عبدالغفور مصطفایی – خبرنگار فارس آگاه، در آستانه آغاز سال تحصیلی، دانش‌آموزان، اولیا به‌ویژه متولیان و دستگاه‌های فرهنگی در مسیر رسیدن به اهداف آموزشی و تربیتی با دغدغه‌های بسیاری روبه‌رو هستند و در این راستا، رسانه «فارس آگاه» در ادامه واکاوی چالش‌ها، این بار نقش معلم را در رسیدن به اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در گفت‌وگو با یکی از  فعالان فرهنگی به اشتراک گذاشته‌ است.

فعال فرهنگی و مدیر روابط عمومی اداره ناحیه ۳ آموزش و پرورش شیراز در پاسخ به این سؤال که سند تحول بنیادین چه اهدافی را دنبال می‌کند، گفت: در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، که در آن اهداف و چشم‌اندازهای تعلیم و تربیت بر شش‌ساحت تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی؛ تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی؛ تعلیم و تربیت زیستی و بدنی؛ تعلیم و تربیت زیباشناختی و هنری؛ تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای و تعلیم و تربیت علمی و فناورانه استوار است، در اصل معلم‌محوری در رابطه با معلم و دانش‌آموز در عرصه تعلیم و تربیت تأکید و اجرای هر سیاست و برنامه‌ی نظری و عملی که این محوریت را مخدوش کند، منع شده است.

اعظم موسوی در پاسخ به سؤال جایگاه نقش معلم در سند تحول بنیادین، خاطرنشان کرد: در جای دیگری از سند تحول، بر نقش معلم و مربی به‌عنوان هدایت‌کننده و اسوه‌ای امین و بصیر در فرآیند تعلیم و تربیت و مؤثرترین عنصر در تحقق مأموریت‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی تأکید شده و تقویت شایستگی‌های حرفه‌ای و اعتقادی مدیران و معلمان و فراهم آوردن سازوکارهای اجرایی برای مشارکت فعال و مؤثر ایشان در برنامه‌های تربیتی و فعالیت‌های پرورشی مدارس، مورد توجه قرار گرفته است.

وی اضافه کرد: آیا در نظام آموزشی ما، معلمان به‌عنوان سازندگان فعال آینده در صحنه فعالیت می‌کنند یا در قامت اجراکنندگان منفعل دستورات در مدرسه حاضر می‌شوند؟ آیا معلم معتقد است در جهان پست‌مدرن، هر اندیشه و نظری با ساختارشکنی مواجه است؟ در الگوی ارتباطی خود با جامعه مخاطب بازنگری کرده؟ از گفتار بسته استفاده می‌کند که در آن، مخاطب مشارکت فعال ندارد یا به گفت‌وگوی باز پایبند است که اجازه می‌دهد مخاطب به‌جای تبدیل شدن به یک شنونده خاموش، گوینده‌ای منتقد و فعال باشد؟ اگر به اجتماعی بودن پدیده زبانی باور دارد، به گفت‌وگوی بی‌واسطه با دانش‌آموز روی می‌آورد؟

فعال فرهنگی اضافه کرد: آیا معلم، در نقش کنشگری خود، به دور از ساختارهای دست‌وپاگیر رسمی، سعی در یاددادن مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان دارد؟ با آن‌ها گفت‌وگو می‌کند؟ نقش مشاوره‌ای و مادرانه و پدرانه ایفا می‌کند؟ در برابر فشارهای اداری، انتظارات اولیای خانه، مدرسه و نظام آموزشی، از دانش‌آموز خلاق و ایده‌های خلاق‌تر خودش دفاع می‌کند؟ در برابر تنبیه سکوت نمی‌کند؟ دانش‌آموز را همچون فرزند و خواهر و برادر خود می‌داند؟ از روش‌های غیررسمی برای آموزش و آموختن استفاده می‌کند؟ اگر این‌طور است، در پاسخ به عملکرد خود در برابر این نوع کنش‌هایی که سیستمی نیست، توان و تاب پاسخ‌گویی و دفاع از عملکرد خود را دارد؟

موسوی تصریح کرد: اگر به این بیندیشد که در مدارس از معلم پرسشگر هم، در کنار معلم سازگار، قدردانی می‌شود و جایش را در نظام ارزیابی باز کند، پس دست به خلق این حد از جسارت و شجاعت رسیده که با حذف تکلیف شب، فشار روانی را بین شاگردان کلاسش کم کند؟ توان آن را دارد تا خانواده‌ها را با شیوه‌های نوین تدریس آشنا کند؟ و این معلم کنشگر، گرفتار در مجموعه پراکنده‌ای از مباحث متفاوت و متضاد، از دایره کلی تعاریف عبور می‌کند تا با خلاقیت و قوه ابداع، مباحث نو را بسط دهد و بذر اندیشه‌های نو را در اذهان بکارد؟

فعال فرهنگی ابراز کرد: معلم کنشگر، جنبشی خاموش در کف مدرسه و کلاس درس است که تلاش می‌کند ذهن دانش‌آموز را متحول کند، ساختارها و روابط اجتماعی را تغییر دهد، منتقدی عادل باشد و به دنبال تغییر و دگرگونی مثبت، با پرسشگری، خلاقیت، رعایت عدالت آموزشی، رفتاری و گفتاری، صدای رسای دانش‌آموزان باشد.

این معلم کنشگر، مرزها را درمی‌نوردد و در برابر این کنشگری، به قیمت فرسودگی شغلی و حتی شاید طردشدگی، همچنان پایبند ایجاد جامعه نو، روابط تازه و آفرینش، با تکیه بر همان ساحت‌های شش‌گانه تحول است.

موسوی اضافه کرد: معلم کنشگر فقط داستان‌ها را زندگی نمی‌کند؛ خود دست به نوشتن داستان زندگی می‌زند، علم را با دانش می‌آمیزد، دانستن را با شناختن گره می‌زند، خواستن را با داشتن پیوند می‌دهد تا به دانش‌آموز یاد بدهد که خودش را بشناسد، تجربه کند، درک کند و به معنا برسد.

فعال فرهنگی تصریح کرد: او خوب می‌داند در سایه این آموزش‌های غیررسمی و مهارت‌آموزی، موقعیت‌های یاددهی به یادگیری می‌انجامد، معنا منتقل می‌شود، انگیزه‌ها در بین دانش‌آموزان تقویت، پیام ارسال و هدف که همان آموختن و به‌کارگیری علم و دانش در زندگی و اجتماع است، محقق می‌شود.

مدیر روابط عمومی اداره آموزش و پرورش ناحیه ۳ شیراز خاطرنشان کرد: ما نیز در قامت معلم باید از خودمان شروع کنیم؛ تغییرات، حتی کوچک را رقم بزنیم، شبکه‌سازی کنیم و با تکیه بر روش‌های نوین، دانش‌آموز قدرتمند بسازیم؛ دانش‌آموزی که یاد گرفته تعلیم و تربیت، آموزش و پرورش را در کنار هم دنبال و به رشد چندوجهی خود کمک کند.

موسوی افزود: معلم کنشگر، با هدف ساخت بنایی با پی و زیربنای انسانی و اخلاقی، دست از تردید و ترس‌ها شسته و می‌خواهد که بسازد و کاری کند کارستان و به دنبال دستیابی به افکار و ایده‌های تازه، طرحی نو دراندازد.

هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود

وارهد از حد جهان بی‌حد و اندازه شود