فقر، دندان مردم را از ریشه کند، به گزارش الهام فیروزی خبرنگار فارس اگاه،  «۵۵ درصد سالمندان بالای ۶۵ سال در کشور دندان ندارند»، «هر ایرانی به‌طور متوسط پنج دندان پوسیده دارد»، «هر کودک پنج ساله ایرانی به‌طور متوسط پنج دندان شیری پوسیده، کشیده‌شده یا ترمیم‌شده دارد»، «هر کودک ۱۲ ساله به‌طور متوسط دو دندان پوسیده دارد»، «بیش از ۴۰ درصد سالمندان بالای ۵۰ سال هیچ دندانی ندارند»، «۶۰ درصد دندان‌های افراد بالای ۵۰ سال یا پوسیده یا کشیده شده است.» و…، آمار و ارقامی که به طور مثال نشان می‌دهد شاخص بی‌دندانی در افراد بالای ۶۵ سال در دنیا رقمی در حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد است. وضعیتی که البته جدا از بحث سلامت دهان و دندان در این گروه سنی بیانگر این امر است که اقدامات و فعالیت‌‌هایی است که در حوزه پیشگیری در گروه‌های سنی پایین‌تر در کشور انجام شده و می‌شوند نیز نتیجه بخش نبوده و سلامت دهان و دندان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی سلامت، در ایران با چالش‌های جدی مواجه است. ضمن اینکه افزایش هزینه‌های دندانپزشکی، کاهش قدرت خرید مردم و نبود پوشش بیمه‌ای مناسب، به اندازه‌ای دسترسی به خدمات دندانپزشکی برای بسیاری از ایرانیان دشوار کرده است که در برخی مواقع مجبور به کشیدن دندان و تحمل پیامدهای بی‌دندانی شده‌اند.

درمان از نوع لاکچری

اگر بخواهیم مرروی اجمالی بر میزان هزینه‌ها در این زمینه داشته باشیم، به عنوان نمونه می‎توان گفت؛ براساس تعرفه دندانپزشکی در سال ۱۴۰۴، هزینه درمان ریشه چهار کانال پنج میلیون تومان و این رقم برای ریشه چهار کانال نیز چهار میلیون تومان است. کشیدن هر دندان قدامی دو میلیون تومان و هر دندان خلفی سه هزار تومان برای مراجعان به مراکز ارائه دهنده خدمات دندانپزشکی هزینه دارد. این رقم برای دندان عقل نیز چهار میلیون تومان است. همچنین هزینه ترمیم بیلداپ با کامپوزیت نوری برای هر دندان دائمی پنج میلیون و پانصد هزار تومان است.

ضمن اینکه افراد برای استفاده از خدمات مانند ایمپلنت، ارتودنسی و لمینت باید هزینه‌های بسیار بیشتری بپردازند به عنوان نمونه یک واحد ایمپلنت اشترومن سوئیسی (راکسالید) ۴۵ میلیون تومان قیمت‌ دارد و پایین ترین رقم برای انجام ایمپلنت هم ۱۵ میلیون تومان است که مربوط به یک واحد ایمپلنت کره‌ای می‌شود، به این ترتیب با توجه بالا بودن بهای این خدمات بیشتر دهک ها در جامعه توان استفاده از آن را ندارند و بنابراین استفاده از چنین امکانی به طور عمده تنها در دسترس اقشار پردرآمد یا به زبان دیگر لاکچری قرار دارد.

علاوه بر این باید به یاد داشت که جمع این مبلغ هزینه‌های دیگری از جمله هزینه ویزیت، عکس و … را نیز باید اضافه کرد که باعث می‌شود یک مراجعه ساده به دندانپزشکی بالغ بر چندین میلیون تومان برای فرد هزینه داشته باشد، نتیجه آن احوالی است که این روزها بسیاری از ایرانیان توان تامین آن را ندارند.

ارزان اما گران!؟

هزینه‌های بالا در این خصوص در شرایطی موجب شده است، سلامت دهان و دندان ایرانیان به مخاطره بیفتد که به گفته فعالان این حوزه از سلامت، هزینه‌های دندانپزشکی در ایران نسبت به سایر کشورها ارزان‌تر است و این کاهش قدرت خرید مردم است که باعث شده تا خدمات مذکور گران به نظر برسند.گرانی که به هر دلیلی که باشد نتیجه آن این بوده که درصد قابل توجهی از افراد جامعه مدت‌هاست دیگر توانایی پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی را ندارند و  مشکلات مالی و بالا بودن هزینه‌های معیشتی موجب شده تا  درمان به ویژه در زمینه دهان و دندان به اولویت‌های آخر یا حتی دور از دسترس افراد منتقل شود.

دلایلی که تنها محدود به یکی دو سال گذشته نیست، زیرا به طور مثال در سال ۱۳۹۸، وزارت بهداشت نیز آمارها و ارقام منتشر شده حکایت از بحرانی بودن سلامت در این حوزه داشت، چرا که طبق آمارها تعداد دندان‌های پوسیده در کشور را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تخمین زده شده بود که نشان‌دهنده میانگین ۵ تا ۶ دندان پوسیده برای هر فرد بود.

چرایی افزایش پدیده بی‌دندانی

اعداد و ارقامی که به سادگی این شرایط را به تصویر می‌کشد که  افزایش پدیده بی‌دندانی به‌ویژه در میان قشرهای کم‌درآمد و سالمندان به یک بحران تبدیل شده است. وضعیتی که به طور قطع در مناطق کم درآمد و محروم کشور به مراتب وخیم تر خواهد بود.

بحرانی که گرانی هزینه‌های دندانپزشکی و افزایش تعرفه‌های خدمات به آن بیش از پیش دامن زده است. به عبارتی روند صعودی پرشتاب بهای استفاده از خدمات در این حوزه درمانی و چند برابر شدن هزینه‎ها موجب شده تا بسیاری از مردم با دندان‌های پوسیده خود سرکنند و تا زمانی که قادر به حفظ آن باشند از مراجعه به دندانپزشکان صرف نظر کنند، ضمن اینکه در نهایت نیز به کشیدن دندان به جای حفظ آن رضایت دهند. به طور نمونه طبق آمارهای منتشر شده در بازه زمانی بین سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱، هزینه کشیدن دندان در مراکز دولتی حدود پنچ برابر و هزینه جرم‌گیری حدود ۱۰ برابر افزایش یافته است.

تعرفه‌های مصوب در سال ۱۴۰۱ برای ویزیت دندانپزشکان عمومی و متخصص در بخش دولتی بین ۲۳ تا ۴۹ هزار تومان و در بخش خصوصی بین ۶۹ تا ۱۰۴ هزار تومان تعیین شده بود، این رقم البته در سال ۱۴۰۲، ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نیز روند رو به رشد خود را داشته است.

گرانی‌هایی که شاید بتوان گفت بیش از هرچیز با وابستگی به مواد و تجهیزات وارداتی در ارتباط است، چرا که بخش قابل‌توجهی از مواد اولیه و تجهیزات دندانپزشکی وارداتی بوده و براین اساس هر گونه نوسانان در نرخ ارز،  هزینه تمام‌شده خدمات را بالا برده است و در نهایت هزینه مراجعه به دندانپزشک را برای افراد به‌شدت افزایش می‌دهد. به گفته متخصصان، استفاده از مواد باکیفیت و تجهیزات مدرن، هزینه‌های دندانپزشکی را به سطحی مشابه استفاده از طلا در گذشته رسانده است.

ضمن اینکه فقدان بیمه‌های دولتی و تکمیلی کارآمد نیز معضلی مهم در این زمینه به شمار می‌رود، این در حالی بوده که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان بیمه‌ها بخش زیادی از این هزینه‌ها را پوشش می‌دهند، در ایران خدمات دندانپزشکی به‌طور عمده خارج از چتر بیمه‌ای هستند، هرچند سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد کرده است، خدمات دندانپزشکی به بیمه‌های همگانی اضافه شود، اما این موضوع در ایران هنوز اجرایی نشده است و به نظر می‎رسد با شرایط مالی بیمه‌ها و تدابیری که آنها در شرایط حاضر اتخاذ کرده‌اند، آنچه که موجب خروج برخی از داروها یا آزمایشات از فهرست حمایتی‌شان شده است، پنین خوش‌بینی دور از انتظار تحقق خواهد بود. ضمن اینکه تداوم این روند به طور حتم موجب بروز آسیب‌ها و بیماری‌های دیگری در افرادی خواهد شد که از سرناچاری قید درمان و حفظ دندان خود را زده‌اند. آنچه که در بازه زمانی نه چندان طولانی سلامت کل جامعه را نیز دچار مشکلاتی خواهد کرد.