اطلاعات در دسترس است اما نه برای منتقدان سد تنگ سرخ!”به گزارش فاطمه مقدم خبرنگار فارس اگاه، سد تنگ سرخ شیراز، که اکنون با عنوان “آب‌بند گردشگری و ورزشی” شناخته می‌شود، بیش از دو دهه است که در شمال غرب شیراز به یک موضوع مناقشه‌برانگیز تبدیل شده است. این پروژه در ابتدا با اهدافی نظیر تامین آب، کنترل سیلاب و تغذیه سفره‌های زیرزمینی آغاز شد، اما امروزه بیشتر به عنوان یک فرصت گردشگری مطرح می‌شود.

مخالفان این طرح، که عمدتاً فعالان محیط زیست و کارشناسان آب و خاک هستند، نسبت به پیامدهای زیست‌محیطی آن هشدار می‌دهند. آن‌ها بر این باورند که احداث سد می‌تواند منجر به فرونشست زمین و ایجاد بحران ناشی از شکستن سد و زیر آب رفتن بخشی از شمال غرب شهر شیراز و بحران‌هایی زیست‌محیطی در مناطق اطراف، به ویژه دریاچه مهارلو شود. نگرانی اصلی این است که ساخت سد، با کاهش ورودی آب به تالاب مهارلو و عدم تامین حق‌آبه آن، سرنوشتی مشابه بختگان را برای این دریاچه رقم بزند. فعالان محیط زیست همچنین انگیزه‌های اقتصادی پشت این پروژه را زیر سوال برده و مدعی‌اند که با وجود مخالفت‌های جدی سازمان محیط زیست، برخی افراد در شیراز به دلیل داشتن منافع اقتصادی با اعمال نفوذ و لابی‌گری توانسته‌اند این مخالفت‌ها را کمرنگ کنند. این فعالان معتقدند که چنین انگیزه‌هایی، باعث تغییر اولویت‌ها و در نهایت تهدید محیط زیست منطقه می‌شود.

در مقابل، موافقان این پروژه، از جمله شهرداری شیراز و برخی نهادهای گردشگری، بر این باورند که آب‌بند تنگ سرخ می‌تواند جاذبه‌ای مشابه دریاچه چیتگر تهران را برای شیراز به ارمغان آورده، سیلاب‌ها را کاهش داده و به تلطیف هوای شهر کمک کند. سیاوش بدری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس و از حامیان این پروژه، در یک نشست خبری تاکید کرد که با کاهش ارتفاع سد، حجم آب ذخیره شده نیز کاهش یافته است. او همچنین اشاره کرد که هدف تامین آب باغات قصردشت ازکه از اهداف پروژه بود حذف شده و در نهایت، سد تنگ سرخ با دو هدف اصلی کنترل سیلاب و توسعه گردشگری احداث خواهد شد. مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای فارس در بهمن ماه سال جاری و در یک نشست خبری به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی، آمادگی خود را برای ارائه اطلاعات تخصصی به متخصصان و رفع ابهامات موجود اعلام کرد.این نشست خبری پس از آن برگزار شد که مخالفان ساخت سد با جمع‌آوری امضا و جلب توجه به مسائل زیست‌محیطی، تلاش کردند از اجرای این پروژه جلوگیری کنند. به این ترتیب، سد تنگ سرخ به نمادی از تقابل بین توسعه و حفاظت از محیط زیست در استان فارس تبدیل شده است و اکنون نیز برخی مخالفان ساخت معتقدند در گفتار و عمل مسئولان شرکت آب منطقه‌ای فارس، تناقض وجود دارد و درحالیکه از آمادگی برای ارائه اطلاعات و تعامل با مخالفان ساخت سد تنگ سرخ سخن می‌گویند، اما در عمل از ارائه اطلاعات به متخصصان ممانعت می‌شود.

***آیا شفافیت در گفته های مدیریت آب منطقه ای فارس تنها یک شعار است؟

یکی از اعضای «انجمن پژوهشگران احیای پایدار مناطق خشک» در گفت‌وگویی با فارس اگاه، اظهار داشت: در حالی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس به صراحت از آمادگی خود برای تعامل با مخالفان ساخت سد تنگ سرخ شیراز و ارائه مطالعات موجود این شرکت سخن می‌گوید که در عمل از در اختیار قرار دادن این اطلاعات به متخصصان ممانعت به عمل می‌آید.

وی افزود: این تناقض آشکار در سخنان مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس نشان‌دهنده عدم شفافیت در اقدامات مسئولان این شرکت است.

این پژوهشگر استان فارسی در ادامه توضیح داد: مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس در سخنانی که در بهمن ماه امسال در یک نشست خبری مطرح کرد، منتقدان ساخت سد تنگ سرخ را به عدم دسترسی به اطلاعات کافی متهم کرده و گفته است که این منتقدان اطلاعات خود را از فضای مجازی یا برداشت‌های ذهنی کسب کرده و بر اساس آن نظرات مخالف خود را بیان می‌کنند حال انکه داده‌های ما(شرکت آب منطقه ای فارس) را در اختیار ندارند. سیاوش بدری، در این نشست به‌طور صریح اعلام کرد که هرکس، به‌ویژه پژوهشگران، تمایل داشته باشند، ما آمادگی داریم که مطالعات سد تنگ سرخ را در اختیار آنان قرار دهیم؛ حال‌آنکه مسئولان شرکت آب منطقه‌ای فارس از ارائه اطلاعات به متخصصان و کارشناسان امتناع می‌کنند.

وی در ادامه اظهار داشت: پیرو این گفته، ما درخواست‌های شفاهی برای دریافت مطالعات و گزارش‌های شرکت آب منطقه‌ای فارس به منظور بررسی ارائه دادیم و اعلام کردیم افرادی که می‌خواهند این بررسی را انجام دهند، متخصصانی هستند که در تمام حیطه‌هایی که مطالعات مذکور تهیه شده، شامل زمین‌شناسی، آب‌شناسی، خاک و پوشش گیاهی و غیره تسلط دارند. متأسفانه به تقاضاهای شفاهی پاسخی داده نشد و از طرف «انجمن تخصصی پژوهشگران احیای پایدار مناطق خشک»، نامه‌ای به مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای ارسال شد. با این حال، نماینده این شرکت و مجری طرح اجرای سد تنگ سرخ شیراز، که هم‌زمان سمت مدیریت مشارکت‌های مردمی و طرح‌های زودبازده شرکت آب منطقه‌ای فارس را نیز برعهده دارد، علی‌رغم وعده صریح مدیرعامل به ارائه اطلاعات به پژوهشگران، با این درخواست مخالفت کرده است. این در حالی است که سیاوش بدری، مدیرعامل، علاوه بر ارائه اطلاعات به متقاضیان، وعده برگزاری نشست تخصصی را نیز داده است.

این عضو انجمن که نخواست نامش فاش شود، در ادامه امتناع از در اختیار قرار دادن مطالعات به متخصصان و دغدغه‌مندان محیط زیست شیراز و فارس، صرف برگزاری نشست تخصصی را نوعی فرافکنی دانست وگفت: وقتی اطلاعات پایه را در اختیار پژوهشگران قرار ندهند و فقط نشستی برگزار کنند که منتقدان تنها شنونده باشند، مشخص است که این جلسه در اختیار مسئولین آب منطقه‌ای و مجریان مستقیم طرح سد تنگ سرخ خواهد بود. در چنین شرایطی، اطلاعات به کمک مشاوران رسانه‌ای این شرکت به شیوه‌ای پرزنت می‌شود که نمی‌تواند هدف مدیرعامل آب منطقه‌ای را برآورده کند، که می‌گوید مخالفت‌ها باید بر اساس داده‌های علمی باشد. باید این مطالعات و گزارش‌های کلیدی سازمان آب منطقه‌ای در اختیار پژوهشگران قرار داده شده و مورد مطالعه قرار بگیرد، زیرا منتقدان هیچ‌گونه تمایلی به مخالفت بی‌مبنا با اجرای سد تنگ سرخ ندارند. به وضوح مشخص است که وضعیت زمین و ویژگی‌های خاک، اموری نیستند که فقط یک گروه مهندس مشاور بتوانند درباره آن قضاوت کنند؛ بلکه پژوهشگران و متخصصان دیگر نیز میتوانند به بررسی و قضاوت درباره این موضوع بپردازند.

این عضو انجمن پژوهشگران احیای پایدار مناطق خشک اضافه کرد: مسئله این است که افرادی که سال‌هاست در زمینه گسل، زلزله و هیدرولوژی فعالیت می‌کنند و به عنوان افراد مرجع در استان شناخته می‌شوند، خود می‌توانند مطالعات لازم را بر روی آب و خاک تنگ سرخ بدون نیاز به همکاری سازمان آب منطقه‌ای انجام دهند. این مطالعات همچنین توسط این گروه‌های داوطلب متخصص انجام شده است. گفتن این که افراد منتقد ساخت سد تنگ سرخ، تنها بر اساس داده‌های ذهنی اظهارنظر می‌کنند، در تریبون‌های عمومی که این شرکت در اختیار دارد، نادرست است، زیرا برخی از منتقدان، ۲۰ سال از عمر حرفه‌ای خود را در هیدرولوژی این منطقه و آب‌شناسی دریاچه مهارلو سپری کرده‌اند. به هر حال، اگر گزارش‌های سازمان آب منطقه‌ای فارس طبق گفته مدیرعامل این سازمان در اختیار پژوهشگران منتقد قرار گرفته و مطالعه شود، ممکن است نکاتی در آن‌ها وجود داشته باشد که به هر دلیلی مغفول واقع شده باشند.

این پژوهشگر حوزه خاک در ادامه افزود: به هر حال، این تناقض آشکار که از سوی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای فارس به‌طور عمومی و در فضای رسانه‌ای اعلام می‌شود، نگران‌کننده است. وی می‌گوید که آمادگی همکاری با مخالفان ساخت سد تنگ سرخ شیراز را دارند و حاضرند مطالعات خود را در اختیار پژوهشگران و اساتید دانشگاهی که منتقد هستند قرار دهند، اما در عمل از ارائه این مطالعات ممانعت می‌کنند. اگر مسئولان آب منطقه‌ای از در اختیار قرار دادن اطلاعات به متخصصان خودداری می‌کنند، چرا در فضای عمومی مسئله را به گونه‌ای دیگر مطرح می‌کنند؟ باید این تناقض نیز در فضای رسانه‌ای مورد بررسی قرار گیرد تا مطالبه عمومی به‌طور جدی‌تر شکل بگیرد و مانع از وقوع اتفاقاتی که شایسته این شهر علم‌پرور نیست، شود.