خوک داشتند یا شخصیت‌هایی که به دنبال جمال، زیبایی و جواهرات بودند، لباس‌هایی از جواهرات و ابریشم بر تن داشتند.

آژمان بیژنی‌نسب کارهای خود را با پژوهش بر روی صحنه می‌برد

محمدعلی رحیمی، نائب رئیس کانون منتقدان استان فارس، در گفت‌وگو با شهر مردم درباره این تئاتر گفت: آژمان بیژنی‌نسب سابقه بسیار خوبی در کارگردانی تئاتر دارد و همچنین یوسف شکوهی نویسنده‌ای بسیار قوی است؛ در نتیجه، شاهد یک کار بسیار قوی از آن‌ها بودم. بیژنی‌نسب کسی است که کارهای خود را با پژوهش بر روی صحنه می‌برد و به هیچ‌وجه بدون پژوهش، تئاتر خود را به مرحله اجرا نمی‌رساند. اساس یک تئاتر آیینی سنتی خوب، پژوهش قوی است و او به‌خوبی این کار را انجام داده و اثری قابل قبول و موفق ارائه کرده است.

او در ادامه به ویژگی‌های بارز این تئاتر پرداخت و اظهار کرد: در درجه اول، این تئاتر برای مخاطب خود باورپذیر است. این باورپذیری، ویژگی بسیار مثبتی محسوب می‌شود، چرا که بسیاری از تئاترهای آیینی سنتی نمی‌توانند چنین اثری بر مخاطب خود بگذارند. ویژگی دوم کارهای بیژنی‌نسب، استفاده از شخصیت‌های بومی و عشایری در نمایش‌هایش است. او در تئاتر جهنمیان از لاله و لادن و مادرشان که زنی عشایری است، استفاده کرده است. در کار قبلی او، تئاتر ایلخونی، شخصیت‌ها عشایری بودند و کار ننه مدئا نیز با استفاده از زنان عشایری و چند نمایشنامه کلاسیک به صحنه رفت.

نائب رئیس کانون منتقدان استان فارس با اشاره به اقتباس تئاتر جهنمیان از ارداویراف‌نامه و کمدی الهی دانته افزود: ویژگی مثبت دیگر این تئاتر، استفاده از ادبیات تطبیقی است. بیژنی‌نسب دو اثر فاخر، یکی نمایشنامه کمدی الهی (از متون کلاسیک ایتالیایی) و دیگری ارداویراف‌نامه (متنی ایرانی با قدمت اواخر دوره ساسانیان) را ترکیب کرده است. این ترکیب موجب شد که تئاتر، هم بن‌مایه ایرانی داشته باشد و هم سیمای اروپایی، و این دو وجه به‌خوبی در هم آمیخته و هماهنگ شده‌اند.

محمدعلی رحیمی اظهار امیدواری کرد: امیدوارم یک سه‌گانه کامل از کمدی الهی را از آژمان بیژنی‌نسب بر روی صحنه ببینیم. او به‌خوبی از پس دو بخش دیگر، دوزخ و بهشت، نیز برخواهد آمد.

گروه تئاتر جهنمیان حدود یک سال و نیم تمرین کرده است

کارگردان نمایش جهنمیان درباره اقتباس این نمایش از کمدی الهی و ارداویراف‌نامه در گفت‌وگو با شهر مردم گفت: لاله و لادن از اقوام من هستند و همیشه دغدغه داشتم که یک تئاتر صحنه‌ای برای آن‌ها کار کنم. همچنین، سه‌گانه بهشت، برزخ و دوزخ در کمدی الهی مدنظر ما بود. این دغدغه را با نویسنده‌ای که همیشه با او همکاری می‌کنم، در میان گذاشتم و حدود یک سال طول کشید تا یوسف شکوهی نمایشنامه را بنویسد، سپس تمرین‌ها آغاز شد.

آژمان بیژنی‌نسب در رابطه با سبک سوررئال نمایش بیان کرد: به دلیل مواجهه با طبقات مختلف جهنم در این تئاتر، سبک سوررئال را انتخاب کردیم. این سبک انتخاب درستی برای نمایش این طبقات بود و با آن توانستیم جهانی سوررئال‌تر بیافرینیم.

بیژنی‌نسب در مورد گریم‌های ویژه این تئاتر اظهار کرد: فرزانه رادفر و تیم حرفه‌ای‌اش تلاش زیادی برای ساخت گریم‌های سنگین (به‌صورت قطعه‌سازی و با پیش‌تولید زمان‌بر) انجام دادند. این همکاری سال‌هاست که ادامه دارد.

او در پایان گفت: گروه تئاتر جهنمیان حدود یک سال و نیم برای اجرای موفق تمرین کرده است. این دور دوم اجراست که پس از اجرای اول در فسا، اکنون در شیراز برگزار می‌شود. امیدوارم در آینده این تئاتر را در مکان‌های بهتری روی صحنه ببریم.