سید روح‌الله محمدی که مدرک دکتری در رشته باستان‌شناسی دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره اهمیت تپه آناهیتا در سرعین، توضیح داد: این محوطه جزو آثار شاخص استان اردبیل از نظر توالی گاه‌نگاری است، از جمله مهم‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در این تپه، یک معبد از فرهنگ «کورا ـ ارس» (دوره مفرغ قدیم) است.

او ادامه داد: قدمت این معبد به  ۲۹۰۰ تا ۲۸۰۰ قبل از میلاد می‌رسد و براساس یافته‌ها، دیوارهای آن منقوش بوده است و با رنگ اُخرایی نقاشی شده بود. در اطراف معبد، پیکره‌ای حیوانی هم پیدا شده که نشان می‌دهد این محوطه، بخصوص برای بررسی فرهنگ «کورا ـ ارس» بسیار مهم است. این معبد، مستندنگاری و سپس با خاک پوشانده شد، اما می‌توان برای تبدیل تپه آناهیتا به سایت ـ موزه آن را از زیر خاک درآورد.

رئیس گروه باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل افزود: اگر اعتبار مورد نیاز برای ایجاد سایت ـ موزه در «کول تپه آناهیتا» تأمین شود، می‌توان مانند محوطه باستانی شهریئری (شهریری) آثار آن را زیر پوشش حفاظتی مناسبی به‌نمایش گذاشت.

به گزارش ایسنا، در «کول تپه آناهیتا» نشانه‌های استقرار انسان از پایان دوره مس‌سنگی (کالکولتیک) تا آغاز دوره صفوی به‌دست آمده است و لایه‌های مربوط به سکونت روی یکدیگر قرار گرفته‌ و تپه‌ای کله‌قندی‌شکل را ساخته‌اند. بخشی از این تپه در طول سال‌های گذشته در پی ساخت‌وسازهای شهری آسیب دیده و از بین رفته است، به‌گونه‌ای که با قرار گرفتن در میان منطقه‌ای مسکونی و وجود آلاچیقی روی لایه‌های تاریخی تیموری و صفوی آن، اکنون شباهت چندانی به محوطه‌ای با بیش از چهار هزار سال قدمت ندارد.

رئیس گروه باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل در این‌باره توضیح داد: جاده‌کشی در اطراف تپه آناهیتا سبب تخریب بخشی از آن شده است. حتی در یک دوره، شهرداری سرعین در پی اعتراض ساکنان خانه‌های اطراف مبنی بر اینکه گرد و خاک تپه به خانه‌ها می‌آید، طرح ایجاد فضای سبز شامل ساخت آلاچیق، ایجاد مسیر سنگ‌فرش، ساخت پلکان و نرده‌کشی توسط شهرداری روی این تپه تاریخی اجرا شد که از جمله عوامل تخریب آن به‌شمار می‌رود.

او درباره گودال بزرگی که در بالاترین بخش تپه آناهیتا وجود دارد نیز اظهار کرد: یک زمان، منبع آبی که نیاز ساکنان خانه‌های اطراف را تامین می‌کرد در بالای تپه و داخل آن گودال قرار گرفته بود. این کار هم بخشی از تپه را تخریب کرده است.

این باستان‌شناس درباره آثار به‌دست‌آمده در کاوش تپه آناهیتا، گفت: اشیای مربوط به کاوش تپه (سال ۱۳۹۸) به موزه استان اردبیل منتقل شده‌اند، البته بیشتر آن آثار، جنبه مطالعاتی دارند و بعضی ظرف‌های سفالی بعد از مرمت قابل نمایش در موزه هستند. نمونه‌های کربن ۱۴ هم در لایه‌نگاری تپه برداشته شد که مشخص می‌کند لایه‌های این محوطه به کدام دوره تاریخی تعلق دارند.

او تأکید کرد: با وجود چند مورد حفاری غیرمجاز در تپه آناهیتا، اما به دلیل قرار گرفتن این محوطه در داخل شهر سرعین، از آن حفاظت می‌شود. در واقع، بیشتر تخریب‌ها در این تپه درپی انجام فعالیت‌های عمرانی شهرداری مانند خیابان‌کشی، ساخت آلاچیق و … بوده است. ضمن آنکه چنین تپه‌هایی شیءمحور نیستند و گنج، دفینه و اشیای نفیس در آنها پیدا نمی‌شود، چون محل استقرار مردم بوده‌اند و ساکنان‌شان اشیای ارزشمند را هنگام جابه‌جایی با خود می‌بردند. به همین دلیل، در تپه آناهیتا بیشتر اشیای مطالعاتی به‌دست آمده است.

محمدی همچنین درباره وجه تسمیه این محوطه توضیح داد: به‌دلیل وجود خاکستر در لایه‌های باستانی تپه، مردم محلی نام «کول تپه» به معنی (تپه خاکستری) را به آن داده‌اند.  در دهه ۵۰ هجری شمسی کارشناسان اداره کل باستان‌شناسی به‌دلیل وجود چشمه‌های آب گرم متعدد در سرعین پیشنهاد کردند که نام آناهیتا، ایزدبانوی آب در اساطیر ایرانی به محوطه اطلاق شود. از همین رو، نام این تپه باستانی به «کول تپه آناهیتا» شهرت یافته است.