سيد محی الدین حسینی ارسنجانی- فارس آگاه

شیراز از دیرباز و بویژه از عهد قاجار به این طرف تا به امروز برخوردار ازمحافل و انجمنهای ادبی و فرهنگی بسیار بوده و هست و به جرائت میتوان گفت این دیار تاریخی و سرزمین شعر و ادب و هنر افزون بر دو سه قرن است که هیچگاه از انجمنهای ادبی خالی نبوده و در دل این انجمنها به واسطه حضور پر رنگ صاحبان علم و ادب و معرفت، شعرا و نویسندگان و ایده پردازان بزرگ، شارحان ،مصححان و مفسران کلام منظوم، انسانهایی شایسته و ارجمند و والا و نکته دان تربیت شده و به مقامات بزرگ و به استادی رسیده اند و بعدها از میان اعضای همین انجمنها شعرا و مفاخر بزرگ ادبی رشد و نما یافته و تاثیر گذاریهای لازم را بر رفتار و گفتار و اندیشه ها و عملکرد مردم زمانشان گذاشته اند.انجمنهایی که زنده یاد استاد حسن امداد (ره) در تالیف ارزشمند و‌ گرانسنگ خود باعنوان انجمنهای ادبی شیراز نامها و اسامی انجمنهای فعال دورانهای مختلف از جمله دوده قاجار و عهد پهلوی اول و دوم آورده و حتی به مکان و نوع فعالیتشان اشاره کرده و با تحقیق و پژوهش خود نام روسا و اعضای این انجمنها که هر کدامشان انسانهای بزرگ و از مشاهیر زمان خودشان بوده اند را که در این محافل و انجمنها حضوری پر ثمر داشته اند را دکر کرده و نمونه های شعری برخی از شعرای عضو این انجمنها را آورده است.

اما امروز انجمنهای ادبی و محافل فرهنگی و هنری که به یمن توجه خوبان روزگار و نه مسئولان امور تعدادشان هم در شهری مثل شیراز کم نیست و به قول معروف گل به گل این شهر چونان قارچ روییده و سر بر آورده اند دچار اشکالات و آسیبهایی بوده و هستند که نیازمند یک نقد و بررسی و آسیب شناسی جدی میباشند.یکی از آسیبهای جدی وارده بر انجمن های ادبی و فرهنگی شیراز عدم محتوای لازم برنامه های به اجرا در آمده یا در حال اجرای در این انجمنها و تکراری بودن برنامه هایشان است.آسیب دیگر چنین تشکلها فقدان دانش و اطلاعات به روز روسا و گردانندگان ابن انجمنها و پراکنده کاری و پراکنده گوییهای خود و اعضای انجمنهایشان است.انجمنهای فرهنگی شیراز اغلب بدون هدف و فاقد برنامه اند و در ساختار تشکیلاتی آنان روح و محتوای لازم زبان و ادب پارسی کمتر دیده و شنیده میشود.متاسفانه بیشتر انجمنهای ادبی و محافل فرهنگی به دورهمی های دوستانه و رفاقتی حداکثر سی چهل نفره تبدیل شده و تازه وارده های دوستدار شعر و ادب وفرهنگ ملی به محض مواجهه با این نوع رفتارها و برنامه های نازل برخی انجمنهای ادبی برای بار دوم در این مجالس و محافل یا نشستها حضور نمی یابند ووقت عزیز و عمر شریف خود را در چنین انجمنهایی که به نام ادبیات و فرهنگ و هنر ایجاد شده اما نه از ادبیات و نه از فرهنگ ایرانی سخنی به میان نمی آید تلف نمیکنند. بیشتر اوقات انجمنهای ادبی شیراز به شعر خوانی و یا خودنمایی دو سه نفر خاص و تعریف و تمجیدهای این از آن و آن از این میگذرد و خلاصه منفعتی معنوی و نکته ای آموزنده نصیب مخاطبانشان نمیگردد.انجمنهای که در باغات و بوتیک هتلهای سنتی با چند نفر آدمهای همیشگی و معمولا سن بالا برگزار میگردد نه با هدف ترویج فرهنگ و ادب و هنر بلکه برای سود، تجارت و منافع مالی صاحب هتل یا بوتیکها و خانه باغها و اقامتگاه های سنتی برگزار میگردد تا مشتریان تازه وارد به چنین برنامه هایی خیال کنند در این مکان ها که به سِرو غذا و نوشیدنی و…میپردازند فرهنگ و ادب و هنر هم رونق دارد!مشکل اساسی و مهم دیگر انجمن های ادبی  کشور رقابت ناسالم و گاه حسد ورزانه این انجمنها با یکدیگر در برگزاری برخی آیینها و برنامه های غیر ضروری است و چون این رقابتها باعث عجله کاری در اجرای برنامه های آنان میگردد بنابراین چنین برنامه ها در چنین انجمنها کیفیت  لازم را ندارند و در نهایت اینکه بیشتر برنامه های انجمنهای فرهنگی و ادبی و هنری شیراز به دلیل عدم همراهی افراد شاخص این حوزه ها نازل و سخیف برگزار و همواره مورد نقد جدی منتقدان ادبی و فرهنگی و هنری بوده و هستند.تفاسیر بد و اشتباه و تعبیرهای غیر واقع و غلطی که از اشعار حافظ و سعدی و دیگر شعرا و ادیبان در این جلسات میشود و اشعاری فِیک و اغلب اشتباه از برخی شبه شاعران میخوانند آدم را  از حضور دوباره در این محافل و مجالس انجمنی شیراز زده میکند.حتی در اغلب برنامه های رونمایی سخنی از کتاب رونمایی شده و کیفیت کار نویسنده نیست و وقت برنامه رو نمایی ها اغلب به تعارفات و مطالبی غیر از کتاب رونمایی شده میگذرد.در بیان آسیبهای وارده بر جلسات و محافل ادبی و انجمنهای فرهنگی ایران میتوان ساعتها سخن گفت و مقاله های بسیار نوشت و به قولی مثنوی هفتاد من کاغذ خواهد بود اما چه باید کرد؟آیا باید بی خیال شد و چیزی نگفت و نکته ای ننوشت و یا به بانیان و مجریان چنین برنامه ها و انجمنهای فرهنگی و ادبی و هنری نهبب نزد و تذکر نداد؟

گروهها و انجمنهای ناکار آمد چه زمان باید دست از خطاهای پر تکرارشان بردارند؟قطعا که تذکرات دلسوزانه و مشفقانه میتواند چراغ راه آینده انجمنهای ادبی و فرهنگی شیراز باشد و چه خوب است که این موارد با لحنی آرام و توام با تفکر و تامل به مسئولان انجمنهای ادبی یادآور شود.در هر انجمن ادبی باید نخست به فکر ایجاد محیطی امن و آرام و بی حاشیه برای اعضا و مشتاقان به حضور در این برنامه ها بود.به این نحو که مخاطبان انجمن ها حس خوبی در نشستها و برنامه های انجمنها و گروههای فرهنگیشان بدست آورند.از آن گذشته انجمنهای فرهنگی شیراز باید برنامه های کاری و اموری هدفمند داشته باشند.به فکر مستند سازی و چهره سازی از اعضای خود باشند و به آنان میدان بروز و ظهور استعدادها و علایقشان داده شود.از هیچ فرد و جریان ادبی قدیس سازی نکنند.هریک از انجمنهای فرهنگی و ادبی باید امکان پرسش و پاسخ به اعضایش را فراهم کند.کتاب سال انجمنها تدوین و یا فعالیتهای موثر و برنامه های فاخر شان رسانه ای شده و اطلاع رسانیهای قبل و بعد از اجرای امور و برنامه هایشان انجام شود.کاری که در شیراز کمتر انجام میشود و فقطبه اطلاع رسانی در فضای شلوغ و درهم و برهم مجازی بسنده میگردد.

آسیب دیگر انجمنهای فرهنگی معاصر خصوصا انجمنهای تازه کار و مدیران تازه از راه رسیده آنها پولکی شدنشان است.چرا علاقه مندان ورود به برنامه های ادبی باید به ناچار وارد کافه ها و سالن های پذیرایی شوند و ورودی بپردازند و اجبار به خرید چای یا قهوه و نوشیدنی گردند؟فضای کافه ها و باغ رستورانها و بوتیک هتلها برای کار و برنامه های دیگری تعریف شده نه اموری که فرهنگ و دانش و ادب و هنر ما را به سخره بگیرند و پول پارو کنند. اساسا برگزاری جلسات ادبی و فرهنگی و هنری و تلفیقشان با مباحث پولی و‌ مادی چه سنخیتی دارد؟

دولت و نهادهای فرهنگی و از جمله ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها و شهرداری کلانشهرها باید زمینه های برپایی جلسات فاخر حوزه فرهنگ و ادب و هنر را به نحوی رایگان و آبرو مندانه و با کیفیت لازم فراهم کنند و از سخنرانان مسلط بر این سه حوزه دعوت نموده تا برای مردم و حاضرین در نشستها و برنامه های فرهنگی سخن گویند و بر دانش و معلومات مخاطبان چنین برنامه هایی بیفزایند.

امید که بعد از این شاهد بروز و ظهور انجمنهای فاقد برنامه و بی هدف نباشیم و مدیران انجمنها و محافل فرهنگی و ادبی و هنری شیراز و فارس و کل ایران برابر شاخصها و دستور العملهای ملی و مردمی و نه خشک و رسمی و اداری و دولتی یا زیر نظر چهره های سیاسی و غیر فرهنگی مدیریت و اداره گردند.ورود سیاسیون به مباحث و محافل فرهنگی و ادبی و هنری سمی مهلک و کشنده است و حضور و اظهار نظرشان هم بسیارمُضر و  خطرناک است.