اختلالات روانشناختی؛ مزیت یا بیماری؟!به گزارش فرخنده آشوری خبرنگار فارس اگاه، نقش بلاگرها و اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی و مجازی در جریان‌سازی در جامعه را نمی‌توان نادیده گرفت، این موضوع هم می‌تواند مثبت باشد هم منفی، به طور مثال در پاندمی بیماری کووید ۱۹، خیلی از این افراد محبوب و مشهور در شبکه‌های اجتماعی در تشویق مردم به قرنطینه، رعایت نکات بهداشتی و حتی زدن یا نزدن واکسن نقش مهمی داشتند، این تاثیرگذاری در تمام ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و غیره کتمان‌ناپذیر است، تاثیرگذاری که گاهی می توان منفی باشد و صدمات جبران ناپذیری را به جامعه وارد کند.

احتمالا مدتی است شاهد صحبت کردن تعدادی از اینفلوئنسرها در فضای مجازی درباره اختلالات روانشناختی، به ویژه اختلال ADHD یا همان بیش‌فعالی در بزرگسالی هستید. شاید فکر کنید که این نکته مثبتی است و در حال اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی در جامعه در مورد یک اختلال هستند اما بعد از این موضوع به شدت تمارض به درگیری به این اختلال و سایر اختلالات در شبکه های اجتماعی شیوع پیدا کرده است.  دلیل اصلی این مشکل این است که این افراد به جای یاد کردن از این اختلالات به عنوان یک بیماری، آن‌ را به عنوان امتیاز و جذابیت معرفی می‌کنند. و همین سبب شده تا دنبال کننده های آنها گمان کنند که علت محبوبیت و معروفیت آنها همین اختلال است. از این رو بعد از مطرح شدن ابتلا به اختلال از سوی این بلاگرها خیلی از مردم دنیا در صفحات شخصی خود مدعی شدند که دچار یک اختلال روانشناختی هستند و سعی کردند تا روزمرگی خود را به این اختلال ربط دهند و در میان اختلال ADHD بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.

* تشخیص ADHD  به این سادگی ها نیست

مینا میرزایی نیا، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و روان‌درمانگر در گفت و گو  با ما با بیان اینکه علائم این اختلال روانشناختی با خیلی از عادات روزمره ما ناشی از زندگی صنعتی و اینترنتی مشترک است و همین موضوع سبب شده تا عده‌ای گمان کنند که واقعا دچار ADHD هستند، می گوید: اختلال کم‌توجهی- بیش فعالی (ADHD) دارای علائم و نشانه‌های مختلفی است که می‌تواند در کودکان و بزرگسالان متفاوت باشد. به طور مثال؛ افراد مبتلا به ADHD ممکن است در تمرکز بر روی یک کار خاص مشکل داشته باشند و به راحتی حواسشان پرت شود؛ این افراد معمولاً نمی‌توانند آرام بنشینند و دائماً در حال حرکت هستند، افراد مبتلا به ADHD ممکن است صحبت دیگران را قطع کنند یا در انتظار نوبت خود مشکل داشته باشند؛ این افراد ممکن است چیزهای زیادی را فراموش یا گم کنند؛ افراد مبتلا به ADHD ممکن است در پیروی از دستورالعمل‌ها و تکمیل وظایف مشکل داشته باشند، این افراد ممکن است زیاد خیال‌پردازی کنند و به فضا خیره شوند و ممکن است بی‌دقتی کنند و کارهای خطرناک انجام دهند.

او ادامه می‌دهد: خیلی از افراد جامعه ممکن است برخی از علائم بالا را داشته باشند اما به معنی این نیست که دچار چنین اختلالی هستند، داشتن برخی از این علائم نتیجه زندگی بر پایه تکنولوژی است،  مثلا شما سال ها قبل شماره خانه خیلی از اقوام را از حفظ بودید و الان شماره نزدیک ترین فرد زندگیتان را نیز ممکن است به یاد نداشته باشید و این به معنی دچار اختلال بودن نیست،یا این اینکه این علائم در شما به دلیل افسردگي ، بی انگیزگی، سبک زندگی خاص و غیره باشد.

این روانشناس معتقد است:  تشخیص  ADHDبه این سادگی‌ها نیست که فرد در شبکه اجتماعی بشنود و ببیند خودش این علائم را دارد پس دچار این اختلال است، ارزیابی بالینی یکی از روش‌های تشخیص این بیماری است که متخصص سلامت روان با بررسی تاریخچه پزشکی و روانی فرد، مصاحبه با والدین، معلمان و خود فرد، و استفاده از پرسشنامه‌ها و مقیاس‌های ارزیابی، به تشخیص ADHD می پردازد، روش دوم تشخیص معاینه بدنی است، برای رد سایر علل احتمالی علائم، ممکن است معاینه بدنی انجام شود و سومین روش تشخیص مشاهده رفتار فرد است. چرا که مشاهده رفتار فرد در محیط‌های مختلف مانند خانه و مدرسه می‌تواند به تشخیص این اختلال کمک کند.

*درمان ADHD از داروهای بالینی تا رفتاردرمانی

میرزایی نیا با بیان اینکه بعد از تشخیص قطعی ابتلای فرد به این اختلال به سراغ درمان می‌رویم، عنوان می کند: در بخش درمان کلینیکی داروهایی مانند متیل فنیدات و آمفتامين ها معمولاً برای کاهش علائم ADHD تجویز می شوند، این داروها می‌توانند به بهبود تمرکز و کاهش بیش‌فعالی کمک کنند.

او که درمان غیردارویی را مهمترین بخش درمان می‌داند، می‌گوید: رفتاردرمانی، اصلی‌ترین بخش در قسمت درمان است، این روش شامل تکنیک‌هایی برای مدیریت رفتارهای مشکل‌ساز و تقویت رفتارهای مثبت است، رفتاردرمانی می‌تواند به کودکان و بزرگسالان کمک کند تا مهارت‌های جدیدی برای مدیریت علائم خود یاد بگیرند، البته نباید از آموزش والدین غافل شد. والدین کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند از آموزش‌هایی برای مدیریت بهتر رفتارهای فرزندشان بهره مند شوند.

این اختلال در بزرگسالی البته خیلی متفاوت است  و گاهی همین عدم آگاهی والدین در کودکی این اختلال را در بزرگسالی تشدید می کند و کار درمان کمی سخت می شود. حمایت‌های تحصیلی هم حائز اهمیت است. یکی از مهمترین بخش درمان تغییرات در سبک زندگی است. فعالیت‌های بدنی منظم، رژیم غذایی سالم، و داشتن الگوی خواب مناسب می‌تواند به مدیریت علائم ADHD کمک کند.

ما در فضای مجازی سراغ مطالبی رفتیم که برخی از بلاگرهای مدعی این اختلال در صفحات خود منتشر کرده بودند و جالب این بود که اگر پست‌های کل آن صفحه را مطالعه می کردید، متوجه می شدید روند پست‌ها تغییر کرده و خیلی از این افراد بعد از اینکه اعلام کرده بودند که دچار این اختلال هستند سبک و سیاق تولید محتوای آنها نیز تغییر کرده بود، اما مطالب قدیمی آنها عمدتا از یک روش منظم پیروی می کرد.

* خطرات ناشی از عادی‌سازی اختلالات روانی را دست کم نگیرید

دکتر رامین افشاری، روانپزشک در مورد این موضوع می‌گوید: ما در عصر عجیبی زندگی می کنیم، این یک بیماری خاموش است که الان متوجه آن نیستیم. متاسفانه چون بیماری‌های اعصاب و روان علائم ظاهری برجسته‌ای ندارند، شیوع آن نادیده گرفته می شود، اختلالات اگر درمان نشوند می توانند به نقطه خطرناکی برسند و فرد دچار خودکشی و حتی دگرکشی شود.

او ادامه می‌دهد: فرض کنید شما به تازگی مادر شدید و دچار اختلال ADHD هستید و بعد از زایمان احتمالا علائم شما تشدید شده و همچنین بحران بعد از مادر شدن هم دارید، اما افراد مشهور آنقدر در مورد مزیت‌های این اختلال صحبت کرده‌اند و یا آن را عادی جلوه داده‌اند که شما تابه حال به درمان فکر نکرده‌اید. نوزاد خود را می خوابانید و تصمیم می گیرید دوش بگیرید و به دلیل همین اختلال مدت زیادی را مثلا در وان حمام می ‌مانید و اصلا فراموش می کنید که نوزادتان بیرون است و وقتی از حمام بیرون می‌آیید متوجه می شوید که نوزاد شما به علت گریه زیاد و جابجایی خفه شده است، آیا با این تفاسیر این اختلال یک مزیت است؟ این مورد پیش آمده که در موردش صحبت می‌کنم، هیچ اختلالی مزیت نیست و باید درمان شود.

افشاری متذکر می شود: اگر دکتر به شما بگوید یکی از کلیه‌های شما دچار مشکل شده و درست کار نمی کند و همزمان عده‌ای در فضای مجازی بگویند که مشکل در یک کلیه مزیت‌هایی دارد، شما از درمان آن پرهیز می‌کنید؟ قطعا نه، پس به راحتی از کنار علائم روانشناختی نگذرید، همچنین از برچسب زدن بر خود بپرهیزید که این موضوع نیز خود سرچشمه بسیاری از بیماری‌های روانشناختی است.

حالا که فضای مجازی بخش جدانشدنی زندگی ما شده است، باید به شدت از خود و فرزندانمان مراقبت کنیم تا در این فضا بیمار نشوند و فرهنگ استفاده از آن را بیاموزند، داشتن هیچ اختلال و بیماری ما را محبوب نشان نمی دهد.