سودای مسموم در کریدورهوای پاک شیراز، به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، شیراز، با تاریخچه‌ای غنی، طبیعتی ارزشمند و منابع آبی محدود، این روزها در معرض یکی از  تهدیدهای زیست‌محیطی خود قرار دارد؛ تهدیدی که در قالب دو پروژه عمرانی به ظاهر توسعه‌محور ـ احداث سد تنگ سرخ و تله‌کابین در ارتفاعات دراک ـ در حال شکل‌گیری است. پروژه‌هایی که نه‌تنها مسیرهای حیاتی جریان آب و باد را مسدود می‌کنند، بلکه سلامت اکولوژیکی این شهر تاریخی را در معرض خطرهای جدی قرار می‌دهند. این گزارش، حاصل بازدید میدانی و گفت‌وگوی صریح با کارشناسان و فعالان محیط زیست است؛ کسانی که با دغدغه و آگاهی نسبت به عواقب بلندمدت این تصمیمات، خواستار ورود فوری و جدی دولت و شخص رئیس‌جمهور برای توقف این روند شده‌اند.

در بازدید مرجان اسدی، رئیس کارگروه محیط زیست تشکل‌های نهاد ریاست جمهوری، که همراه با هیاتی به ریاست دکتر نورالدین آهی، مشاور رئیس‌جمهور در امور تشکل‌ها و احزاب، به شیراز سفر کرده بود، نگرانی‌های جدی زیست‌محیطی ناشی از پروژه سد تنگ سرخ و احداث تله کابین در ارتفاعات دراک با همراه فعالین برجسته محیط زیست استان بررسی شد. سد تنگ سرخ که اکنون با عنوان “آب‌بند گردشگری و ورزشی” شناخته می‌شود عملیات احداث آن بهمن سال ۱۳۹۰ آغاز شد و به سرعت با مداخله مردم متوقف شد این سد به ارتفاع حدود ۸۰متر از بستر سنگی پیش بینی شده است سد تنگ سرخ شیراز، ، بیش از دو دهه است که در شمال غرب شیراز به یک موضوع مناقشه‌برانگیز تبدیل شده است. پروژه ساخت تله‌کابین در ارتفاعات کوهستانی دراک شیراز، در ظاهر با هدف توسعه زیرساخت‌های گردشگری و افزایش جذابیت‌های تفریحی شهر بدون انجام مطالعات زیست محیطی کلید خورده است نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. کوه دراک به عنوان بزرگترین آبخوان شیراز، میزبان بیش از ۱۰ حلقه چاه است و همچنین کریدور هوای پاک غرب به شرق شیراز محسوب می‌شود.

در حالیکه باد غالب از بالا دست کوه دراک که به کردیدورهوای پاک شیراز مشهور است به سمت شهر شیراز  در وزیدن بود بهمن ایزدی، فعال باسابقه محیط زیست، در جریان این بازدید به رئیس کارگروه محیط زیست تشکل‌های نهاد ریاست‌ جمهوری، هشدار داد که ساخت سد تنگ سرخ در این منطقه، در واقع به معنای مسدود کردن این مسیر حیاتی جریان هوا خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند به تشدید آلودگی هوا و بر هم خوردن تعادل اقلیمی شیراز منجر شود..

ایزدی با اشاره به موقعیت ویژه کوه دراک به عنوان مرتفع‌ترین کوه مشرف به جلگه شیراز گفت: این کوه از دیرباز یکی از منابع تأمین آب شیراز بوده و به دلیل پوشش گیاهی متراکش، نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیک منطقه داشته است. به گفته او، تنگ سرخ که در میان کوه‌های قلات و دراک قرار دارد، یکی از مسیرهای مهم جریان هوا به سمت جنوب شرق شیراز است؛ بادی که از این تنگه عبور می‌کند، در ورود هوای پاک به شیراز نقش حیاتی دارد و به همین دلیل، این منطقه به عنوان «کریدور هوای پاک شیراز» شناخته می‌شود.

این فعال پیشکسوت محیط زیست همچنین به جریان آبی که در بستر رودخانه تنگ سرخ هنوز جاری است اشاره کرد و گفت: این آب باقی‌مانده از زهاب چشمه‌های منطقه و سهمیه ناچیز باغات قصردشت است که در شرایط فعلی نیز به سختی به حیات خود ادامه می‌دهند. این رودخانه در واقع یک مسیل طبیعی است که آب را به سوی پایاب شیراز و تالاب مهارلو هدایت می‌کند. اما ساخت سد بر روی همین جریان محدود نیز، تهدیدی جدی برای حیات تالاب مهارلو خواهد بود که همین حالا هم نیمه‌جان است و در آستانه تبدیل شدن به منشأ ریزگردهای خطرناک قرار دارد. علاوه بر آن، باغ‌های قصردشت نیز از این مقدار اندک آب محروم خواهند شد.

ایزدی در ادامه به برنامه شهرداری شیراز برای احداث سد تنگ سرخ اشاره کرد و گفت: شهرداری به دنبال آن است تا با کلنگ‌زنی این پروژه و ایجاد ارزش افزوده، ساخت‌وسازهای گسترده‌ای در این منطقه انجام دهد. هدف نهایی، تبدیل این منطقه به یک مجموعه گردشگری شبیه به دریاچه چیتگر در تهران است، با همه زیرساخت‌ها و مستحدثات گردشگری، که در نهایت منافع شخصی و سازمانی خاصی را تأمین می‌کند.

او هشدار داد که ساخت سد در این منطقه، با خاکی که دارای بافت گچی (جیپسی) و متخلخل است، از نظر فنی و ژئوتکنیکی غیرقابل توجیه است. چنین خاکی خاصیت آب‌گریزی دارد و نه‌تنها ذخیره‌سازی آب در پشت سد را با مشکل مواجه می‌کند، بلکه سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی را نیز به هدر خواهد داد. از منظر پدافند غیرعامل نیز، قرار گرفتن سد در بالادست شهر شیراز تهدیدی جدی به شمار می‌رود، چرا که در صورت هرگونه حادثه یا تخریب، جلگه و خود شهر شیراز را به خطر خواهد انداخت.

به گفته ایزدی، پروژه ساخت این سد در سال ۱۳۹۹ به دلیل نداشتن پیوست محیط‌زیستی و فشارهای مردمی متوقف شد. تلاش‌های جمعی فعالان محیط‌زیست، همراه با حمایت دکتر معصومه ابتکار، معاون وقت رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، باعث شد که فعالیت‌های اجرایی متوقف بماند. اما حالا شهرداری شیراز با جدیت بیشتری در تلاش است تا عملیات ساخت سد را از سر بگیرد.

این پژوهشگر حوزه محیط زیست افزود: نگرانی ما این است که اکثریت اعضای شورای شهر شیراز و شهردار فعلی به‌شدت از احداث این سد حمایت می‌کنند. متأسفانه در جلسه‌ای که اول اردیبهشت امسال با حضور آقای پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، در استانداری فارس برگزار شد، بدون حضور منتقدان پروژه، موفق شدند برای این سد ردیف بودجه دریافت کنند. این در حالی است که نه‌تنها بسیاری از مردم، بلکه کارشناسان مستقل نیز با ساخت آن مخالف‌اند.

ایزدی در پایان از مسئولان دولتی خواست که با رساندن پیام فعالان محیط‌زیست فارس به رئیس‌جمهور، از ساخت این سد ممانعت کنند و اجازه ندهند که منافع کوتاه‌مدت فردی و سازمانی، منجر به نابودی منابع زیستی و تهدید حیات شهری در شیراز شود.