به گزارش فارس آگاه، امروز، ۱۶ مهر و به رسم هر سال «روز ملی کودک» نامگذاری شده است که به همین بهانه سراغ فرزندان بهزیستی رفتیم؛ فرزندانی که تحت حمایت و مراقبت سازمان قرار داشته و یا به عنوان فرزندخوانده وارد خانواده‌های جدید می‌شوند اما با افزایش سن کودکی، شانس آنها برای پذیرش از سوی خانواده‌ها کمتر می‌شود، بالاخص کودکانی که با نزدیک شدن به ۱۸ سالگی، پرسش‌های نگران‌کننده‌ای در خصوصشان مطرح می‌شود؛ اینکه سرنوشت آنها در آستانه بزرگسالی و بدون پشتوانه در جامعه چه می‌شود و آیا قرار است این فرزندان ناگهان و به یکباره از حمایت سازمان بهزیستی کنار گذاشته شوند؟ آیا آن‌ها آماده ورود به جامعه و یک زندگی مستقل هستند؟ سازمان بهزیستی چه برنامه‌هایی برای همراهی با آن‌ها در مسیر پس از مراقبت دارد؟.

بهزیستی کودکانش را در ۱۸ سالگی «رها» نمی‌کند

حمیدرضا الوند، مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ترخیص کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست از مراکز بهزیستی، اظهار کرد: کودکان تحت مراقبت سازمان بهزیستی، به‌ویژه در خانه‌های کودکان و نوجوانان، به هیچ عنوان در سن ۱۸ سالگی وارد زندگی مستقل و رهسپار دنیای بیرون نمی‌شوند. این تصور نادرست است و متأسفانه گاهی در جامعه این ذهنیت ایجاد شده که بهزیستی فرزندانش را در ۱۸ سالگی «رها» می‌کند، در صورتی که اینگونه نیست.

وی ادامه داد: البته دلیل این تصور اشتباه، به ساختار مراکز بازمی‌گردد. مراکز نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست سازمان بر اساس سن و جنس «خانه‌های شیرخوارگان» برای کودکان ۰ تا ۳ سال، «خانه‌های نونهالان» برای گروه سنی ۳ تا ۶ سال، «خانه‌های دخترانه و پسرانه» برای کودکان ۶ تا ۱۲ سال و «خانه‌های نوجوان» برای گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ ساله طبقه‌بندی شده‌اند که همین طبقه‌بندی ممکن است باعث شود برخی تصور کنند کودک در ۱۸ سالگی باید مرکز را ترک کند. اما دست‌کم از اوایل دهه ۹۰ تا امروز، این روند به این شکل نبوده است، زیرا رهسپاری فرزندان بهزیستی در سن ۱۸ سالگی نه با فرهنگ ایرانی و نه با فرهنگ دینی ما سازگار است. بنابراین، ورود این افراد به زندگی مستقل به‌صورت دفعی و در سن مشخص ۱۸ سالگی انجام نمی‌شود.

الوند درباره فرآیند ورود به زندگی مستقل، خاطرنشان کرد: این فرآیند به‌هیچ‌وجه دفعی یا ناگهانی نیست. از مدت‌ها قبل، مددکار، تیم مراقبت، و روان‌شناس با کودک کار می‌کنند و او را برای ورود به زندگی مستقل آماده می‌کنند. حتی یک کانال تخصصی داریم که تمامی کارشناسان مسئول خانه‌ها و خانواده‌ها در آن عضو هستند و هر روز گزارشات اقدامات‌شان را در این زمینه ارسال می‌کنند.

فرآیند متفاوت ورود به زندگی مستقل برای دختران و پسران مراکز بهزیستی 

مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور درباره تفاوت فرآیند ورود به زندگی مستقل برای دختران و پسران، گفت: بین دختران و پسران، در زمینه ورود به زندگی مستقل تفاوت ماهوی وجود دارد. دختران تا زمانی که ازدواج نکرده‌اند، یا شغل مناسب پیدا نکرده‌اند، یا مهارت‌های لازم برای اداره زندگی‌شان را به دست نیاورده‌اند، به هیچ عنوان وارد مرحله زندگی مستقل نمی‌شوند. به همین دلیل، امروز اگر به برخی از مراکز سازمان در تهران سر بزنید، دخترانی را خواهید دید که ۲۳ یا ۲۴ سال دارند و همچنان در مرکز زندگی می‌کنند. بنابراین، این‌طور نیست که اگر خانه‌ای برچسب «۱۲ تا ۱۸ ساله» دارد، تمام ساکنان آن در همین بازه سنی باشند. حتی ممکن است دخترانی را ببینید که ۱۹، ۲۰، ۲۱ یا حتی ۲۴ ساله هستند.

الوند در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر دختری حتی تا سن ۳۰ سالگی هم نتواند به خودکفایی برسد، امکان ماندنش در مرکز وجود دارد؟، اینگونه توضیح داد و افزود: اگر به هر دلیلی، اعم از نداشتن شغل، ازدواج یا مهارت‌های لازم، نتواند وارد زندگی مستقل شود، همچنان تحت حمایت مرکز باقی خواهد ماند. در مورد پسران نیز تقریباً همین روال وجود دارد؛ یعنی تا زمانی که شغل مناسب پیدا نکنند یا وارد دانشگاه نشوند، از مراکز خارج نمی‌شوند. البته تفاوت عمده‌ بین پسران و دختران، بحث خدمت سربازی است. پسران پس از کسب مهارت یا ورود به دانشگاه، اگر شغل هم پیدا کنند، باید به سربازی بروند ولی حتی در دوره خدمت هم رها نمی‌شوند؛ مثلاً در ایام مرخصی، به خانه‌هایی که به‌صورت مستقل برایشان فراهم شده، بازمی‌گردند.

پرداخت کمک هزینه ماهانه ۵.۵ میلیون تومانی به جوانان بهزیستی 

شرایط ترخیص فرزندان زیر ۱۸ سال از خانه‌های نگهداری 

به گفته وی، تمام این جوانان، تا زمانی که وارد زندگی مستقل نشده‌اند، از کمک‌هزینه ماهیانه برخوردارند که این کمک هزینه‌ امسال از حدود ۳ میلیون تومان به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده و ماهانه به تمام مشمولان پرداخت می‌شود؛ این نخستین‌باری است که افزایش کمک‌هزینه به فرزندان بهزیستی به بیش از ۶۰ درصد رسیده است؛ این اقدام در راستای پاسخگویی به افزایش هزینه‌های زندگی این فرزندان انجام شده است.

مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور با اشاره به مواردی که نوجوان در کمتر از سن ۱۸ سالگی از مرکز رهسپار می‌شود، توضیح داد و گفت: گاهی استثناهایی وجود دارد؛ به طور مثال ممکن است نوجوانی در سن ۱۵ سالگی وارد سیستم مراقبت شبانه‌روزی سازمان شده باشد، در حالی که تنها تا سوم ابتدایی درس خوانده است. تیم مراقبت وقتی چنین شرایطی را می‌بیند، به جای تمرکز بر تحصیلات عمومی، برای او برنامه حرفه‌آموزی در نظر می‌گیرد و این نوجوان دو یا سه مهارت حرفه‌ای یاد می‌گیرد تا وارد بازار کار شود و با درآمد قابل قبول، اغلب خود فرد تقاضای زندگی مستقل می‌دهد. تیم مراقبت، پس از بررسی و در کارگروه استانی، تصمیم‌گیری می‌کند.

تخصیص ردیف بودجه جداگانه برای «حمایت‌های اجتماعی پس از ترخیص فرزندان»

الوند در بخش دیگری از این گفت‌وگو به اختصاص ردیف اعتباری جدیدی برای حمایت‌های پس از ترخیص سازمان از این کودکان اشاره کرد و یادآور شد: سازمان بهزیستی امسال موفق شد در موافقت‌نامه بودجه، ردیف اعتباری مستقل تحت عنوان «حمایت‌های اجتماعی پس از ترخیص فرزندان» دریافت کند. این ردیف با پیگیری‌های سازمان بهزیستی و همکاری مثبت سازمان برنامه‌وبودجه، با هدف پشتیبانی از کودکانی که وارد زندگی مستقل شده‌اند، تعریف شده است.

حمایت از فرزندان تا پنج سال اول پس از ورود به زندگی مستقل

به گفته وی، طبق این برنامه، تا پنج سال اول پس از ورود به زندگی مستقل، فرزندان سابق تحت حمایت سازمان، همچنان تحت رصد و پایش وضعیت اقتصادی و اجتماعی قرار دارند که اگر در این مدت دچار مشکلی مانند طلاق، بیکاری یا بحران خانوادگی شوند، سازمان وارد عمل می‌شود و خدمات مشاوره، مددکاری تخصصی، روان‌شناسی و حتی حمایت مالی ارائه می‌کند.

مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد که ردیف جدید «حمایت‌های اجتماعی پس از ترخیص» در موافقت‌نامه آمده و پروتکل اجرایی آن در ۱۸ بند نوشته شده و اکنون منتظر هستیم تا موافقت‌نامه بودجه بین سازمان بهزیستی کشور و سازمان برنامه‌وبودجه نهایی و امضا شود که به محض امضای این موافقت‌نامه، اجرای حمایت‌های جدید آغاز خواهد شد.

افزایش ۷۵ درصدی مبلغ کمک مالی فرزندان برای شروع زندگی مستقل

ورود سالانه حدود ۵۵۰ فرزند بهزیستی به زندگی مستقل 

الوند با تاکید بر اینکه در حال حاضر، برای شروع زندگی مستقل چه میزان کمک مالی به فرزندان تعلق می‌گیرد؟، بیان کرد: در گذشته مبلغ ۱۸۰ میلیون تومان به عنوان کمک برای شروع زندگی مستقل پرداخت می‌شد که معمولاً صرف اجاره مسکن، تأمین وسایل اولیه زندگی و دیگر هزینه‌های استقرار می‌شد که امسال این مبلغ با افزایش ۷۵ درصدی همراه بوده است. در کنار این حمایت‌ها، امسال تسهیلات اشتغال بدون بهره ۷ ساله نیز برای این فرزندان در نظر گرفته شده است. این تسهیلات به عنوان کمک‌هزینه زندگی مستقل تعریف شده‌اند و نه هزینه کامل زندگی؛ مانند کمک‌هزینه دانشجویی که فرد بخشی از مخارجش را خود تأمین می‌کند و بخشی را دریافت می‌کند.

بنابر اظهارات وی، سالانه حدود ۵۵۰ نفر از فرزندان بهزیستی در کل کشور وارد زندگی مستقل می‌شوند که باتوجه به اینکه حجم این فرایند گسترده نیست، سازمان می‌تواند برای هر مورد برنامه‌ریزی دقیق، آماده‌سازی ذهنی و حمایت مستمر انجام دهد.

تصویب طرح ارتقاء مهارت‌های فرهنگی، هنری، آموزشی و ورزشی فرزندان

وی در ادامه از تصویب طرح امسال سازمان بهزیستی با عنوان «ارتقاء مهارت‌های فرهنگی، هنری، آموزشی و ورزشی فرزندان» خبر داد و گفت: ردیف اعتباری مستقلی هم برای آن در موافقت‌نامه بودجه دیده شده است و بر اساس این طرح، تمام کودکان و نوجوانان بالای ۱۲ سال موظف هستند تا پایان حضور در مراکز (معمولاً ۱۸ سالگی)، حداقل یک مهارت هنری، یک مهارت آموزشی و یک مهارت ورزشی را فرا بگیرند. هزینه‌های این آموزش‌ها نیز به‌طور کامل از سوی سازمان تأمین می‌شود؛ بخشی از منابع از بودجه ملی، بخشی از مراکز استان‌ها و بخشی نیز از خیرین تأمین خواهد شد.